Navoiy viloyati pedagog xodimlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

Stratigrafik usul 

Tosh  qotgan  qoldiqlar  bilan  tog’  jinslari  yoshini  doim xam  o’rnatib  bo’lmaydi.  Buning  uchun 

qatlamni o‘zini, uning tarkibini, gorizontal va vertikal yunalishlar buyicha o’zgarishini, qalinligini, 

fauna  va  flora  tarkibini,  ularning  o’zaro  nisbatini,  ularni  shakillanish  ketma-ketligini  o’rnatish 

uchun  qatlamni  qoplovchi  va  ostida  yotuvchi  qatlamlarni  o’rganish  kerak  bo’ladi.  Bularning 

barchasi  stratigrafiya  nomi  bilan  geologiya  tarmog’ining  vazifasini  tashkil  qiladi.  Tog’  jinslari 

yoshini aniklashning katlamlarni uzaro boglanishini analiz kilish usuliga  stratigrafik usul deyiladi. 

Qatlamni  fazoda  xar  tamonlama  o’rganishga  asoslangan  stratigrafik  usul,  paleontologik  usulni 

qo’llash imkoniyatlarini kengaytiradi. Ikkala usulni xam qo’llash faqatgina paleontologik qoldiqlar 

mavjud  bo’lgan  qatlamlarnigina  yoshini  aniqlashni  imkonini  berib  qolmasdan  balki  organik 

qoldiqlar uchramaydigan jinslarning yoshini xam aniqlash mumkin. 

 

 Stratigafik  va  paleontologik  usullar  faqat  bir  jinsli  tabaqalar  yoshini  emas,  balki  bir  vaktning 

uzida turli sharoitlarda shakllangan har xil jinsli qatlamlar yoshining ham aniqlash imkonini beradi. 

---

Jinslar  yig’ilishi  bir  vaqtning  uzida  kuruk  sharoitda,  dengizning  qirg’oq  chegarasida  va  uning  bir 

muncha chuqur qismlarida  yuz berishi  mumkin. Tabiiyki  bir vaqtning uzida dengiz va kontinental 

iqlimda  xosil  bulgan  qatlamlarda  uchraydigan  organizm  qoldiqlari  turlicha  bo’adi.  bunday 

qatlamlarni  bir  vaqtda  hosil  bo’lganligini  isbotlash  uchun  faqatgina  fauna  va  qatlam  tarkibini 

urganib qolmasdan, balki ular orasidagi hisbotni ham urganish kerak.