Nawayi kan-metallurgiya kambinati nawayi mamleketlik kanshilik instituti nukus filiali

Tekstli mag’lıwmatlardı kodlaw


Eger alfavittiń hár simvolına belgili bir pútin san (máselen, tártip nomeri) sáykes qoyılsa, ekilik kodlaw járdeminde tekstli informaciyalardı da kodlawg’a boladı. Segiz ekilik razryadlar hár qıylı túrdegi 256 simvoldı kodlaw ushın jetkilikli boladı. Bul segiz bittiń hár qıylı kombinaciyaları inglis hám rus tillerindegi barlıq simvollardı, sonday-aq irkilis belgilerin, tiykarg’ı arifmetikalıq ámellerdiń belgilerin hám ayırım qabıl etilgen arnawlı simvollardı kodlaw múmkinshiligin beredi.

Bul texnikalıq tárepten júdá ańsat kórinedi, biraq bárqulla jetkilikli dárejedegi quramalı bolg’an shólkemlestiriwdegi qıyınshılıqlar kelip shıqtı. Esaplaw texnikasınıń dáslepki rawajlanıw jıllarında zárúrli bolg’an standartlardıń bolmawı menen baylanıslı, házirgi waqıtları kerisinshe, bir waqıtta islewshi hám qarama-qarsılıqqa iye standartlardıń kóbeyip ketiwi menen baylanıslı qıyınshılıqlar payda boldı. Dúnya júzi boyınsha tekstli mag’lıwmatlardı birdey formada kodlaw ushın birden-bir kodlaw kestesi kerek boldı. Bul jag’day milliy alfavitlerdiń simvolları arasındag’ı qarama-qarsılıqlar hám korporativ xarakterdegi qarama-qarsılıqlar sebepli qıyınshılıq tuwdırdı.

Texnika rawajlanıwınıń dáslepki waqıtlarında nátiyjelililik koeffisientin asırıw máseleleri islep shıǵarıw procesi waqıtı T₃ tı kemeytiw arqalı ámelge asırılǵan. Bunda islep shıǵarıw dáwirin kemeytiw hám qol miynetin jeńillestiriw ushın daslep mexanizatsiyalastırılǵan keyininen avtomatlastırılǵan islep shıǵarıw quralları: universal metall kesiw stanokları; yarım avtomat hám avtomat stanoklar; avtomatikalıq liniyalar; avtomatlastırılǵan metall kesetuǵın stanoklar hám házirgi zamanǵa maslasıwshı islep shıǵarıw sistemalarınıń payda bolıwı hám óndiriste qollanıwı áyne joqarıda keltirilgen formuladaǵı T₃ waqttı azaytıw talapları tiykarında payda bolǵan.

Matritsanı dúziwde bizler sırtqı ortalıqtı processlerde mudamı qatnasadı dep esapladıq. Eki operator qatnasıwı yamasa qatnaspaǵanlıǵı 22=4 variant kelip shıqtı, variantlarǵa tiyisli múmkin bolǵan process kesteniń aqırǵı ústininde keltirilgen.
3-súwretten paydalanıp oqıwshılardıń ózleri «avtomatlastırılúan», «avtomatik» túsiniklerdi hám olar ortasındaǵı uqsaslıq hám ayırmashılıqlardı túsinip aladı dep oylaymiz.

Var./on	TM	Od	TV	Proces túrleri
1	+	+	+	Avtomatlastırılǵan
2	+	-	+	Avtomatik
3	+	+	-	Qol miyneti
4	+	-	-	Tábiyiy

2-suwret. Joybarlaw procesi túrlerin anıqlaw máselesine baylanıslı

Joqarıdaǵı keltirilgen oy-pikirlerge kóre usı pánniń maqseti, talaplardı joybarlaw processlerin avtomatlastırıw máseleleriniń, keyinirek baǵdarlarına uyqas «Kompyuterli joybarlaw sistemaları» pánin ózlestiriwde kerek bolatuǵın matematikalıq, fizikalıq hám bazı bir ulıwmatexnikalıq tiykarlar menen tanıstırıwdan ibarat.

1. 
   Yusupbekov N.R. va boshqalar. “Texnologik jarayonlarni boshqarish sistemalari”, -Toshkent, 1997 y.
   
2. 
   Yusupbekov N.R. va boshqalar. “Avtomatika va ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish.”, -Toshkent, 1982 y.
   
3. 
   Mansurov X.N. “Avtomatika va ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish”,-Toshkent 1987 y.
   
4. 
   Mayzel M.M “Osnovы avtomatiki i avtomatizatsii proizvodstvennыx protsessov ”, - Toshkent, 1964