Nazaruy materiallar semestr o’quv materiallari Ma’ruza mavzu 1

Suspenziyalar sifatini baholash

Resuspendirlanish. Suspenziya 24 soatdan so’ng 15—20 soniya chayqatilganda, 3 sutkadan so’ng esa 40—60 soniya chayqatilganda o’zining asl holini tiklashi, ya’ni zarrachalar bir xilda tarqalishi lozim.

Dispers faza zarrachalarining bir xilligi. Zarrachalar o’lchami mikroskopda kurilganda ularning o’lchami xususiy maqolada ko’rsatilgan darajadan oshib ketmasligi kerak.

13- Ma’ruza
Mavzu 13. Emulsiyalar ta’rifi, tasnifi, emulsiya turlari va xosil bo’lish nazariyasi. Emulgatorlar ta’rifi, tasnifi, klassifikatsiyasi. Emulgatorlarni qo’llashni mohiyati. GLB ko’rsatkichining emulsiya turg’unligiga ta’siri. Emulsiya turg’unligiga ta’sir etuvchi omillar. Emulsiya sifatini baholash

Reja:

• 1. Emulsiyalar ta’rifi, tasnifi

  
  

• emulsiya tiplarini aniqlash usullari.

  
  

• Emulgatorlar mikdori.

  
  

Ichish uchun ishlatiladigan emulsiyalar Emulsium ad usum internum.
Emulsiyalar - dispers faza va dispersion muxitdan tashqil topgan mikrogeterogen sistema bo’lib, bir-birida juda kam yoki mutlako erimaydigan suyuqliklar aralashmasiga aytiladi. Emulsiyalar dagal disperslangan (tomchilarning diametri 1 dan 50 mkm gacha) yoki mayda disperslangan (zarrachalar diametri 0,1 mkm) sistemadir. Amaliyotda ko’prok qo’llaniladigan emulsiyalar suv bilan yog’ aralashmasidan tayyorlanadi. Bunda “yog” shartli tushuncha bo’lib, bu faza yog’simon moddalardan va mineral yog’lardan hamda kimyoviy jixatdan esa na yog’lar va na mineral yog’lar bilan xech bir umumiylikka ega bo’lmasligi mumkin (xloroform, benzol va shunga o’xshash polyar bo’lmagan suyuqliklardan hosil bo’lishi mumkin). SHunga o’xshash suyuqliklar emulsiyalarning ikki turini hosil qiladi (1.4.-jadval):
1.4.-jadval 

Faza	Dispersion Muxit	Emulsiyalarning turi va nomi
yog’	suv	Moyning suvdagi emulsiyasi (m/s)- emulsiyaning birinchi turi yoki to’g’ri emulsiya
suv	yog’	- suvning moydagi emulsiyasi (s/m) – emulsiyasining ikkinchi turi yoki teskari emulsiyalar

Emulsiya turlari quyidagi usullar bilan aniqlanadi:

1. Parafinli plastinka usuli: yupka qilib parafin surtilgan shisha plastinkaga bir tomchi emulsiya tomizganda tomchi parafinga shimilib ketsa, s/m emulsiyasi ekanligi ma’lum bo’ladi, agarda shimilib ketmasa, m/s emulsiyasi bo’ladi.
2. Suyultirish usuli: moyning suvdagi emulsiyasiga oz miqdorda suv qo’shib suyultirilganda aralashsa — m/s emulsiyasi, moy bilan aralashsa — s/m emulsiyasi bo’­ladi.
3. Bo’yash usuli: bunda dispersion muxit bo’yok bilan bo’yaladi. Bir tomchi aniqlovchi emulsiyaning ustiga suvda eriydigan bo’yok kukunidan, masalan, metilen ko’ki kukuni solib mikroskopda ko’rilsa agarda moyning suvdagi emulsiyasi bo’lsa dispersion muxit xavo rangga bo’yalib, bo’yalmagan yog’ tomchilari shar shaklida ko’rinadi, aksincha suvning moydagi emulsiyasi bo’lsa, dispersion muxit bo’yalmagan bo’lib, tomchi ustida xavo rang kukun ko’rinib turadi.