Nazariy fizika kursi

holat 
U S{ R )
energiyaga ega b oigan
singlet holatni tashkil etadi (bu holatda spinlar antiparallel y o ‘ nalgan 
boiadi). Elektronlar o ‘rinlarini almashtirishda holat antisimmetrik 
toiq in funksiyasi bilan ifodalansa, spin toiq in funksiya simmetrik 
boiishi shart. Bu holat triplet holat b o iib , u 3£ bilan belgilanadi, ya’ ni 
Ф д holatda 
U a( R )
energiyaga ega b o iib , triplet holatni tashkil etadi 
(spinlar bu holatda parallel y o ‘nalgan). 24- rasmga murojaat qilinsa,
290

---

quyidagi xulosaga kelish mumkin. Ushbu rasmda 
U a( R ) v
a 
atomlaming o ‘ zaro energiyasi 
R
atomlararo masofaga bog‘ liq funksiya 
sifatida keltirilgan. 
R
masofa Bor radiuslarining birliklarida keltirilgan 
R
va absissa o'qida — belgilangan. Rasmdan ayonki, Фа antisimmetrik
holatni ifodalovchi 
U U( R )
energiya vodorodni tashkil qiluvchi ikkita 
atomning itarishishiga mos keladi va natijada 
Н г
molekula vujudga kela 
olmaydi.
Aksincha, 
Ф,, 
simmetrik 
holat 
uchun 
fi, (W) energiya 
R0
=1,4, 
a = 0.74-1
0 8 sm da minimumga ega bo‘ lib, bu ho Ida vodorod 
atomlarining orasidagi masofa 
R<,
ga teng b o‘ ladi va bu simmetrik 
holatda barqaror 
H 2
vodorod molekulasi hosil bo‘ ladi.
24-rasm. Triplet va singulet holatlar uchun ikkita vodorod atomlari orasidagi
o‘zaro ta’ sir energiyasi.
Vodorod molekulasini har tomonlama o ‘ rganish natijasida 
kovalent b og‘ lanish kuchlariga xos bo‘ lgan yana bir xususiyat 
to‘ g ‘risida to‘xtalib o ‘ tish joiz. Kovalent bogianish kuchlari to‘ yinish 
xususiyatiga ega bo‘ ladi. Buni isbotlash uchun vodorod molekulasiga 
uchunchi 
H
vodorod atomni yaqinlashishi ko‘ rib chiqiladi. M a’ Iumki, 
vodorod molekulasida spinlari antiparallel y o ‘ nalishga ega bo‘ lgan 
ikkita elektron atomi o ‘ zaro antiparallel spinlarga ega bo'lgan