Nazariy fizika kursi

(9.43)
boiadi. Bunda 
H (r x,
r2) sistemaning gamiltoniani b oiib , quyidagicha 
ko‘ rinishda boiadi:
282

---

Ushbu formulaga ikkala elektronning kinetik energiya operatorlaridan 
tashqari vodorod molekulasining to‘ la potensial energiyasi ham kiradi. 
Bu potensial 
energiya 
elektronlarning potensial 
energiyasi 
va 
protonlaming o ‘ zaro Kulon itarishish potensial energiyasidan iborat,
ya m
a)
v
had birinchi elektronni va birinchi yadroning potensial
energiyasini,
r 
\ 
e
b)
V
energiyasini
r 
\ 
e
c)
'ы
had ikkinchi yadroni va ikkinchi elektronning potensial
had ikkinchi yadroni va birinchi elektronning potensial
/
energiyasini, 
/
e'
d)
had birinchi yadroni va ikkinchi elektronning potensial 
energiyasini va nihoyat,
e)
had ikkala elektronning o ‘ zaro ta’ sir energiyalarini
ifodalaydi (23-rasmga qarang)
Hosil b o ‘ lgan (9.43) tenglama faqat taqribiy usullar yordamida 
yechiladi. (9.43) tenglamani analitik yechib b o‘ lmaydi, ammo qo‘ pol 
yaqinlashish b o‘ lsa ham geliy atomi uchun (9.15) tenglamani yechishda 
foydalanilgan g ‘ alayonlanish usulidan foydalanib yechishga harakat 
qilinadi. Nolinchi yaqinlashishda molekulaning to‘ lqin funksiyasini 
hosil qilishda ikkita o ‘ zaro ta’ sirlashmaydigan vodorod atomining 
to‘ lqin funksiyalarini tanlab olish mumkin. 
Bu yaqinlashishga 
energiyaning tegishli b o‘ lgan qiymati 
2E0
ga teng b o‘ ladi.
Yuqoridagi usulni qollash uchun qaralayotgan sistemaning (9.44) 
dagi gamiltoniamni batafsil va har tomonlama ko‘rib chiqish lozim.

---

(9.44) 
gamiltoniandagi birinchi elektronni (a) yadro atrofidagi 
gamiltonianini 
H a
( l ) orqali belgilanadi (23-rasm). Uning ko‘ rinishi
- f
<9-45) 
kabi bo‘ ladi. Shunga o ‘ xshash ikkinchi elektronning (b) yadro atrofidagi 
harakati