4-Amaliy ish
Kuch transformatorlari va reaktorlarni ekspluatatsiyasida texnik talablar
1. Transformatorni uzoq vaqt va ishonchli ekspluatatsiya qilinishini ta‘minlash
uchun quyidagilar zarur:
-xarorat va yuklama rejimlariga, kuchlannsh darajasiga rioya kilish;
-moyning sifat m‘yorlariga va izolyasiya qilish xususiyatlariga qatiy rioya kilish;
-sovitish, kuchlanishni rostlash, moyni ximoyalash qurilmalarini va boshqalarni
ishga yaroqli holda saqlash.
2. Bir fazali transformatorlar va reaktorlar baklariga fazalar buyoqlarni surtish.
Ochiqda o‗rnatiladigan uch fazali transformatorlarni baklarida quvvati va
podstansiya buyicha tartib rakamlari kursatiladi.
3. Transformator punktlari va kameralari eshiklarining tashki va ichki
taraflarida transformatorlyariing podstansiyali raqami ko‗rsatilgai bo‗lishi,
shuningdek tashqi tarafida elektr qurilmalarida qo‗laniladigan himoya
vositalarini qo‗llash va sinash Koidalari talablarga muvofik ogohlantiruvchi
belgilar bo‗lnshi shart. Eshiklar doimo berk qilib, qulflangan bo‗lishlari shart.
4. Gazli ximoya qurilmasi bilan jixozlaigan transformatorlar shunday o‗rnatishi
shartki, bunda uning qopqoq (bakning ochiladigan qismi) gaz relesiga iisbatan
yunalishda 1-1.5 foizdan kam bo‗lmagan, moy o‗tkazgich esa transformatordan
kengaytirishga nisbatan 2-4 foizdan kam bo‗lmagan ko‗tarilishga ega bo‗lishi
shart.
CHiqindi gazlarni chiqaradigan quvur membrana bilan jixozlanadi va
kengaytirgichning yuqori kismi bilan biriktiriladi. Moy o‗tkazgichda, kengaytirtch
va gaz relesi orasida, jo‗mrak o‗rnatiladi.
5. Transformatorlarga xizmat ko‗rsatishda moy sathini va gaz relesini kuzatish,
shuningdek moydan namuna olish uchun qulay va xavfsiz sharoitlar yaratiladi.
Transformatorlar va reaktorlarning yuqorida (3m dan ortiq) joylashgan
elementlarini kurikdan o‗tkazish va ularga texnik xizmat ko‗rsatish, statsionar
narvoilardan, xavfsizlik qoidalariga rioya qilib, bajarilishi shart.
6.
Kengaytirgich
bilan
jixozlangan
barcha
moy
bilan
to‗ldirilgan
transformatorlarda moy haroratini o‗lchash uchun termometrlar o‗rnatiladi.
Xizmat
ko‗rsatuvchi xodimlar moyning yuqori qatlami haroratini.
kengaytirgichli transformatorlar jixozlangan termosignalizator va termometrlar
buyicha kuzatishlari kerak. SHuningdek sovtol yoki moy bilan to‗ldirilgan
germetik
transformatorlar
jixozlangan
manovakummetrlar
ko‗rsatkichlari
263
bo‗yicha kuzatishlari kerak. Bakdagi bosim 50 kPa (0,5 kgs/sm
2
) dan ortganda
transformator yuklamasi kamaytirilishi shart.
7. Transformatorli qurilmalar amaldagi EKTK ga muvofiq yonginga qarshi
vositalar bilan jixozlanishlari shart.
8. Transformatorlarning ostida moy qabul qiluvchi qurilmalar bo‗lganda,
ularning drenajlari va moy o‗tkazuvchilari EKTK talablariga muvofiq ishga
yaroqli holda saqlanishi kerak.
9. Xar bir elektr qurilma uchun, yuklama grafigiga bog‗lik holda ishonchli
ishlashini ta‘minlashni hisobga olib, bir vaktning o‗zida ishlayotgan
transformatorlar soni aniqlanadi.
Kuchlanishi
10kV
bo‗lgan
taqsimlovchi
elektr
tarmoqlarida
transformatorlarning yuklamasini va kuchlanishini o‗lchash, ekspluatatsiya
qilishning birinchi yilida kamida 2 marta - maksimal va minimal yuklama
davrida, keyinchalik - zarurnyat buyicha o‗tkaziladi.
10. Ishlamayotgan transformator (reaktor) kengaytirgichidagi moyning satxi,
GOST 11677-91 bo‗yicha shu vaqtdagi transformator (reaktor) moyining
haroratiga mos bo‗lgan bo‗lishi shart.
11.
Sovitish
tizimida
moyning
majburiy
sirkulyasiyasi,
transformator
yuklamasidan kat‘iy nazar, uzluksiz bo‗lishi shart.
Moyning sirkulyasiyasi majburiy bo‗lgan transformatorlarni va reaktorlarni
ekspluatatsiya
qilishga,
faqat
moy,
sovituvchi
suv
sirkulyasiyasi
va
sovitgichlarga puflash ventilyatorlarini ishlatish to‗xtagani haqida signalizatsiya
tizimi ishga tushirilgandagina ruxsat etiladi.
Suv bilan sovitiladigan moy sovitgichlar mavjud bo‗lganda, moy nasosi
moyning yurishi buyicha moy sovitgichgacha o‗rnatiladi. Moy sovitgichlardagi
moyning bosimi, ulardan o‗tkazilayotgan suvning bosimidai ortiq bo‗lishi shart.
Majburiy sovitilidigan transformatorlar uchun moy yoki suv sirkulyasiyasi,
yoki puflash ventilyatorlari tuxtaganda avariyali ishlash rejimiga ruxsat beriladi.
Ko‗rsatilgan rejimni davomiyligi maxalliy yo‗riknomalarga muvofik, sinash
natijalari yoki zavod ma‘lumotlari buyicha, o‗rnatiladi.Transformatorning nominal
yuklamasida moyning yuqori qatlami harorati quyidigdan yuqori bo‗lmasligi
shart. Ishlab chiqaruvchi zavod tomonidai zavod yo‗riqnomalarida boshqa
haroratlar keltirilmagan bo‗lsa
12. Transformatorlarni moy-suv bilan sovitishni ulashda oldin moy nasosi
va sung suv nasosi ishga tushiriladi.
Uchirishda oldin suv nasosi keyin moy nasosi uchiriladi.Suv nasosi moyni
harorati 100S past bo‗lmaganda ishga tushiriladi
Transformatorlarni ekspluatatsiyasida moy sovutgichlar,nasoslar va suv
magistrallarini muzlashi oldini olish, shuningdek moy sovitish tizimida
nosozliklarni bartaraf qilish maqsadida mahalliy yo‗riqnomalarga ko‗ra chora
ko‗zda tutiladi.
264
13. Transformator nominal yuklamada moyini yuqori qatlami harorati
quyidagilardan yuqori bo‗lmasligi shart:(agar ishlab chiqaruvchi zavod zavod
tomonidan boshqa haroratlar kiritilmagan bo‗lsa).
Sovitish tizimi moyli, puflab sovutiladigan va moyni majburiy sirkulyasiya
yuli bilan (bundan keyin – DS) bo‗lgan transformatorlarda 75
o
S dan, sovitish
tizimi tabiy-moyli (bundan keyii- M) bo‗lganda va moyni puflash orqali bo‗lsa
(bundan keyin – D) bo‗lgan transformatorlarda -95
o
S dan;
moy-suvli sovitishda (bundan keyin - S) tizimda transformatorlarda moy
sovutgichning kirishida moyning xarorati 70
o
S dan oshmasligi ksrak.
D moyni sovitish tizimida transformatorlarda uchirilgan puflash tizimi bilan
quyidagi hollarda ruxsat etiladi:
yuklama nominaldan past bo‗lganda va moyning yuqori qatlami harorati
55
o
S dan ortik bo‗lmaganda;
atrof-muxit hapopati manfiy bo‗lganda va moyni harorati 45
o
S dan ortik
bo‗lmaganda (yuklamadan qat‘iy nazar).
Puflash bilan sovitish avtomatik tarzda, moyning xarorati 55
o
S ga etganda
yoki moyning xaroratidan kat‘iy nazar nominal yuklamada uzilishi shart.
14.CHo‗lg‗am shahobchalarini qo‗zg‗atgichsiz almashlab ulash bilan
jixozlangan generatorlarda transformatsiya koeffitsienti tanlashning to‗g‗riligi 1
yilda kamida 2 marta — yuklamaning kishki maksimumi va yozgi minimumi
kirishi oldidan tekshirilishi shart.
15.YUklama ostida kuchlanishni rostlaydigan kurilma (bundan keyii
YUKR) bilan ta‘minlangan transformatorga xizmat ko‗rsatuvchi korxonaning
xodimlari, tarmoq kuchlanishi bilan rostlangan shaxobchada o‗rnatilgan
kuchlanish muvofiqligini saqlab turishlari shart
Transformatorlarda uzoq vaqt (mavsum davomida) sxemadan YUKR
qurilmasi chikarib tashlash man qilinadi.
16. Transformatorning YUKR almashlab ulash qurilmasini ishga tushirishga,
moyning yuqori qatlami harorati minus 20
o
S va undan yuqori bo‗lganda ruxsat
beriladi, transformator bakidan tashqarida, tayanch izolyatorlarda joylashgan va
sun‘iy isitish tizimi bilan jixozlangan kontaktorli almashlab ulash qurilmalarini
esa — atrof-muhit harorati minus 45 S va yuqori bo‗lganda ruxsat beriladi.
YUKR kurilmalari ishlab chiqaruvchi zavod yuriqnomalari talablariga
muvofiq ekspluatatsiya kilinishari shart.
17. Avariya rejimlarida, transformatorlarni barcha sovitish tizimlarida, avvalgi
yuklamaning davomiyligi qiymatidan va atrof-muxit haroratidan qat‘iy
nazar qisqa muddatga, nominal tokdan ortiq o‗ta yuklanishlariga quyidagi
hollarda ruxsat beriladi:
Moyli transformatorlar
Tok bo‗yicha ortiqcha yuklanish,% 30 45 60 75 100
Ortiqcha yuklanish davomiyligi,
min .
120 80 45 20 10
Quruq transformatorlar
265
Tok bo‗yicha ortiqcha yuklanish,% 20 30 40 50 60
Ortiqcha yuklanish davomiyligi,
min .
60 45 32 18 5
Moyli transformatorlarni nominal tokdan 40% gacha o‗ta yuklanishiga,
sutkada umumiy davomiyligi 6 soatdan ko‗p bo‗lmaganda, transformatorlarning
barcha sovitish qurilmalaridan to‗liq foydalanilganda kema-ket 5 sutka
davomida ruxsat beriladi, agar bunday o‗ta yuklanishlar ishlab chiqaruvchi zavod
yo‗riqnomalari bilan man etilmagan bo‗lsa.
18. Transformatorlar ruxsat etilgandan ortik yuklanishda navbatchi xodim
maxalliy yuriknomalarga muvofik xarakat qilib, uni yuksizlantirish choralarini
qabul kiliishi shart.
19. D sovitish tizimli transformatorlar uchun, barcha ventilyatorlar avariyaviy
uchirilganida, atrofdagn havo haroratiga bog‗lik xolda, nominal yuklama bilan
kuyidagi vaqt oralig‗ida ishlashga ruxsat etiladi:
Atrof muhit harorati
0
S
-15
-10
0
+10
+20
+30
Ruxsat etilgan ishlash
davomiyligi,ch
60
40
16
10
6
4
Sovitish tizimlari DS va S bulgan transformatorlar uchun quyidagilarga
ruxeat beriladi:
a) suniy sovitish to‗xtaganda nominal yuklama bilan 10 daqiqa davomida yoki
salt yurish rejimida 30 daqiqa davomida ishlashga. Agar quvvati 250 MB.A dan
yuqori transformatorlar uchun ko‗rsatilgap vaqt tugaganda moyning yuqori
qatlami harorati 80
o
S ga etmasa, u xolda nominal yuklama bilan ko‗rsatilgan
xaroratta etgunga qadar, lekin 1 soatdan ortik bo‗lmagan muddatda ishlashga
ruxeat beriladi,;
b) ventilyatorlar zudik yoki qisman o‗chirilishda yoki moyning sirkulyasiyasi
saqlanib suvning sirkulyasiyasi tuxtab qolganda, moyning yuqori qatlami harorati
45
o
S dan oshmaganda, past yuklama bilan uzoq vaqt ishlashga.
Ushbu bandning talablari, agar ishlab chikaruachi zavod yuriqnomalarida
boshqalari aytilmagan bo‗lsa, haqiqiydir.
CHulgamlarida moy yunaltirilgan sirkulyasiya qilinadigan transformatorlar
(sovitish
tizimi
NS)
ishlab
chnkaruvchi
zavod
yuriqnomasiga
kura
ekspluatatsilya qilinadnlar.
20. YUKR kurilma bilan jnxozlangan transformatorlar uta yuklama bilan
ishlaganda, shar yuklama toki almashlab ulagichning nominal tokidan ortiq bo‗lsa
shaxobchalarni almashlab ulashga ruxsat berilmaydi
266
21. Kuchlanishi 110 va 220 kV bo‗lgan avtotransformatorlar chulg‗amlarining
neytrallari erga to‗gridan-tug‗ri ulash rejimida ishlashlari shart.
Neytrallarini sinash kuchlanishlari mos ravishda 100 va 200 kV bo‗lgan
110 va 220 kV kuchlanishli transformatorlar erga ulanmagan neytral bilan, agar u
razryadlagich bilan himoyalangan bo‗lsa.
Hisoblashlar bilan asoslangan holda kuchlanishi 110kV bo‗lgan va 85 kV
kuchlanish
bilan
sinaluvchi
neytrali
erdan
ajratilgan
transformatorlar
razyadlagichlar bilan himoyalanganda ishlatishga ruxsat etiladi.
22. Montaj vaqtida yoki kapital ta‘mirlashdan chiqqan transformatorlarni
kuchlanishga ulashgacha ularni kuzdan kechiriladi va elektr jihozlarni sinash va
qo‗llash normalari (Q va SN)ga mos sinov o‗tkaziladi. Ko‗zdan kechirish sinov va
kabul qilish natijalari pasporti va bayonnomalarida qayd etiladi.
23. Transformatorni quritmasdan kuchlanish ostida ulash, shuningdek
sinash asosida quritish RD 34.51.101-90, RD RUz 34-301-202-2000. «Elektr
qurilmalarni izolyasiyasini tanlash bo‗yicha ko‗rsatmalar» asosida amalga
oshiriladi.
24.Transformatorni tarmoqqa ulash tuliq kuchlanishda tezlik bilan amalga
oshiriladi.
25. Transformatorlarda kuchlanishni yuqori myo‘ridan oshishi:
Uzoq vaqtga— nominal yuklamada 5% ga va 10% ga 0,25 nominal
yuklamasida;
Qisqa muddatga (bir kunda 6 s gacha) — 10% ga yuklamasi nominaldan
oshmaganda;
Avariya holatida — transformatorlarni namunaviy ekspluatatsiyasi
ko‗rsatmalari asosida;
Generatorlar bilan bir blokda ishlaydigan neytrallari tarmoqlanmagan
transformatorlar va avtotransformatorlar hamda ketma-ket rostlanadigan
(kuchlanish qo‗shuvchi) transformatorlarda kuchlanishini nominal qiymatidan
uzoq vaqtga 10%ga oshishi ularni yuklamasi nominalidan oshmaganda ruxsat
etiladi;
Neytrallari tarmoqlangan avtotransformatorlar uchun kuchlanishini rostlash
yoki rostlovchi transformatorlar bilan ishlashga muljallanganda kuchlanishini
nominalidan oshishi ishlab chiqargan zavodni ma‘lumotlari asosida aniqlanadi;
26. Transformator (reaktorni) ichki buzilishlarda(gazli va differensial)
ximoyalar yordamida avtomatik uchirish, shuningdek avtomatik qayta ulash
amalga oshmaganda (keyinchalik — AQU) transformator (reaktor) ni kuzdan
kechirib,sinov o‗tkazib, gaz va moyni analizidan sung deffektlarni aniqlagandan
so‗ng ishga tushirish kerak.
Transformator (reaktor) transformatorni ichki buzilishlaridan uchmagan
bo‗lsa tekshirilmasdan qayta ulash mumkin.
Gaz relesi signalga ishlaganda transformatorni ko‗zdan kechirish
kerak.Buzilish xarakterini aniqlash uchun gazni rangini hamda yonish darajasini
aniqlash kerak.Gaz relesida yonuvchi gazni rangi sariq yoki ko‗k –qora rangda
bo‗lsa transformator tezda o‗chirilishi shart.
267
27. Pri neobxodimosti otklyucheniya raz‘edinitelem (otdelitelem) toka
xolostogo xoda nenagrujennogo transformatora, oborudovannogo ustroystvom
RPN, posle snyatiya nagruzki na storone potrebitelya pereklyuchatel doljen bыt
ustanovlen v polojenie, sootvetstvuyuщee normalnomu napryajeniyu.
28. Transformatorы s estestvennыm maslyanыm i dutevыm oxlajdeniem
dopuskaetsya vklyuchat v rabotu s polnoy nagruzkoy s zastыvshim maslom pri
temperature ne nije minus 40 gradus S.
Pri temperature nije minus 40 gradus S sleduet progret transformator tokom
xolostogo xoda ili tokom nagruzki ne bolee 50% nominalnoy do minus 40 gradus
S, posle chego uvelichit nagruzku.
29. V selyax snijeniya poter dlya kajdoy elektroustanovki v zavisimosti ot
grafika nagruzki doljno bыt opredeleno i soblyudeno optimalnoe chislo parallelno
rabotayuщix transformatorov.
30. Smontirovannыe rezervnыe transformatorы doljnы soderjatsya v
sostoyanii postoyannoy gotovnosti k vklyucheniyu v rabotu.
31. Parallelnaya rabota transformatorov dopuskaetsya pri sleduyuщix
usloviyax:
gruppы soedineniy obmotok odinakovы;
sootnoshenie moщnostey transformatorov ne bolee 1: 3;
koeffitsientы transformatsii otlichayutsya ne bolee chem na 0,5%;
napryajeniya korotkogo zamыkaniya otlichayutsya ne bolee chem na 10%
ot sredne arifmeticheskogo znacheniya napryajeniy korotkogo zamыkaniya
transformatorov, vklyuchaemыx na parallelnuyu rabotu;
proizvedena fazirovka transformatorov pered vklyucheniem.
32. Dlya vыravnivaniya nagruzki mejdu parallelno rabotayuщimi
transformatorami
s
razlichnыmi
napryajeniyami
korotkogo
zamыkaniya
dopuskaetsya v nebolshix predelax izmenenie koeffitsienta transformatsii putem
pereklyucheniya otvetvleniy pri uslovii, chto ni odin iz transformatorov ne budet
peregrujen.
33. Tok v neytrali suxix transformatorov pri soedinenii obmotok po sxeme
«zvezda — zvezda» s nulevыm vыvodom na storone nizshego napryajeniya doljen
bыt ne vыshe 25% nominalnogo toka fazы.
34. Osmotr transformatorov (reaktorov) bez ix otklyucheniya doljen
proizvoditsya v sleduyuщie sroki:
glavnыx ponijayuщix transformatorov podstansiy s postoyannыm
dejurstvom personala — 1 raz v sutki;
ostalnыx transformatorov elektroustanovok s postoyannыm i bez
postoyannogo dejurstva personala — 1 raz v mesyas;
na transformatornыx punktax — ne reje 1 raza v mesyas.
V zavisimosti ot mestnыx usloviy i sostoyaniya transformatorov
(reaktorov) ukazannыe sroki mogut bыt izmenenы otvetstvennыm za
elektroxozyaystvo predpriyatiya.
Vneocherednыe osmotrы transformatorov (reaktorov) proizvodyatsya:
268
posle neblagopriyatnыx pogodnыx vozdeystviy (groza, rezkoe izmenenie
temperaturы, silnыy veter i dr.);
pri rabote gazovoy zaщitы na signal, a takje pri otklyuchenii transformatora
(reaktora) gazovoy ili (i) differensialnoy zaщitoy.
Pri osmotre transformatorov doljnы bыt proverenы:
pokazaniya termometrov i manovakuummetrov;
sostoyanie kojuxov transformatorov i otsutstvie techi masla, sootvetstvie
urovnya masla v rasshiritele temperaturnoy otmetke i nalichie masla v
maslonapolnennыx vvodax;
sostoyanie maslooxlajdayuщix i maslosbornыx ustroystv, a takje
izolyatorov;
sostoyanie oshinovki kabeley, otsutstvie nagreva kontaktnыx soedineniy;
ispravnost ustroystv signalizatsii i probivnыx predoxraniteley;
sostoyanie seti zazemleniya;
sostoyanie masloochistnыx ustroystv neprerыvnoy regeneratsii masla,
termosifonnыx filtrov i vlagopoglaщayuщix patronov;
sostoyanie transformatornogo pomeщeniya.
35. Tekuщie remontы transformatorov (bez RPN) s otklyucheniem
proizvodyatsya:
transformatorov sentralnыx raspredelitelnыx podstansiy — ne reje 1 raza v
2 goda;
transformatorov, ustanovlennыx v mestax usilennogo zagryazneniya, — po
mestnыm instruksiyam;
vsex ostalnыx transformatorov — po mere neobxodimosti, no ne reje 1
raza v 4 goda.
Tekuщie remontы transformatorov i avtotransformatorov s RPN
vыpolnyayutsya ejegodno.
Vneocherednoy remont ustroystv regulirovaniya napryajeniya pod
nagruzkoy provoditsya posle opredelennogo chisla operatsiy po pereklyucheniyu v
sootvetstvii s zavodskimi instruksiyami.
Vneocherednыe
remontы
transformatorov
(reaktorov)
doljnы
vыpolnyatsya, esli defekt v kakom-libo ix elemente mojet privesti k otkazu.
Reshenie o vыvode transformatora (reaktora) v remont prinimayut rukovoditel
predpriyatiya ili otvetstvennыy za elektroxozyaystvo.
Tekuщie remontы sistem oxlajdeniya D, DS i S osuщestvlyayutsya
ejegodno. Odnovremenno s tekuщim remontom transformatora provoditsya
tekuщiy remont vvodov.
36. Avariynыy vыvod transformatorov iz rabotы neobxodim pri:
silnom neravnomernom shume i potreskivanii vnutri transformatora;
nenormalnom i postoyanno vozrastayuщem nagreve transformatora pri
normalnoy nagruzke i rabote ustroystv oxlajdeniya;
vыbrose masla iz rasshiritelya ili razrыve diafragmы vыxlopnoy trubы;
techi masla s ponijeniem ego urovnya nije urovnya maslomernogo stekla.
269
Transformatorы vыvodyatsya iz rabotы takje pri neobxodimosti
nemedlennoy zamenы masla po rezultatam laboratornыx analizov.
37. Transformatorы moщnostyu 160 kV A i bolee doljnы ekspluatirovatsya
s sistemoy neprerыvnoy regeneratsii masla v termosifonnыx i adsorbsionnыx
filtrax.
Maslo
v
rasshiritele transformatorov doljno bыt zaщiщeno ot
neposredstvennogo soprikosnoveniya s okrujayuщim vozduxom.
U
transformatorov,
oborudovannыx
spetsialnыmi
ustroystvami,
predotvraщayuщimi uvlajnenie masla, eti ustroystva doljnы bыt vklyuchenы
postoyanno nezavisimo ot rejima rabotы transformatora. Ekspluatatsiya
ukazannыx ustroystv osuщestvlyaetsya v sootvetstvii s zavodskimi instruksiyami.
Maslo maslonapolnennыx vvodov doljno bыt zaщiщeno ot okisleniya i
uvlajneniya.
38. Predpriyatie, imeyuщee na balanse maslonapolnennoe oborudovanie,
doljno xranit nesnijaemыy zapas izolyasionnogo masla ne menee 110% ob‘ema
naibolee vmestimogo apparata.
39. Transformatornoe maslo doljno podvergatsya profilakticheskim isp ыtaniyam v
sootvetstvii s PiNI elektrooborudovaniya.
Do'stlaringiz bilan baham: |