Navoiy pedagog xodimlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti «psixologiya» kafedrasi

Fanning rivojlanish bosqichlari. O’tgan ajdodlarimizning ham qomusiy asarlarida bola
taraqqiyoti va tarbiyasi masalalari katta o’rin egallaydi. Abu Nosr Farobiyning “Masalalar mohiyati”, 
Abu Rayhon Beruniyning “O’tmish yodgorliklari”, Ibn Sinoning “Tib qonunlari” asarlari,
A.Navoiyning “Mahbub ul-qulub” va boshqa juda ko’p asarlar shular jumlasidandir. Umuman sharq 
va
Ғarb madaniyatida ham psixologik – pedagogik mazmundagi asarlar XVII-XVIII asrlarda diniy-

axloqiy negizda yozilgan. XVIII asrga kelibgina ma`lum uslubga ega bo’lgan ilmiy fikrlar vujudga

kela boshladi. Rus social-demokratlari A.N.Gercen, N.G.Cherkishevskiy, N.A.Dobrodyubov, 
V.G.Belenskiylarning inson kamoloti to’g’risidagi qarashlari psixologiyaning rivojlanishiga katta
hissa qo’shdi. I.M.Sechenov, I.P.Pavlov g’oyalariga asoslangan Ribakov, K.N.Kornshlov, 
P.P.Blonskiy, L.S.Vigotskiy va boshqa olimlar yosh psixologiyasi bo’yicha qimmatli tadqiqotlarni
amalga oshirdilar.
XX asrga kelib yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiyada psixik taraqqiyot omillarini
talqin etuvchi 2 ta yo’nalish: biogenetik va sociogenetik yo’nalish vakillari yuzaga keldi. Biogenetik 
yo’nalish vakillari uchun psixik rivojlanishni belgilovchi irsiy biogenetik va ijtimoiy omillar yonma-
yon turadi, lekin etakchi rolni biologik ya`ni irsiy omillar bajaradi. Bunday qarashning ko’zga 
ko’ringan vakillaridan biri amerikalik psixolog S.Xolle (1844-1924) bo’lib, u Gekelning biogenetik
qonunini psixologiyada bevosita ko’chiradi. Bu nazariyaga ko’ra bola o’z psixik taraqqiyotida 
insonning tarixiy rivojlanish bosqichlarini qisqargan holda boshdan kechiradi.