Nazariy dars reja konspektini ishlab chiqish

Yog‘ochning qurishi. Yog‘ochda erkin va bog‘langan suvlar bo‘ladi.

Yog‘ochning ichki bo‘shliqlarini, ya’ni hujayralar ichidagi va hujayralarorasidagi fazoni to‘ldiruvchi suvlar erkin yoki kapillar namlik, hujayra pardalari tomonidan shimilgan suvlar bog‘langan yoki gigroskopik namlik deyiladi.

Yog‘ochning nam tortib bo‘kishi. Agar quruq yog‘ochni zax xonalarda yoki ochiq havoda saqlasa, u nam tortib bo‘kadi va o‘lchamlari, hajmi, og‘irligi ortadi, shakli o‘zgaradi.

Yog‘ochning zichligi. Yog‘ochning bu xossasi uning og‘irligiga aloqador bo‘lib, yog‘ochdagi nam va havo miqdoriga bog‘liq. Yog‘ochda nam va havo qanchalik kam bo‘lsa u shunchalik zich bo‘ladi.

Yog‘ochning tovush o‘tkazuvchanligi. Yog‘ochning tovush o‘tkazuvchanligi deb, yog‘ochning tovushni o‘tkazish qobiliyatiga aytiladi. Yog‘ochning tovush o‘tkazish qobiliyati yuqori. Yog‘och tolalari yo‘nalishi bo‘yicha tovushni havoga nisbatan 15–18 marta, eni bo‘yicha 3–6 marta tez o‘tkazadi.

Yog‘ochning issiqlik o‘tkazuvchanligi. Yog‘ochning issiqlik o‘tkazish qobiliyatiga issiqlik o‘tkazuvchanlik deyiladi. Yog‘och boshqa materiallarga qaraganda issiqlikni yomon o‘tkazadi.

Durаdgоrlikdа ishlаtilаdigаn yеlimlаr vа bo‘yoqlаr turlаri, хususiyatlаri va ishlаtilish sоhаlаri.

Duradgorlikda yasaladigan buyumlarning barcha tirnoqli birikmalari yelim bilan birlashtiriladi. yelim yog‘och to‘qimalari orasidagi bo‘shliqlarga kirib qotadi va shu tariqa yelimlanayotgan sirtlar son-sanoqsiz iplar bilan tikilgandek bo‘ladi. Bunda o‘zaro iriktirilayotgan sirtlar orasida yupqa yelim plyonkasi vujudga keladi. Duradgorlik buyumining mustahkamligi ana shu plyonkaning qattiqligiga

• 1-rasm. Yelim qaynatkich.

• 33

• eritmasining bir xil singishi, ana shu sirtlarning zichlashib turishiga ham bog‘liq bo‘ladi. taxta yelimi va kazein yelimi duradgorlikda eng ko‘p ishlatiladi. Taxta (duradgorlik) yelimi hayvonlarning suyagi, tuyog‘i, shoxi, tog‘aylari va terisidan jigarrang plitkalar shaklida tayyorlanadi. Yelimning sifatini uning shaffofligiga qarab aniqlash mumkin. U qanchalik tiniq bo‘lsa,shunchalik sifatli bo‘ladi.Taxta yelimini ishlatishga tayyorlash uchun uni suvda bo‘kkunicha 10–12 soat ivitiladi, so‘ngra yelim qaynatkichda qaynatiladi. Yelim qaynatkich birbirining ichiga qo‘yiladigan ikkita metall idishdan iborat bo‘lib, yelim kuyib ketmasligi uchun katta (tashqi) idishga suv quyiladi, kichik (ichki) idishga yelim solinadi (1-rasm). yelim qaynatkich taxminan 70–80°C gacha qizdirildi
• Ana shu darajadagi haroratda yelim eriydi. Yelim qaynatkichni elektr plitada, kerogaz va hokazolarda qizdirish
• mumkin. Yelim qaynatishda qattiq qaynab ketmasligini va uzoq vaqt qizimasligini kuzatib
• turish kerak. Chunki ana shunday hollarda uning sifati

• yomonlashadi. Odatda, yelim bir-ikki kunlik ishga yetarli qilibtayyorlanadi.

• Negaki, u qayta qizdirilsa, buziladi. Juda quyuq yoki juda suyuq yelim buyumlarni yelimlashga yaramaydi.
• Yelimning ishga yaroqliligini
• aniqlash uchun unga bitta payrahani tiqib olib, uning tomishiga qaraladi. Agar yelim payrahadan uzluksiz oqib tushsa, sifatli bo‘ladi, tomchilab tushsa (yoki butunlay oqib tushmasa) ishlatishga
• yaramaydi.
•