Navoiy pedagog xodimlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti «psixologiya» kafedrasi

Mavzu: Ta`lim psixologiyasi 

R E J A : 
1. Ta`limning psixologik asoslari. Uning turlari.

2. O’quv motivaciyasi, uning shakllanishi.

3. Tushuncha va bilimlarning shakllanishi. Mustaqil fikrlashga o’rgatish. 
4. Ko’nikma va malakalarning hosil bo’lish mexanizmlari.
O’qish, o’rganish – maqsadi bilim yoki ko’nikmalarni o’zlashtirishdan iborat faoliyat turi.

Ko’nikma – faoliyatini hatti-harakatlarini, operaciyalari to’g’ri tanlay olish darajasida

o’zlashtirish.
Malaka – ko’p marta takrorlash va mashq natijasida faoliyatni yarim avtomatik tarzda bajarish
darajasida o’zlashtirish.
Ta`lim jarayonining natijasi – o’zlashtirishdir. O’zlashtirish – ichki va tashqi faoliyatni
maqsadga muvofiq ravishda o’zgartirishdir. Ta`lim bir odamning boshqasiga bilim va ko’nikmalarini 
berishdir. Bilim, ko’nikma va malakalar – ta`lim jarayonining natijasidir.
Ta`lim yo’l – yo’lakay va maqsadga muvofiq bo’lishi mumkin. Yo’l-yo’lakay ta`limda odam 
biror faoliyatni o’zlashtirishni o’z oldiga maqsad qilib qo’ymaydi. Masalan, bola yurishni yoki
gapirishni o’rganayotganida o’z oldiga maqsad qilib qo’ymaydi. Inson o’z hayoti davomida juda ko’p 
ma`lumotlarni shu usul bilan o’zlashtiradi. J.J.Russo, L.N.Tolstoy, K.N.Ventcel kabi arboblar
o’qitishda shu usul etakchi bo’lishi kerak deb hisoblaydilar. Lekin bu usulda sistemali va samarali 

---

19

faoliyatni tashkil etib bo’lmaydi. O’qitish maqsadga muvofiq ravishda tashkil qilingandagina ko’zga
ko’rinadigan natijalarga olib kelishi mumkin.
Agar ta`lim jarayoni faoliyat bo’lsa, u qanday ko’rinishlarda bo’lishi mumkin. Ta`lim gnostik
faoliyat tarzida kechishi mumkin. U perceptiv haraktalardan, aqliy harakatlardan iborat bo’ladi.