Nazorat ishi mavzusi: Molekular fizika va termodinamika asoslari

1 – NAZORAT ISHI
Nazorat ishi mavzusi: Molekular fizika va termodinamika asoslari
Nazorat shakli: Yozma ish
1. Bir atomli gaz molekulalarining konsentratsiyasi 3∙1025 m-3, gazning bosimi 20 kPa ga teng bo’lsa, undagi molekulalarning o’rtacha kinetik energiyasini toping.
2. 12 l suvdagi molekulalar sonini hisoblang. Suvning zichligi 1000 kg/m3.
3. 27 ̊ C haroratda vodorod molekulalarining o’rtacha kvadratik tezligini toping.________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2 – NAZORAT ISHI
Nazorat ishi mavzusi: Molekular fizika va termodinamika asoslari
Nazorat shakli: Test
I – variant
1. Temperatura xalqaro birliklar sistemasida qanday birlikda o’lchanadi ?
A) K B) ̊ C C) J/K D) J
2. Ideal gazning absolyut temperaturasi 1,5 marta oshirilsa, uning bosimi necha marta ortadi ?
A) ortmaydi, balki 1,5 marta kamayadi B) 1,52 marta C) 1,5 marta D) 3 marta
3. Ideal gaz uchun qaysi fikr noto’g’ri ?
I. Ideal gazlar molekulalari o’zaro ta’sirlashadi.II. Tabiatda mutlaq ideal gaz uchramaydi. III. Ideal gazlar bir atomli gaz deyiladi. IV. Ideal gazlar molekulalari o’zaro ta’sirlashmaydi. V. Ideal gaz molekulalari ham kinetik va ham potensial energiyaga ega.
A) I, II, III, IV, V B) I, V C) II, III, IV D) III, IV, V
4. Gapni to’ldiring: “ Tashqi muhit bilan issiqlik almashmaydigan qilib izolyatsiyalangan sistemada ro’y beradigan jarayon ..... deb ataladi. ”
A) ... izotermik ... B) ... izoxorik ... C) ... izobarik ... D) ...adiabatik ...
5. Izotermik jarayon uchun termodinamikaning I – qonuni qanday ko’rinishga ega ?
A) Q=ΔU+A B) Q=0 C) Q=ΔU D) Q=A
6. Izobarik jarayonda qaysi kattalik o’zgarmas ?
A) gazning zichligi B) gazning bosimi C) gazning hajmi D) gazning temperaturasi
7. Izoxorik jarayon uchun Klapeyron tenglamasi qaysi javobda to’g’ri yozilgan ?
A) P1/P2=T1/T2 B) PV/T=const C) V1/V2=T1/T2 D) P1/P2=V2/V1
8. Ideal gazning holat tenglamasi qanday kattaliklar orasidagi bog’lanishni ifodalaydi ?
A) bosim, massa, temperatura B) massa, zichlik, hajm,
C) bosim, hajm, massa, temperatura D) massa va molyar massa
9. Moddaning issiqlik sig’imi qanday birlikda o’lchanadi ?
A) J/kg B) J/ K C) J/mol∙K D) J/kg∙K
10. Gapni to’ldiring:“Ixtiyoriy moddaning ichki energiyasiundagi molekulalarning .... iborat.”
A) ... potensial energiyalari yig’ndisidan ... B) ... kinetik energiyalari yig’ndisidan ...
C)... potensial va kinetik energiyalari yig’ndisidan... D) ... atomlari energiyasidan ...
11. 1 kg massali suvni 1 ̊ C ga isitish uchun qanday miqdorda issiqlik sarfalnadi ?
A) 4200 kJ B) 4200 J C) 2100 J D) aniqlab bo’lmaydi
12. 1 J/kg – qanday kattalikning o’lchov birligi ?
A) moddaning issiqlik sig’imi B) moddaning solishtirma issiqlik sig’imi
C) issiqlik miqdori D) yoqilg’ining solishtirma yonish issiqligi
13. Qancha toshko’mir yonganda 5 800 000 J issiqlik ajraladi ? Toshko’mir uchun solishtirma yonish issiqligi 2,9∙107 J/kg.
A) 2 kg B) 200 kg C) 20 g D) 200 g
14. Gaz molekulalarining tezliklarini kim birinchi bo’lib tajribada o’lchagan ?
A) J. Maksvell B) Klapeyron C) Mendeleyev va Klapeyron D) O. SHtern
15. Adiabatik jarayon uchun termodinamikaning I – qonuni qanday ko’rinishga ega ?
A) U1=U2+A B) U2=U1+A C) A=ΔU D) ΔU=U2-U1
16. Moddaningsolishtima issiqlik sig’imini aniqlashda qaysi asbobdan foydalaniladi ?_________
17. Termodinamikaning birinchi qonuni formulasini yozing ____________________
18. Gazlarning universal doimiysiqanchaga teng ? ____________________ J/K∙mol
19. Gazning temperaturasini o’zgartirmagan holda bosimini 3 marta oshirish uchun hajmini qanday o’zgartirish kerak ? ____________________________
20. 297 K temperaturani ̊ C hisobida ifodalang ___________________

S	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
J
B

3 – NAZORAT ISHI
Nazorat ishi mavzusi: Molekular fizika va termodinamika asoslari
Nazorat shakli: Yozma ish
1. 0,8 mm radiusli naychaga sirt taranglik koyeffitsienti 25 mN/m bo’lgan suyuqlik 8 mm ga ko’tarilgan. Suyuqlik zichligini aniqlang. Erkin tushish tezlanishi 10 m/s2.
2. Bir – biridan 0,4 mm uzoqlikda turgan ikkita parallel shisha plastinkalar orasida suv qanday balandlikka ko’tariladi ? Suvning zichligi 1000 kg/m3.
3.Tomonlari 3 sm ga teng bo’lgan kvadrat shaklidagi simning neft sirtida hosil qiladigan sirt taranglik kuchini hisoblang. Neftning sirt taranglik koyeffitsienti 30 mN/m.
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4 – NAZORAT ISHI

Nazorat ishi mavzusi: Molekular fizika va termodinamika asoslari
Nazorat shakli: Test
1. Psixrometr asbobi yordamida nima aniqlanadi ?
A) havodagi suv bug’lari miqdorini B) absolyut namlikni
C) nisbiy namlikni D) shuring nuqtani
2. Solishtirma bug’lanish issiqligining o’lchov birligini belgilang.
A) kg/m3 B) J/mol C) N/m D) J/kg
3. "Muz" degan ma'noni anglatuvchi fizik tushuncha qaysi ?
A) anizotropiya B)kristall C) amorf D) izotropiya
4. Qattiq jismlar tuzilishiga ko'ra necha xilga bo'linadi?
A) kristalllar va amorf jismlar B) monokristall va polikristallar
C) Bo'linmaydi D) monokristallar, polikristallar, amorf jismlar
5. Jismning fizik xossalari uning ichki yo'nalishlariga bog'liqligi nima deyiladi?
A) anizatropiya B) amorf C) kristall D) izotropiya
6. Moddaning suyuq agregat holatdan qattiq agregat holatiga o'tish jarayoni ..... deyiladi.
A) Kondensatsiya B) bug'lanish C) erish D) qotish
7. O'z hajmiga ega, lekin shakliga ega bo’lmagan modda qanday nomlanadi?
A) Qattiq jism B) suyuqlik C) gaz D) bunday modda mavjud emas
8. Mехаnik kuchlаnishni аniqlаsh fоrmulаsini ko`rsаting.
A) =F/S B) F  C) SF/  D) F=k
9. Gapni davom etdiring :”Suyuqlik va uning bug’i dinamik muvozanat holatiga kelganda....”
A) bug’lanish va kondensatsiyalanish tezligi tenglashadi
B) bug’lanish tezligi kondensatsiyalanish tezligidan ortadi
C) bug’lanish tezligi kondensatsiyalanish tezligidan kamayadi
D) bug’lanish yoki kondensatsiyalanish to’xtab qoladi
10.Gapni to’ldiring: ” Tashqi kuch olingandan so`ng jismning shakli o`z holatiga qaytmasa, bunday deformasiya ……. deyiladi”
А )...elastiklik deformatsiya.... B )…plastiklik deformatsiya...
C) …..deformatsiya... D )…. nisbiy uzayish...
11.Gapni to’ldiring: “ Moddaning qattiq holatdan suyuq holatga o`tishiga……..deyiladi.”
A). ….qotish... B). …qaynash... C)…….erish.... D). ….bug`lanish....
12. Suyuqlikning bug’lanish tezligi qanday parametrlarga bog’liq ?
I. Suyuqlik turiga II. Suyuqlik haroratiga III. Suyuqlik ustidagi shamol tezligiga
IV. Suyuqlik yuzasining kattaligiga
A) faqat I B) II , III C) faqat IV D) I, II, III, IV
13. Suyuqlik tubidan ajralib chiayotgan pufakchalar suyuqlik sirtida yorilib ichidagi to’yingan bug’ bosimi tashqi bosimga tenglashganda, suyuqlik …..
A) qaynay boshlaydi B) bug’lana boshlaydi C) isiy boshlaydi D) qota boshlaydi
14. Kondensatsiyalanish vaqtiga moddadan ……. ajraladi.
A) issiqlik B) molekula C) modda D) hech narsa ajralmaydi
15. Kapilyar naychalarning radiuslaru r1 > r2> r3 munosabatda . Qaysi bir naychaga suyuqlik eng katta balandlikka ko’tariladi ?
A) hammasiga bir xil B) 1 – naychaga C) 3 – naychaga D) 2 - naychaga
16. Atom va molekulalari fazoda muayyan tartibli davriy strukturani tashkil etgan qattiq jismlar ________________________________________ jismlar deyiladi.
17. Qattiq jismning tashqi kuch ta’sirida shaklining o’zgarishiga ____________________ deyiladi.
18. Tashqi kuch olingandan so‘ng jismning shakli o‘z holatiga qaytsa, bunday deformatsiya _________________________ deformatsiya deyiladi.
19. Saqich, xamir, loy qanday deformasiyalanadi? ____________________________
20. Suv bug’lari to’yinadigan temperatura
5– NAZORAT ISHI
Nazorat ishi mavzusi: Yorug’lik hodisalari
Nazorat shakli: yozma ish
I – variant
1. Olmos ( n=2,42 ) va yoqutning ( n=1,76 ) havo uchun to’la ichki qaytishning chegaraviy burchagini hisoblang.
2. Fokus masofasi 22,5 sm bo’lgan qavariq linzadan 40 sm masofada yorug’lik manbayi joylashtirildi. Manbaning aniq tasviri linzadan qanday masofada hosil bo’ladi ? Ushbu linzaning kattalashtirishi nimaga teng ?
3. Fokus masofasi 8,5 sm bo’lgan lupaning optik kuchi va kattalashtirishini hisoblang . ____________

6– NAZORAT ISHI

Nazorat ishi mavzusi: Atom va atom yadrosi
Nazorat shakli: Test

1. Atom yadrosi atrofida qanday zarrachalar aylanadi ?

A) neytronlar B) protonlar C)protonlar va neytronlarD)elektronlar
2. Proton massasi qanchaga teng ( me – elektron massasi ) ?
A) 9,1∙10-31 kg B) 1836,3me C) 1833,6me D) 1838,6me
3. Gapni to’ldiring: “ Nuklonlar soni bilan farqlanuvchi bir xil kimyoviy elementning turli atomlari ... deb ataladi. ”
A) ...izotoplar ... B) ...izobarlar ... C)...izomerlar... D) ...radioaktiv elementlar...
4. Uran yadrolarining bo’linish reaksiyasini birinchi bo’lib kim o’tkazgan ?
A) E . Rezerford, 1911 y. B) D. CHedvik, 1932 y.
C) O.Gan va F. Strassman, 1938 y. D) E. Rezerford, 1919 y.
5. Fotosintez qanday hodisaga misol bo’ladi ?
A) Yorug’likning kimyoviy ta’siriga B) Yorug’likning bioligik ta’siriga
C) Yorug’likning issiqlik ta’siriga D) Yorug’likning fizikaviy ta’siriga
6. Yorug’lik tezligi dastlab kim tomonifdan o’lchangan ?
A) A. Maykelson B) Fizo C) O. Ryomer D) L. Fuko
7. Yorug’likning vakuumda 1 / 299 792 458 s vaqt oralig’ida o’tadigan yo’li uzunligi qanchaga teng ?
A) 1 m B) 3∙108 m C) 1 km D) 1 sm
8.92U235 – uran yadrosida nechta neytron mavjud ?
A) 92 B) 143 C) 235 D) 327
9. Gapni to’ldiring: “ 1987 yilda Toshkent viloyatining Parkent tumanida ... ishga tushirildi . “
A) ...geliotexnika laboratoriyasi .... B)... “ Fizika – Quyosh ” IIChB...
C) ...paraboloid qurilma... D)... Quyosh sandoni....
10. Gapni to’ldiring: “ J. Tomsonning atom modeliga ko’ra, atom musbat zaryadlangan shar bo’lib, bu shar ichida ..... joylashgan. “
A)... faqat neytronlar... B) ...faqat elektronlar va neytronlar...
C) ...faqat musbat zaryadlar... D) ...elektronlar va protonlar...
11. Davriy jadvaldagi 26 – element atomi yadrosi atrofida nechta elektron ayalnadi ?
A) 13 ta B) 52 ta C) 39 ta D) 26 ta
12. Neon elementining neytral 10Ne20, 10Ne21, 10Ne22 atomlarida qanday zarralar soni bir xil?
A) neytronlar B) elektronlar va neytronlar
C) protonlar va neytronlar D) elektronlar va protonlar
13. Atomning massasini asosan qanday zarralar massasi tashkil etadi ?
A) protonlar va neytronlar B) elektronlar C) elektronlar va protonlar D) neytronlar
14. Yadro reaktorida boshqaruvchi sterjenlar nimadan qilinadi ?
A) Suyuq natriy B) og’ir suv C) bor yoki kadmiy elementlari D) grafit
15. Yadro reaktorida yoqilg’i sifatida nima ishlatiladi?
A) 92U235 elementi B) 92U232 elementi C) 92U235 va 94Pu239 elementlari D) 92U238 elementi
16. Yadrodagi protonlar va neytronlarni tutib turuvchi kuchlar _____________________ deb ataladi.
17. 1H1 atomi yadrosidagi yagona zarracha qanday ataladi ? _____________________
18. Atmosferaning yuqori qatlamlarida azon molekulalari ( O3 ) ning hosil bo’lishi yorug’likning qanday tasiriga misol bo’ladi ? ____________________________
19. Yerdan Oygacha bo’lgan o’rtacha masofa 384 000 km. Yerdan yuborilgan yorug’lik nuri qancha vaqtda Oyga borib qaytadi ( Yorug’likning bo’shliqdagi tezligi 300 000 km/s ) ? _________________
20. Quyosh energiyasidan foydalanish istiqbollari bilan shug’ullanuvchi soha ____________________ deb ataladi.
7– NAZORAT ISHI
Nazorat ishi mavzusi: Koinot tuzilishi haqidagi tasavvurlar
Nazorat shakli: Fizik diktant
1-2. Yulduzlar olami rang – barang bo’lib, oq – ko’k tusli yulduzlar sirtdagi temperatura ________________ ̊ C dan ________________ ̊ C gacha bo’ladi. 3. Sariq rangli yulduzlar sirtdagi temperatura _____________ ̊ C dan 10000 ̊ C gacha bo’ladi. 4. Ba’zi yulduzlar qizil rangda ko’rinib, ular sirtdagi temperatura ______________ ̊ C dan 3000 ̊ C gacha bo’ladi. 5. Quyosh __________________ rangli yulduzlarga kiradi. 6. Uning sirtidagi temperatura _____________ ̊ C atrofida bo’ladi. 7. Sayyora atrofida doimiy aylanib yuruvchi osmon jismi uning _________________________________ deb ataladi.
8. ________ - Yerning tabiiy yo’ldoshidir. 9-10. 1969 – yilda amerikalik astronavtlar ___________________________ va ____________________________lar ilk bora Oyga qo’nishgan. 11. Miloddan avvalgi 45 – yilda Rimda qabul qilingan _________________________ 1582 – yilgacha amal qilgan. 12. Bu taqvim bo’yicha, ketma – ket kelgan uch yil 365 sutkadan, keyingi yil esa 366 sutkadan iborat bo’lib, u ________________ yili deb atalgan. 13. 1582 – yilda Rimda qabul qilingan yangi taqvimga ko’ra, 1700, 1800, 1900 – yillar, shuningdek 2100, 2200, ___________ - yillar ham kabisa yili emas. 14. Sayyoralarning Quyosh atrofidagi harakat qonunlari 1609 – yilda nemis olimi _____________________ tomonidan ochilgan. 15. Uning I – qonuniga ko’ra, sayyoralar Quyosh atrofida aylanaga yaqin bo’lgan ________________ bo’ylab aylanadi. 16-17. Sayyora orbitasining Quyoshga eng yaqin turish nuqtasi ______________________ deb, eng uzoq turish nuqtasi ______________________ deb ataladi. 18. Sayyoraning tezligi perigeliy nuqtasida eng __________________ bo’ladi.
19. Mars va Yupiter sayyoralari orbitalari oralig’ida aylanib yuruvchi mayda osmon jismlari ______________________ deb ataladi. 20. Ularning birinchisi ___________________ deb nomlanib, 1801 – yilda topilgan.
21. __________________________ – “ bosh ” va “ dum ” qismidan iborat bo’lgan osmon jismidir. 22. Yer sirtiga yetib kelmay havoda yonib tugaydigan mayda osmon jismlari ______________________ deb ataladi. 23. Agar ular yonib tugamay Yer sirtiga kelib urilsa, _______________________ deb ataladi.
24. ______________________________ - koinotdagi bir necha yuz milliardlab yulduzlardan tashkil topgan yulduzlar tizimidir. 25. Bizning galaktika “ ___________________________ ” deb ataladi.
8– NAZORAT ISHI
Nazorat ishi mavzusi: Koinot tuzilishi haqidagi tasavvurlar
Nazorat shakli: Test
1. “ Astronomiya asoslari haqida kitob “ asarining muallifi kim ?
A) K. Ptolemey B) A. Al – Farg’oniy C) M. Ulug’bek D) Beruniy
2. M. Ulug’bekning astronomik maktabida yaratilgan asar qaysi, uning yozilgan yili, unda necha yulduzning koordinatalari keltirilgan ?
A) Ziji Ko’ragoniy, 1437 yil, 1018 ta B) Qonuni Masudiy , 1437 yil, 1018 ta
C) Samarqand jadvali , 1429 yil, 1019 ta D) Yulduzlar jadvali, 1433 yil, 1023 ta
3. “ Galaktika ” so’zining ma’nosi nima ?
A) “ dumli ” B) “ sutli ” C) “ sochli ” D) “ somon yo’li ”
4. Birinchi teleskopni kim yasagan ?
A) G.Galiley B) M.Ulug’bek C) X.Lipperstey D) Beruniy
5. Merkuriy sayyorasining Quyosh atrofini bir marta aylanib chiqish davri necha sutkaga teng?
A) 27,3 B) 29 C) 29,5 D) 88
6. Sinodik oy davri necha yer sutkasiga teng ?
A) 27,33 B) 29,53 C) 28 D) 29,3
7. Perigeliy nima?
A) Sayyoraning Quyosh atrofidagi orbitada aylanish tezligi eng katta bo’lgan nuqta
B) Sayyoraning Quyoshdan o’rtacha uzoqligi
C) Sayyoraning Quyoshdan eng uzoq nuqtasi
D) Sayyora va Yer orasidagi eng qisqa masofa
8. “ Kometa ” so’zining ma’nosi nima ?
A “ Sutli ” B) “ Sochli ” C) “ Dumli ” D) “ Suvli ”
9. Qaysi sayyoralarning yo’ldoshi yo’q?
A) Mars, Merkuriy B) Merkuriy, Uran C) Venera, Merkuriy D) Venera, Mars
10. Kabisa yillari to’g’ri yozilgan javobni ko’rsating ?
A) 1896, 2018, 1852, 2000 B) 1582, 1800, 2202, 2042
C) 2100, 1900, 1700, 2300 D) 1600, 2000, 2400, 2800
11. Kosmosga chiqarilgan eng katta teleskop nomi yozilgan qatorni ko’rsating
A) Lipperstey teleskopi B) Xabbl teleskopi C ) Galiley teleskopi D) Nyuton teleskopi
12. qonuniyatni kim aniqlagan ?
A) Kopernik B) Tixo Brage C) Galiley D) Kepler
13. Yorug’lik Quyoshdan Yergacha qancha vaqtda yetib keladi ? Quyoshdan Yergacha bo’lgan masofa 150 mln km.
A) 500 s B) 5000 s C) 8 minut D) 300 s
14. “Mitti sayyora ” deganda Quyosh sistemasidagi qaysi osmon jismlari nazarda tutiladi ?
A) Meteorit B) Asteroid C) Kometa D) Meteorlar
15. Birinchi asteroid qachon topilgan, u qanday nomlanadi ?
A) 1801 yil, Serera B) 1819 yil, Pluton C) 1800 yil, Ganimed D) 1901 yil, , Serera
16. “ Venera ” sayyorasidagi tog’lar balandligi necha km ga yetadi ? _________________
17. “ Katta portrlash ” qancha yil avval sodir bo’lgan ? _____________________
18. Atmosferaning qalin qatlamlarida yonib tugamay Yer sirtiga kelib uriladigan osmon jismlari qanday ataladi ? ______________________
19. Geliosentrik nazariyani kim yaratgan ? ________________________
20. Oy sirtiga meteoritlar urilishidan hosil bo’lgan chuqurliklar qanday ataladi ? ________