Nazariy mexanika fani bo’yicha ma’ruza

Moddiy nuqta dinamikasi– Moddiy nuqta harakatini uni keltirib chiqargan kuchlarni hisobga olgan holda o’rganadi.

Dinamikaning asosiy qonunlari– Galiley tomonidan topilgan va Nyuton shakllantirgan

• Inersiya qonuni – moddiy nuqta o’zining tinch yoki to’g’ri chiziqli tekis harakat holatini unga ta’sir etuvchi kuchlar uni bu holatlarni o’zgartirishga majbur qilmagunicha saqlab qoladi.

■ Dinamikaning asosiy qonuni - Nyutonning II qonuni– Moddiy nuqtaning tezlanishi unga ta’sir etuvchi kuchga to’gri proporsional, massasiga esa teskari proporsoinal.
Bu yerda m – nuqtaning massasi (inertlik o’lchovi), kg da o’lchanadi;
F – ta’sir eyuvchi kuch, N (Nyuton) da o’lchanadi (1 N kuch massasi 1 kg bo’lgan nuqtaga 1 m/s2, tezlanish beradi, 1 N = 1/9.81 kg-kuch ).
■ Analitik mexanika – Erkinmas mexanik sistemalar harakatini analitik mexanikaning umumiy usullari yordamida o’rganadi.
1
Dinamikaning asosiy tenglamasi:
- Harakatning vektor usulida berilishiga mos keladi.

• Kuchlar ta’sirining mustaqillik qonuni –Bir necha kuchlar ta’siridagi moddiy nuqtaning tezlanishi uning kuchlarning alohida ta’siridan olgan

tezlanishlarining geometrik yig’indisiga teng

m1
m2

• Ta’sir va aks ta’sirning tengligi qonuni (Nyutonning III -qonuni) –

Har qanday ta’sirga unga miqdor jihatdan teng va qarama-
qarshi yo’nalgan aks ta’sir mos keladi.

Moddiy nuqtaning harakat differensial tenglamasi ni olish uchun tezlanish vektorining ifodasini o’rniga qo’yamiz.
Shunday qilib, Nuqta harakatining koordianalardagi differensial tenglamalari ga ega bo’lamiz
Bu yerdan
va bo’lganligidan
yoki
M(x,y,z)
O
M
O