Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti

 

XULOSA 

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI 

 

 

 

 

 

 

---

 

3 

KIRISH 

 

Yaqin  5  yil  ichida  O’zbekiston  o’nlab  xalqaro  anjumanlarga  mezbonlik  qildi 

va bu xolni butun dunyo e’tirof etmoqda. 

Jumladan,  2012  yil  17  -  18  fevral  kunlarida  Toshkent  shahrida  "Yuksak 

bilimli  va  intellektual  rivojlangan  avlodni  tarbiyalash  –  mamlakatni  barqaror 

taraqqiy ettirish va modernizatsiya qilishning eng muhim sharti”, 2014 yil 15 - 16 

may  kunlari 

Samarqand  shahrida  “O‘rta  asrlar  sharq  allomalari 

va 

mutafakkirlarining  tarixiy  merosi,  uning zamonaviy sivilizatsiya  rivojidagi roli  va 

ahamiyati”,  shu  yili  "Zamonaviy  uy-joy  qurilishi  –  qishloq  joylarini  kompleks 

rivojlantirish  va  qiyofasini  o'zgartirish  hamda  aholi  hayotining  sifatini  yaxshilash 

omili", qolaversa o’tgan yillar davomida “Mamlakatimizda demokratik islohotlarni 

yanada  chuqurlashtirish  va  fuqarolik  jamiyatini  shakllantirish  konsepsiyasi”, 

“O’zbekistonda  oziq  -  ovqat  zahirasi”,  “O’zbekistonda  sog’liqni  saqlash” 

masalalari,  qolaversa  sud  -  huquq  va  ijtimoiy  iqtisodiy  sohalarga  oid  o’nlab 

konferensiyalar shular jumlasidan. 

Har bir konferensiyada O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning 

ishtirok  etishi    va  ma’ruza  qilishi  bu  anjumanlarning  naqadar  ilmiy,  iqtisodiy, 

ijtimoiy  va  ma’naviy  ahamiyatga  ega  ekanligidan  dalolat  beradi.  Zero, 

Prezidentimiz  1998  yilda  nashr  etilgan  “Tarixiy  xotirasiz  kelajak  yo’q”  risolasida 

quyidagi  misralarni  bejiz  keltirmagan  edi.  Jumladan:  “Hozir  O’zbekiston  deb 

ataluvchi  hudud,  ya’ni  bizning  Vatanimiz  nafaqat  SHarq,  balki,  umumjahon 

sivilizatsiyasi  beshiklaridan  biri  bo’lganini  butun  jahon  tan  olmoqda.  Bu  qadimiy 

va  tabarruk  tuproqdan  buyuk  allomalar,  fozilu  fuzalolar,  olimu  ulamolar, 

siyosatchilar,  sarkardalar  yetishib  chiqqan.  Diniy  va  dunyoviy  ilmlarning  asoslari 

mana  shu  zaminda  yaratilgan,  sayqal  topgan...Beshafqat  davr  sinovlaridan  omon 

qolgan,  eng  qadimgi  toshyozuvlar,  bitiklardan  tortib,  bugun  kutubxonalarimiz 

xazinasida  saqlanayotgan  20  mingdan  ortiq  qo’lyozma,  ularda  mujassamlashgan 

tarix, adabiyot, san’at, siyosat, axloq,  falsafa, tibbiyot,  matematika,  fizika, kimyo, 

---

 

4 

astronomiya,  me’morchilik,  dehqonchilikka  oid  o’n  minglab  asarlar  bizning 

beqiyos ma’naviy boyligimiz, iftihorimizdir. Bunchalik katta merosga ega bo’lgan 

xalq  dunyoda  kam  topiladi.  SHuning  uchun  ham  bu  borada  jahonning  sanoqli 

mamlakatlarigina biz bilan bellasha olishi mumkin, deb dadil ayta olaman.”

1

  

Konferensiyalarda  Prezidentimiz  yoshlar  masalasiga  ham  alohida  to’xtalib, 

bugungi  kunda  O’zbekiston  ta’lim  saohasida  olib  borilayotgan  islohotlar  va 

ularning samaralari haqida gapirib, jumladan: “Ta’lim-tarbiya sohasini isloh qilish 

dasturi  hayotimizga  muvaffaqiyatli  joriy  etilishi  natijasida  uzluksiz  ta’limning 

zamonaviy  talablarga  javob  beradigan  yaxlit  tizimi  yaratildi.  Bu  tizim  ta’lim 

jarayonlarining  barcha  bosqichlarini  –  maktabgacha  va  maktab  ta’limidan  tortib 

o’rta maxsus kasb-hunar va oliy ta’lim bo’g’inini, shuningdek xalqaro me’yorlarga 

mos  holda  bevosita  fan  doktori  darajasini  olish  uchun  dissertatsiya  himoyasini 

nazarda  tutadigan  oliy  ta’limdan  keyingi  bir  bosqichli  ta’limni  o’ziga  qamrab 

oldi.”

2

 

Prezidentimiz 

tomonidan 

belgilangan 

"Mamlakatimizda 

demokratik 

islohotlarni  yanada  chukurlashtirish  va  fuqarolik  jamiyatini  rivojlantirish 

konsepsiyasi"  butun  jahon  miqyosida  juda  katta  e’tibor  qozondi.  Xususan, 

Malayziyaning  O’zbe-kistondagi  Favqulodda  va  muxtor  elchisi  Abdulaziz  bin 

Xarun  ta’kidlaganidek:  "Ushbu  Konsepsiya  nafaqat  O’zbekiston  xalqi,  balki 

xalqaro hamjamiyat tomonidan ham keng qo’llab-quvvat-lanmoqda. Uning amalga 

oshirilishi  mamlakatimizning  rivoj-langan  demokratik  davlatlar  qatoridan 

mustahkam joy olishida muhim omilga aylanishi, shubhasiz. 

Samarqand  shahrida  2014  yilning  15  -16  may  kunlari  “O’rta  asrlar  SHarq 

allomalari  va  mutafakkirlarining  tarixiy  merosi,  uning  zamonaviy  sivilizatsiya 

rivojidagi roli va ahamiyati” mavzusidagi xalqaro konferensiya bo’lib o’tdi. Ushbu 

konferensiyada  Bo’lib  o’tgan  xalqaro  konferensiyaning  o’tkazilishidan  asosiy 

maqsad: insoniyat sivilizatsiyasining beshiklaridan biri bo’lgan va o’z zamonasida 

                                                

1

 Каримов И.А. Тарихий хотирасиз келажак йўқ. Тошкент: Шарқ, 1998. 3-4 бетлар. 

2

 Халқ сўзи, 2012 йил, 18 феврал. 

---

 

5 

dunyo  ilm-fani  Markazlaridan  biriga  aylangan  yurtimiz  hududida  o’rta  asrlarda 

faoliyat  ko’rsatgan  SHarq  allomalarining  o’rni  va  hissasini  jahon  hamjamiyatini 

yana bir karra namoyon qilish. 

Ushbu  konferensiyada  muhtaram  Prezidentimiz  I.Karimov  nutq  so’zlab, 

jumladan quyidagilarni bayon qildi: 

“O’rta  asrlar  SHarq  tarixi  shundan  dalolat  beradiki,  madaniyat  va  ta’lim 

tarbiya,  tibbiyot,  adabiyot,  san’at  va  arxitektura  sohalaridagi  beqiyos  yuksalish, 

ilmiy  maktablarning vujudga kelishi, yangi - yangi iste’dodli avlodlar to’lqinining 

paydo  bo’lishi  va  voyaga  yetishi  –  bularning  barchasi  birinchi  navbatda 

iqtisodiyot, qishloq va shahar xo’jaligining ancha jadal o’sishi, hunarmandchilik va 

savdo-sotiqning  yuksak  darajada  rivojlanishi,  yo’llar  qurilishi,  yangi  karvon 

yo’llarining  ochilishi  va  avvalambor  nisbiy  barqarorlikning  ta’minlanishi  bilan 

bevosita bog’liq bo’lgan... 

O’rta  asrlarda  Movarounnahr,  Xuroson,  Turon  deb  atalgan  yurtlarda  dunyo 

fanlari  rivojlanishida  muhim  o’ringa  ega.  Sababi,  bu  davrda  Al-Xorazmiy 

“Algoritmga” asos soldi (Al  jabr  val  muqobala), Beruniy  ilk bor  globusni  yaratdi 

va  dunyoning  narigi  tomonida  quruqlik  borligini  ilmiy-nazariy  jihatdan  asoslab 

berdi  (bugun  Amerika  o’z  tarixini  Beruniyning  nazariy  qarashlaridan  boshlash 

kerakligini  ta’kidlamoqda),  al-Farg’oniy  Nil  sathini  o’lchovchi  (Nilometr)  asbob 

yaratdi,  Az-Zamahshariy  arab  tili  grammatikasiga  asos  soldi,  Ibn  Sino  tibbiyot 

olamiga asos soldi, Abu Nasr Forobiy G’arb falsafiy qarashlarini SHarq xalqlariga 

tahlil  qilib  berdi,  fanlarni  klassifikatsiya  qildi  va  ikkinchi  muallim  sifatida  nom 

qozondi,  Alisher  Navoiy  o’zbek  tiliga  asos  soldi,  Ulug’bek  yulduzlar  jadvalini 

yaratdi,  Imom  Ismoil  al-Buxoriy  hadis  ilmining  sultoniga  aylandi  va  boshqalar. 

Ularning  ilmiy  merosidan  o’sha  davrlarda  butun  dunyo  bahra  olgan  va 

foydalangan. Ma’mun Akademiyasi, Ulug’bek akademiyasi. 

Qolaversa  o’sha  vaqtlarda  hukmronlik  qilgan  Somoniylar,  Qoraxoniylar, 

G’aznaviylar,  Temuriylar  saltanatlarining  ilm-fan  taraqqiyotiga  munosib  hissa 

qo’shganligini jahon hamjamiyatiga yetkazish ham ayni muddaodir. 

---

 

6 

Darhaqiqat,  ushbu  xalqaro  konferensiyalar  natijasida  dunyo  ahli  bilgan 

yangiliklarni  mustahkamlab,  bilmagan  ma’lumotlarni  anglash  imkoniyatiga  ega 

bo’ldi. 

Biz  albatta  shu  yurtda  tug’ilganimizdan,  buyuk  bobokalonlarning  munosib 

vorisi ekanligimizdan g’ururlanamiz, fahrlanamiz.