Nazorat tizimi jamiyatda tartib o’rnatishning muhim sharti ekan, siyosiy
partiyalar va ularning deputatlar guruhlari asosiy e’tiborni nazorat tizimini
takomillashtirishga qaratishlari lozim. Siyosiy partiyalar o’rtasidagi kurash nazorat
tizimining mukammal loyihalarini ishlab chiqarish borasida bo’lishi kerak. Bu
borada «Adolat» sosial demokratik partiyasi boshqalarga namuna bo’lishi kerak.
Chunki, partiyaning asosiy maqsadi jamiyatda qonun ustuvorligi va jazoni
muqarrarligini amalda ta’minlab, adolatni qaror toptirishdan iborat. Demak,
jamiyat taraqqiyotini muhim sharti bo’lgan tartibni o’rnatishga xizmat qiladigan
qonun ustuvorligini ta’minlashda «Adolat» sosial - demokratik partiyasi hal
qiluvchi rol o’ynashi lozim. Partiyaviy nashrlar nazorat tizimini takomillashtirish
ommaviy axborot vositalari asosiy e’tiborni nazorat tizimini takomillashtirish
25
masalalariga qaratishlari kerak. Mukammal nazorat tizimi konun ustuvorligi va
jazoni muqarrarligini ta’minlaydi. Buni ahamiyatini «buyuk bobomiz Amir
Temurni qonun hukmron bo’lgan joyda erkinlik ham bo’ladi degan dona so’zlarni
oltin harflar bilan yozib qo’yishga amr berganligidan»
1
ham bilish mumkin. Erkin
yashash esa inson baxtliligini muhim sharti bo’lib hisoblanadi.
Xulosa qilib shuni aytish kerakki, jamiyat taraqqiyotini muhim sharti bo’lgan
ijtimoiy tartibni o’rnatilishi kuchli nazorat tizimini shakllanishiga bog’liq. Kuchli
nazorat tizimini shakllanishi esa, kuchli fuqarolik jamiyati institutlari va eng
avvalo kuchli siyosiy partiyalarning mavjudligiga bog’liq. Siyosiy partiyalarning
kuchliligi esa jamiyatni siyosiy madaniyatiga, odamlardagi daxldorlik xissiga va
fukarolik pozisiyasi shakllangan kuchli shaxslarni mavjudligiga boglik. Siyosiy
madaniyatni yuksaltirish fan va ta’limda siyosiy bilimlarni o’rganish va targ’ib
qilish bilan birga siyosiy partiyalarning o’z elektoratini siyosiy madaniyatini
oshirishga qaratilgan siyosiy o’quv tadbirlari bilan ham belgilanadi. Bu borada
tadbirkorlar va ishbilarmonlar harakati O’zLiDePni siyosiy ta’lim markazi
faoliyatini namuna qilib ko’rsatish mumkin. Ushbu partiyaning siyosiy ta’lim
markazi faoliyati singari siyosiy bilimni targ’ib qilish tadbirlarini boshqa
partiyalar o’z elektorati o’rtasida ham amalga oshirishlari maqsadga muvofiqdir.
Ana shunda aholini siyosiy madaniyatini oshirish jarayoni ancha jadallashadi.
Albatta, odamlarni siyosiy madaniyatini oshirish ma’lum bir vaqtni taqozo
etadigan evolyusion jarayon bo’lib hisoblanadi. Bu borada shoshma-shosharlikka
yo’l qo’yib bo’lmaydi. Shuning uchun O’zbekiston taraqqiyotning evolyusion
rivojlanish yo’lini tanlab demokratiyani umumjahon e’tirof etgan tamoyillarini
milliy qadriyatlar bilan uyg’unlashtirgan holda halq hokimiyatini qaror toptirib
bormoqda. Demokratik jarayonlarni takomillashib borishi siyosiy madaniyatni
o’sib borishiga munosib bo’lishi lozim.
1
Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт
кафолатлари . Тошкент, 1997 й. 280 бет.
26
Demokratiyada nazoratni muhimligi shundaki xalq o’zini nazorati orqali
demokratiyani amalga oshiradi. Inson tabiatan nazoratga muhtoj ayniqsa, jamiyatni
boshqarayotgan mansabdor shaxslar, deputatlar va barcha darajadagi rahbarlar
xalqni nazorati ostida bo’lishlari kerak. Bu demokratiyani muhim talabidir. Chunki
barcha odamlarda tabiatan egoizm bor va nazoratsizlik oqibatida odam faqat o’zini
manfaatlarini quliga aylanib qolishi mumkin. Xalqni orasidan ya’ni pastdan
chiqqan rahbar yoki deputat xoxlaydimi, xoxlamaydimi u xalqdan ajralib qoladi.
Shuning uchun uni xalq pastdan nazorat qilib turishi kerak bo’ladi. Demokratiya
quyida namoyon bo’ladi. Yuqoriga chiqqan sari demokratiya pasayib oligarxiya
kuchayib boradi. Mamlakatda davlat boshlig’i ya’ni Prezidentdan tashqari barcha
darajadagi rahbarlar nazorat va tanqid ostida bo’lishlari lozim. Nima uchun davlat
boshlig’i nazoratdan mustasno bo’lishi kerak? Chunki, nazoratdan maqsad
jamiyatda tartib o’rnatish bo’lib hisoblanadi. Jamiyatda tartib o’rnatishdan eng
manfaatdor shaxs bu Prezidentdir. Shuning uchun Prezidentni nazoratga qilishga
zarurat yo’q. Ushbu fikrni oila misolida ko’rganda hyech bir oila boshlig’i o’z
oilasida tartibsizlikni xohlamasligini va oilada tartib o’rnatishdan eng manfaatdor
oila boshlig’i ekanligini anglab olish mumkin. Mamlakatni katta kengaygan oila
deb olsak, uni boshlig’i tartib o’rnatishdan eng manfaatdor inson ekanligini
tushunib olish mumkin.
