Nazorat va avtomatlashtirish texnologik nazorat haqida tushunchalar Kirish 1

3.
 
Texnologik jarayonlarni kompyuterlashtirishdagi kamchilik va muammolar 
Boshqaruvning asosiy tamoyillarining universalligi bilan sanoatning o'ziga xos xususiyati juda 
muhimdir. Bu o'zini korxonalar oldida turgan asosiy muammolarda, ular yuzaga keladigan haqiqiy 
sharoitlarda va muammolarni qanday hal qilishlari va o'zgaruvchan muhitga moslashishlarida namoyon 
qiladi. Shu bilan birga, turli sanoat korxonalari oldida turgan avtomatlashtirish shakllari, darajasi va 
vazifalari sezilarli darajada farq qiladi. Ushbu farqlar barcha darajadagi omillarning ta'siri bilan bog'liq - 
makroiqtisodiydan texnologikgacha. 
Ilmiy tadqiqotlarning vazifalari va ularni amalga oshirish tartibi asosida ilmiy tadqiqotlarda KTdan 
oqilona foydalanishning quyidagi asosiy yo'nalishlari aniqlanishi mumkin: 
1. Ilmiy-texnik ma'lumotlarni yig'ish, saqlash, qidirish va etkazib berish. 
2. Tadqiqot dasturlarini tayyorlash, uskunalar va eksperimental moslamalarni tanlash. 
3. Matematik hisob-kitoblar. 
4. Intellektual - mantiqiy masalalarni echish. 
5. Ob'ektlar va jarayonlarni modellashtirish. 
6. Eksperimental qurilmalarni boshqarish. 
7. Eksperimental ma'lumotlarni ro'yxatdan o'tkazish va kompyuterga kiritish. 
8. Bir o'lchovli va ko'p o'lchovli (tasvir) signallarni qayta ishlash. 

---

8 
9. Tadqiqot natijalarini umumlashtirish va baholash. 
10. Tadqiqot natijalarini ro'yxatdan o'tkazish va taqdim etish. 
11. Tadqiqotlarni boshqarish. 
Ushbu vazifalar avtomatlashtirilgan tadqiqot tizimlari doirasida amalga oshirilganda eng samarali 
bo'ladi. 
Avtomatlashtirishning o'ziga xos xususiyati texnologik jarayonlarning xususiyatlariga, texnologik 
zanjir va savdo kanallariga bog'liq. Shunday qilib, diskret ishlab chiqarish uchun qo'llaniladigan tizimlar 
doimo ishlab chiqarish uchun har doim ham yaxshi bo'lolmaydi va juda ko'p miqdordagi kontragentlar 
CRM tizimini tatbiq etishni zaruratiga aylantirishi mumkin. 
Texnologik jarayonlarning avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlarini sanoatga tatbiq etish ishlab 
chiqarish unumdorligini, texnologik uskunalar quw ati o‘zgarmagan holda mahsulot qiymatining 
ko‘payishini ko‘rsatadi: xomashyo, yarimfabrikatlar va energiya keragicha sarflangan holda tayyorlangan 
mahsulotning sifati yaxshilangan. Shunisi diqqatga sazovorki, bu tizimlarni yaratishga ketgan mablag‘lar, 
odatda bir, bir yarim yilda o‘zini qoplagan; mahsulotlarning sifati, iqtisodiy ko‘rsatkichlari yaxshilanibgina 
qolmay, balki mehnatning xarakteri va sharoitiga ham ijobiy ta ’sir etgan. Kompyuterlashni quyidagi 
belgilari bo‘yicha sinflarga bo‘lish mumkin:
1) avtomatlashtirilayotgan ishlab chiqarishning xarakteri bo‘yicha;
2) boshqarish obyektlarining murakkabligi bo‘yicha;
3) funksional algoritmik belgisi bo‘yicha (tizim hisoblaydigan boshqarish masalalari ko‘lami va 
axborot hajmi);
4) tizimning texnik darajasi bo‘yicha;. Boshqarish obyektlarining murakkablik darajasi sifatida 
nazorat qilinayotgan parametrlar va boshqaruv ta ’sirlarining qiymati ifodalanadi. Bunday sinflarga ajratish 
Kompyuterlashning nomenklatura asosini oldindan taxminan belgilab beradi va tadqiqot planiga asos bo‘lib 
xizmat qiladi.