Navoiy qalblarda yashayveradi”

Olmaliq shahar XTMFMT

va TEBga qarashli

20- umumiy o’rta ta’lim maktabi

ona tili va adabiyot fani o’qituvchisi

Sharifa Matyoqubovaning

Alisher Navoiy tavalludining

575 yilligiga bag’ishlab o’tkazgan

“Navoiy qalblarda yashayveradi” nomli adabiy kecha bayoni

1 –suxandon: Boshlar bo’ldik kechani qo’lga olib sozimiz

Baland tog’lardan oshsin bu jarang ovozimiz

2-suxandon: Barchangizga baxshida sozimiz, bayozimiz

Aziz mehmonlarga ta’zimu tavozemiz!

1 –suxandon Umr mazmuni- umrimiz izida taralgan nurdir. Bu nur so’z nuri bo’lsa, bir dildan taralib, ming dilni nurlantiradi.

2-suxandon: Bu nur Buyuk Navoiy adabiy merosining nuridir. Bu nur hikmat va haqiqat, go’zallik va muhabbat nuri bo’lsa, ko’ngillar ko’shkida oftob misol porlaydi.

1 –suxandon: Yuksak tog’ oralab o’kirgan sherning

Na’rasiga tengdir aksi sadosi

500 yil yangradi tog’day Vatanda

Buyuk Alisherning asriy nidosi

2-suxandon: Mehnatda qahramon, janglarda botir

Sevmakda vafoli, do’stlikda mahkam.

Alisher orzusi bo’lgan avlodmiz,

Asrimiz- ko’rkimiz, asrimiz ko’rkam.

1 –suxandon: Bugun o’zbek mumtoz adabiyotining yirik vakili, o’zbek adabiy tilining asoschisi, buyuk qomusiy olim va mutafakkir, ulug’ donishmand, davlat arbobi, o’z davrining madaniy hayotiga rahbar, ilm-fan, san’at va adabiyot ahliga homiy, murabbiy va ustoz, buyuk alloma, nafis musiqashunos, yetuk tarixchi, mohir xattot va dunyoga tanilgan komil inson-Hazrat Nizomiddin Mir Alisher Navoiy tavalludining 575 yilligi nishonlanmoqda.

2-suxandon Dunyoga keltirding buyuk ko’ngilni

Ishq ahli haq so’zga bo’lganda mahtal

Dillarni poklagan shu nazm haqqi

Senga sharaf bo’lsin tabarruk fevral!

Mayin musiqa”Nay nolasi”

1-sahna: Alisher dunyoga kelganda otasi podsho saroyida xizmatda edi.Alisherning

tug’ilishi munosabati bilan suyunchiga tog’asi Ali boradi:Assalomu-alaykum

pochcha,suyunchi berasiz, Ollo taolo sizga farzand ato qildi, o’g’il!

G’iyosiddin:Rahmat, inim, Jiyaningizni sizning nomingiz bilan ataymiz. Sizdek shoir,

fozil inson bo’lsin….

2- sahna: “Alla” alla xonishi eshitiladi

She’r; A.Oripov.”Alisherning onasi”

2-suxandon Alisher Mushtariy yulduzi kabi

O’zbek osmonida balqigan chog’i

Yana bir muxtaram o’g’il ko’rganday

Kattaroq ochildi olam quchog’i

I slayd ko’rsatiladi: ”Navoiy gulshani’’

1 –suxandon: Tinim bilmagan porloq ijoding

Ma’rifat mulkida bitmas xazina

Insoniy kamolot katta yo’lida

Bir poya yuksakroq oltindan zina

.

2-suxandon: Hirot bog’larida kezgan xayolning

Qalbidan yaralgan o’zbekona his

To hanuz o’zini izlab yurganlar

Siz ham Navoiyni sog’inganmisiz?

1-raqs ”Tanovar”

1 –suxandon: O’zbek deb atalgan ozod ulusning

Otaxon shoiri qadrli ustod

Oshiqlar g’azaling kuyga solganda

Ma’shuqlar dilining xonasi obod.

2-suxandon: Biror shohbaytingni yoddosh tutmagan

Kattadir,kichikdir bizda kishi yo’q

Oltin baldoqdagi nifrit ko’z kabi

Devonlaring biz uchun bo’ldi qorachiq.

Qizlar sahnasi: Malohat:”Qizlarjon,kelinglar hazrat Navoiyning g’azallaridan mushoira aytaylik. Shohsanam: O’zingiz boshlay qoling.-Bosh ustiga.

G’azalxonlik mushoirasi:

1 –suxandon: Bilasizmi, Sardor,Alisher Navoiy ijodiy merosi go’yoki ummondir. Unda sharq she’riyatining 16 turi mujassam.

2-suxandon: Ha, albatta ,Buyuk Navoiy haqida Abdurahmon Jomiy “Haft avrang” xotimasida yuksak baho berib shunday ta’riflagan: “U Nizomiy Ganjaviy va Amir Xisrav Dehlaviy panjasiga munosib panja ura oldi, hatto ulardan ham o’zib ketdi”.

1-suxandon: Navoiy kirmagan uylar qorong’u

Navoiy kirmagan ko’ngillar zindon

O’ziga mahliyo ey nazmbozlar

Ko’ring Navoiydan mast bo’ldi jahon

2-slayd Alisher Navoiy asarlari haqida

Munisa: (rangli tasmalarga asarlar nomlari yozilgan)Bu tasmalar Navoiy merosining avloddan avlodga o’tib kelayotgan ma’naviy boylik nurlari ramzlaridir.

Biz Navoiy bog’ining bog’bonimiz

Bog’bondirmiz va lekin mehmonimiz

Bul “Nasoyim ul muhabbat” bog’idir

Besh asrkim biz uning hayronimiz

Mir Nizomiddin Alisher ya’nikim

So’z aro osmonimiz ummonimiz.

Zilola: 1470-yil Navoiy o’zining o’zbek tilida yozgan she’rlaridan iborat 1-devonini “Badoiy ul bidoya” Badiiylik ibtidosi’’ni yozdi, devonida 11 janrga oid jami 1046 ta she’r mavjud.

Saidalisher: 1480-yilning oxirlarida o’zbek tilida yozilgan “Navodir ul nihoya”devonini yozdi.. Unda 862 ta she’r bor.

Gavhar: Til “Hazoyin ul maoniy” dan kelur

Boshlanur shundan azal karvonimiz

To Navoiy bor muhabbat dildadir

So’lmagay hargiz dilda bo’stonimiz.

Samariddin: “Hayratul abror” dostoni Odamiy ersang demagil odamiy

Oniki yo’q xalq g’amidin g’ami

Charos: “Farhod va shirin” dostoni Menga ne yoru ne oshiq havasdir

Agar men odam o’lsam ushbu basdir

Saidalisher: “Layli va Majnun” dostoni So’ngin necha kun uzatdim oxir

Yig’lay- yig’lay tugatdim oxir

Malohat: “Sabbai sayyor” dostoni Xalqqa zebu torak ayla ani

O’qiganga muborak ayla ani

Yetti aflokni anga yor et

Yetti iqlim elini xaridor et

Farhod: “Saddi iskandari” dostoni Davosiz uluisning navo baxshi bo’l

Navoiy yomon bo’lsa, sen yaxshi bo’l

1-suxandon: Navoiy “Xamsa”si 15-asrdagi xalqimiz ma’naviy taraqqiyotining ko’zgusidir.

2-suxandon: U turkiy tilda yozildi. “Xamsa”da shoirning komil inson haqidagi orzu-o’ylari o’z ifodasini topdi.

3-sahna “Hamsa” asari haqida “Cho’li Iroq”kuyi fonida sahnada xontaxta ustida shamdonda sham yonib turibdi:

Navoiy: Xayriyat,”Xamsa”ni yozib tugatdim.Endi bu asarimni do’stim Husayn Boyqaroga taqdim eturmen.

1-suxandon: Husayn Boyqaro navbatdagi jangdan kelganligi haqidagi xabarni eshitib Alisher Navoiy uning qarshisiga peshvoz chiqadi. Qo’lida yozgan asarini unga taqdim etadi.

1-suxandon: Tirik Farhodlarni tanitmoq bo’lib

Oliy yurtimizga qilsangiz safar

Bu yerda har bitta taroshlangan tosh

Yuksak umidlardan beradi xabar

2-suxandon: Layli Shirinlarni barhayot etding

Umringning azobi bo’lsa ham zamon

O’zing qafas ichra yashading lekin

Noming million qalbda yashaydi hamon

4-sahna Farhod va Shirin dostonidan parcha

QO’SHIQ jonli ijroda ‘Shirindur”

Raqs “Mustazod”

1-suxandon: Assalom Navoiy deydi yosh avlod

Olqishlaydi xalqi baxtiyor

Shoir arzir qilsang iftixor

Ruboiy yangraydi ko’ngillarda yod

“Munujot” kuyi yangraydi Ruboiylar yod aytiladi

2-suxandon: Navoiy tilshunos olim”Muhokamatul lug’atayn”, “Majolis ul nafois”, “Xazoyin ul maoniy” kabi ilmiy asarlari o’zbek tilining kuch -qudratini, boyligini, nafisligini namoyon qildi.

She’r: Mirtemir “Ona tilim”

1-suxandon: Har bir nazm shaydosi Alisher Navoiyning shaxsiy hayoti va farzandlari haqida ma’lumotga ega bo’lishni istaydi.

2-suxandon: Ha,albatta, biz bilamizki Hazrat Navoiy uylanmagan edi va tabiiyki, uning farzandlari bo’lmagan, ammo u bolalarni juda yaxshi ko’rgan va farzand ishtiyoqida bo’lgan.

1 – o’quvchi: Navoiyning asrab olgan1- o’g’li og’asi shayx Bahlulbekning nabirasi Mir Ibrohimdir.

2-o’quvchi: Navoiyning asrab olgan2- farzandi Hoji Muhammad, u iste’dodli va sadoqatli bo’lgan.

3-o’quvchi: 3-asrab olgan farzandi Mirhaydar bo’lib, Sabuhiy taxallusi bilan she’rlar yozgan

4-o’quvchi: Navoiyning asrab olgan 4- o’g’li Shohquli ismli g’ijjakchi bola bo’lgan

1-suxandon: Shunday farzandlarni tarbiyalagan insonning o’zi komil bo’lmasligi mumkin emas. Bu gulshan ichra yo’qdur baqo guliga sabot

Ajab saodat erur chiqsa yaxshilik birla ot

2-suxandon: Ko'p jahongir ko’rgan bu dunyo

Hammasiga guvoh yer osti

Lekin do’stlar,she’r ahli aro

Jahongiri kam bo’lar rosti

Besh asrki nazmiy saroyni

Titratadi zanjirband bir sher

Temur tig’i yetmagan joyni

Qalam bilan oldi Alisher

1-suxandon:Shuni e’tirof etish kerakki, Hazrat Navoiyning buyuk adabiy xazinasi yetib bormagan mamlakat yo’q. Uning asarlari dunyo tillariga tarjima qilinmoqda, o’rganilmoqda. Bu esa Shoir o’zi aytganidek ”Tilga e’tibor –elga e’tibordir’.

2-suxandon: Buning isboti sifatida dunyoning bir qator shaharlarida bu ulug’ zotga o’rnatilgan haykal va yodgorliklarni aytishimiz mumkin.

3-slayd: Buyuk Navoiyga o’rnatilgan yodgorliklar namoyish etiladi.

Bu shaharlar: Moskva,Boku,Vashington,Ashxobod,Tokio

6-sahna: Navoiy va kelajak avlod

Bola: Buyuk tog’lar ichra bo’lib buyukroq,

Suyuk tog’lar ichra bo’lib suyukroq

Navoiy ko’rinar ko’zimga mening

Nafasi urilar yuzimga mening

Sahnadan Navoiy chiqib keladi:”Segoh” kuyi fonida

Bola: Assalom, Navoiy, g‘azal sultoni

Yetubdur suhbatingiz olmoq mahali.

Siz-la diydorlashmoq zo‘r istak edi,

Muborak yoshingiz bir imkon. berdi

Navoiy: Ne vajdin fuqaro ajib bir majlis qurmish?

Ushbu anjumanning boisi nedur?

Bola: Sizdek dono ruhini shod etmak maqsadi,

Bizning yurtda har bir o‘zbek navoiyxon
Navoiy:

Nahotki shul damgacha xotirim yod eturlar?

Bola: Navoiy nazmi bilan tili chiqar dilbandin,

Siz birla faxr etar har bir o’zbek farzandi.

Navoiy:

A’sholarimni hozir ham yod eturlarmi?

Bola: Qur’ondek tavof etsa arzir sizning "Xamsa”ngiz

«Chor devon» kirmagan topilmas xonadon.

Navoiy:

Odami ersang demagil odami

Oniki yo’q xalq g’amidin g’ami

Kelajak avlod bolasiga kamalak rangi (kelajak avlod bunday insonparvarlik,bilimdonliknikeyingi asrlarga ham yetkazishlariga ishora)ni beradi.

4-slayd:Navoiy xalq qalbida

Davraga barcha qatnashuvchilar chiqadilar. Har bir o’quvcni Havoiy g’azallaridan bir baytdan o’qiydilar

1-va 2-suxandon:Abadiyat bilan qay so’z egizak,

Balki yaxshi orzu,yaxshi niyatdir?

Mangulik anglanar, Navoiy desak,

Navoiyning o’zi Abadiyatdir!