Nazariy qism kasb kasalliklari turlari Kasb kasalliklarini kelib chiqish sabablari

Pnevmokoniozlar

Bu kasallik ham kasb kasalligi bo’lib, ishlab chiqarish jarayonidagi changlar bilan uzoq vaqt davomida nafas olish natijasida yuzaga keladi va o’pka fibrozi bilan xarakterlanadi.

Sabablari quyidagilar:

1.Mineral changlar ta’siridan kelib chiqadigan pnevmokoniozlar — silikoz, silikatozlar (asbestoz, talkoz, sement changidan kelib chiqadigan silikatoz).

2.Metall changlari ta’siridan kelib chiqadigan pnevmokoniozlar — sideroz, aluminoz, berillioz. Sideroz — shatyorlarda, aluminoz — metall erituvchilarda, berillioz — metall berilliy bilan nafas olgan shaxslarda uchraydi.

3.O’simliklar changlaridan kelib chiqadigan pnevmokoniozlar:amiloz — un changidan; bissinoz — paxta changidan kelib chiqadi.

Pnevmokoniozlardan silikoz ko’p uchraydi. Silikoz — bu kremniy II oksidi changlari bilan uzoq vaqt nafas olganda kelib chiqadigan pnevmokoniozdir.

Ayniqsa tog’-sanoat ishchilari o’rtasida keng tarqalgan. Kelib chiqishiga ko’ra silikozning quyidagi nazariyasi mavjud:

— mexanik nazariya;

— zaharli kimyoviy nazariya;

— biologik;

— immunologik nazariya.

Klinikasi. Silikoz kasalligi asta-sekin rivojlanib, bemorni bezovta qilmaydi. Ertangi va vaqtinchalik belgisi bu — ko’krak qafasidagi og’riqlar, hansirash va yo’tal. Og’riq, asosan, kurak va kurak ostida bo’ladi. Bemorlarning limfatik sistemasi orqali o’pkaga chang borganda, plevra bo’shlig’ida o’ramalar hosil bo’ladi, ya’ni (spaykalar). Bemorlarda hansirash jismoniy zo’riqish mahalida paydo bo’ladi, keyinchalik hansirash kuchayib, doimiy bo’lib qoladi.

Perkussiya qilinganida: o’pkalar ustida fibroz o’zgarishlar bor joylarda perkutor tovush bo’g’iq bo’ladi, emfizema bor joylarda esa “quticha tovushi” eshitiladi.

Auskultatsiyada: nafas susaygan, quruq xirillashlar eshitiladi, plevraning ishqalanish shovqini eshitiladi. Agar bemor doimo yo’talib, yiringli balg’am ko’p miqdorda tashlab tursa, bronxoektazlar borligidan dalolat beradi.Silikozda o’pka sili avj oladi.

Rentgenologik tekshirganda: o’pka naqshi quyuqlashib, dog’-dog’ va taram-taram joylari borligini ko’rish mumkin, bu biriktiruvchi to’qima o’sib ketganligidan dalolat beradi.