Navoiy kon-metallurgiya kombinati Navoiy davlat konchilik va Texnalogiyalar universiteti

7.7-chizma. AQSHning «Tonkin Springs» fabrikasida qaysar oltin margumushli rudani qayta ishlash sxemasi
1989 yilda tarkibida 90-170 g/t oltin bo‗lgan, yirikligi -0,074 mm bo‗lgan flotatsion boyitmani tanlab eritish uchun Nevada shtatida
Austin fabrikasi Kostich Risech kompaniyasi kompaniyasi tomonidan bakterial tanlab eritish jarayoni joriy qilingan. Ushbu 45-50 t/sutka bo‗lgan boyitma uchta parallel ishlovchi bioreaktorlarda 120 soat davomida bakterial tanlab eritilgan. Sulfidlarni oksidlanish darajasi 80% bo‗lganda sianlash siklida oltin ajratib olish 90% gacha etadi (7.8- chizma-rasm). To`g`ridan to`gri sianlashda esa bu ko`rsatgich 74-78% dan oshmaydi.




7.8-rasm. AQSH «Austin» fabrikasida oltin saqlovchi rudani qayta ishlash sxemasi
Kanadaning Salmita fabrikasida ishlab chiqarish unumdorligi 10t ruda sutka bo`lgan oltinni bakterial tanlab eritish sanoat-tajriba qurilmasi ishlab turibti. Ushbu qurilmada tarkibi 0,75% mыshk, 0,95% oltingugurt i 21 g/t oltin bo‗lgan boyitma parametrlari va tanlab eritish rejimi ishlab chiqilgan.bakterial tanlab eritishdan so‗ng toltin ajratib olish 95.6% ni tashkil qiladi. Bu to`gridan-to`gri sianlashdan 30% ko`p.
Britaniya Kolumbiyasidagi Kongress fabrikasida turli qaysar boyitmalarni biogidrometallurgichesk texnologiyalarining tadqiqot ishlari olib borish uchun maysus qurilma o`rnatilagan (7.8. - rasm).
Zarmitonda oltin ishlab chiqarish fabrikasi qurilishi munosabati bilan
«Mardjanbulak» konida zaxiralarni qayta razvedka qilish ishlari olib borilmoqda. Bugungi kunda fabrika uchun ruda Zarmitan va Qoraqo‗tondan olibkelinmoqda. Zarmitandan ruda avtosamosvallar yordamida 85 kilometrli trassa orqali tashib keltirilmoqda. Qoraqo‗tondan konning reslar bazasiga temir yo`l transportida tashib keltiriladi.
Xozirgi kunda Sariqbel, Markaziy va Janubiy karerlari ishlamoqda. Asosiysi Janubiy karer hisoblanadi. O`tgan yili ushbu karerdan fabrikada qayta ishlanayotgan 1,262 mln. tona rudaning 20% keltirilgan. Marjonbuloq kareri rudalarining qayta ishlanishi murakkabligi, ularning sulfidli rudaekanligi va uni qayta ishlashning xozircha iloji yo‗qligidadir.
Joriy yilda ruda qazibolishni oshirish uchun «Ukrainskiy» karerini qayta ishga tushirilishini amalga oshirish kerak. Xozirgi kunda
«Uzgeorangmetliti» instituti tomonidan ta‘luqli loixa ishlab chiqilmoqda, kon mutaxassislari esa yuklovchi texnikalarni ekspluatatsiyaga tayyorlash ishlari olib borilmoqda.
Konlar xaqida gapirilganda shuni aytib o`tish kerakki,
Marjonbuloq tarkibiga karer, oltin ajratib olish sexi, tashqi suv ta‘minoti, uzunligi 39 km bo‗lgan elektr uzatgich liniyalariga xizmat qiluvchi energiya ta‘minoti bo‗limi, ta‘mirlash-mexanik bo‗limi, xamda uy-joy kommunal xo`jaligi va bir xilda nomlangan shaxar tipidagi qo`rg`on kiradi.

Xulosa
Gidrometallurgiya jarayonining ishlashi. Rudalar va ularni boyitish mahsulotlari ( konsentratlar, oraliq mahsulotlar ), pirometallurgiyani qayta ishlash mahsulotlari (shlaklar, matlar, anod shlamlari, shuningdek, qayta ishlanadigan metallar va qotishmalar chiqindilari) yuviladi. Tanlab eritish usuli uran, oltin, mis, rux, molibden, volfram, alyuminiy va boshqalarni olishda keng qo'llaniladi.
Jarayon uch bosqichdan iborat: reaktivlarni qattiq sirtga etkazib berish; kimyoviy reaktsiya; erigan reaktsiya mahsulotlarini eritmaga olib tashlash. Ko'pincha tanlab eritishda diffuziya hodisasi sodir bo'ladi, ya'ni jarayonning tezligi birinchi va uchinchi bosqichlar tomonidan boshqariladi. Shu bilan birga, kinetik rejim ham mumkin, bunda kimyoviy reaksiya sekin bosqich, shuningdek aralash diffuziya-kinetik rejim. Materialning zarracha hajmining pasayishi, haroratning oshishi (ayniqsa, kinetik rejimda) va diffuziya hududida - aralashtirish intensivligining oshishi bilan tezlashadi. Tanlab eritish ishlov beriladigan materialning tabiati, tarkibi va holatiga qarab turli usullar bilan amalga oshiriladi. Masalan, oltin, uran va sulfid konsentratlarini tanlab eritish pulpa aralashtirish bilan amalga oshiriladi. Oksidlangan rudalardan misni olishda boksitlardan aluminatlar va boshqalardan tanlab eritiladi . Yuvish materialga mexanik-kimyoviy, ultratovushli, biologik va termal ta'sirlar bilan birga amalga oshirish mumkin.