Nazarov nuriddin baxronovich sportchilarnig individual psexologik xususiyatlarini

I-Bob. 

Adabiyotlar sharhi

. 

1.1. 

Sportchilarga xos individual xususiyatlarni shakillantirish.

 

I.A. Karimovning oliy majlis 14 sessiyasidagi nutqida jismoniy tarbiya va 

sportning millat sog’lomligini mustahkamlash, barkamol avlodni voyaga yetkazish 

o’rnida juda katta baho bergan edilar. 2002-yil 24-oktabrda davlatmiz raxbari, 

«o’zbekistonda bolalar sportini rivojlantirish jamg’armasini tuzish to’g’risida»gi 

farmoniga imzo chekkan. Prezidentimiz tashabbusi bilan tashkil etilgan Ushbu 

jamg’arma farzandlarimiz hayotida katta ahamiyat kasb etadi. Bu haqda hukumat 

qarorining chiqishi esa bu yo’nalishdagi vazifalarni yanada mustahkamlaydi.  

Yetakchi mutaxasislar A.I. Matveyev, V.M. Zasiorskiy, X.T. Rafiyev, T.S. 

Usmonov, F.A. Kerimovlar fikricha, jismoniy mashqlarning normadagi yuklamasi, 

sportchilar organizmiga ma’lum darajada ta’sir ko’rsatadi va musobaqada yaxshi 

ko’rsatgichlarga erishadi degan fikrni beradi, dotsent Y. Masharipov «sport 

psixologiyasi» mavzular kursi kitobida sportchining musobaqadan oldingi 

tayorgarlik holatining psixologik xususiyatlarini o’rganish, bilan birga yillik 

yuklama mashg’ulotlarini ilmiy asosda rejalashtirish to’g’risida tavsiyalar berilgan. 

Sport musobaqalarining psixolgik tahlili 60-70 yillarda keng sur’atda olib 

borildi. P.A. Rudnik, A.S. Puni,V.M. Mel’nikov, Yu.P. Xanin va boshqalar 

jismoniy mashqlar va sport bilan faol shug’ullanishlarning inson ruxiy dunyosiga 

ko’rsatadigan ta’sirini o’rganish bilan bog’lik ishlar bajarilgan. 

Sport faoliyati juda katta aniqlik his qilish va idrok etishga bog’likdir. Buni 

ayrim sport turlarida ko’rish mumkin. Masalan; suvda suzuvchilarning «suvni 

yozishi» qilichboz va bokschilarning «jasoratni sezish», basketbol va futbol 

o’yinchilarning «vaqtni idrok»etishi kabilar. Ana shunday psixolgik holatlarni turli 

mamlakatlarning olimlari o’rganmoqdalar va sportchilarimizning qanday qilib 

ovropa, osiyo Olimpiya o’yinlari va jahon rekordlarini o’rnatishlarining yo’llari, 

---

12 

 

sirlarini ochib berdilar. Bulardan; P.A. Rudik, A.S. Puni, V.T.Noranidze, Yu.Yu. 

Palaym, V.V. Med

ыvedev, (mustaqil davlatlar hamdo’stligi) F. Genov va 

Ye.Genova (Bolgariya), Ye.Skishinsk-Svinskaya (polsha) Y. Bazak,I.Masak 

(Chexiya), Raul Kunit (GDR), o’zbek psixolgik olimlaridan 1-mavzular bo’yicha 

adabiyotlarni o’rganish .M.T.Davletshin, M.M. Voxidov, V.A. Tokarev, 

R.Z.Tayquddinov, M.A. Mamatov, U. Ibrogimov, Y.M. Masharipovlar ham 

ma’lum ishlarni amalga oshirgan. 

Bir qator tadqiqotlarda (A.A.Lalayan, P.A. Rudik) shu narsa aniqlanganki, 

sportchilarni musobaqalarga jismoniy texnik va taktik jihatlar bilan bir qatorda, 

ularni maxsus psixologik tayorlash zaruriyati muhim ahamiyat kasb etish haqida 

ma’lumotlar berilgan. 

Sportchining musobaqa oldi hayajonlanishini o’rgangan psixologik olim A.S. 

Puni uning uch xil holatini aniqlab beradi;