Navoiy davlat pedagogika instituti t a r I x f a k u L t e t I «umumiy tarix» kafedrasi

Talabalar mustaqil ishlarini tasniflash. 

O`qituvchi  topshirig’iga  binoan  uning  nazorati  ostida  talabalar 

tomonidan  o`qituvchining  bevosita  ishtirokisiz  maxsus  ajratilgan 

vaqtda bajariladigan ish talabalarning mustaqil ishi deyiladi. 

Bunda talabalar ongli ravishda o`z aqliy urinishlarini qo`llab hamda 

aqliy  va  jismoniy  harakatlari  natijalari  u  yoki  bu  shaklda  (og’zaki 

javob, testlar, topshiriqlarni tavsiflash va h.k.) ifodalaydilar. 

  Mustaqil  ish  talablarning  o`qituvchi  bergan  topshiriqlarni 

bajarishning  yanada  racional  usullarini  izlash,  ish  natijalarini  tahlil 

qilish bilan bog’liq aqliy faoliyatini ko`zda tutadi. 

  O`qitish  jarayonida  talabalarga  bilim,  malaka  va  ko`nikmalarni 

egallashlariga  yordam  beruvchi  mustaqil  ishlarning  har  xil 

turlaridan  foydalaniladi.  O`z  ish  jarayonida  qo`llanadigan  mustaqil 

ishlar  har  xil  belgilari,  didaktik  maqsadi,  talabalarning  o`quv 

faoliyati  xususiyati,  mazmuni,  mustaqillik  darajasi,  ijodkorlik 

elementi va h.k.ga qarab guruhlarga ajraladi. 

  Mustaqil ishlarning barcha turlarini didaktik maqsadiga qarab besh 

guruhga ajratish mumkin: 

  1) yangi bilimlarni olish, mustaqil bilim olish malakasini egallash; 

  2) bilimlarni mustahkamlash va aniqlashtirish; 

  3)  o`quv  va  amaliy  masalalarni  echishda  mavjud  bilimlarni 

qo`llash malakasini egallash; 

  4) amaliy xususiyatga ega malaka va ko`nikmalarni shakllantirish; 

  5)  murakkab  hollarda  ijodiy  xususiyatga  ega  bilimlarni  qo`llash 

malakasini shakllantirish. 

  Har bir guruh mustaqil ishlarning bir necha turini o`z ichiga oladi, 

chunki  bitta  didaktik  vazifani  bir  necha  usulda  bajarish  mumkin. 

Ko`rsatilgan guruhlar bir-biri bilan uzviy bog’liq. Bir xil ishdagi har 

xil  didaktik  vazifani  hal  qilish  mumkin.  Masalan,  ekmperimental, 

Amaliy  ishlar  yordamida  nafaqat  malaka    va  ko`nikmalar 

egallanadi,  balki  yangi  bilimlar  egallanadi  va  avval  olingan 

bilimlarni qo`llash malakasi o`rganiladi. 

  Mustaqil  ishlarni  asosiy  didaktik  maqsadi  bo`yicha  tasniflashda 

ishlar mazmunini qarab chiqamiz. 

---

  1.  Yangi  bilimlarni  o`rganish  va  mustaqil  bilim  olish  malakasini 

egallash,  darslik  bilan  ishlash,  kuzatish,  mashqlarni, tahliliy-amaliy 

xususiyatga  ega  ishlarni  bajarish  (topshiriqlarni  tahlil  qilish, 

mashqlar  orasidagi  funkcional  bog’liqlikni  aniqlash,  topshiriqlarni 

tahlil  qilishga  asoslangan  ishlarga  ta`rif  berish,  topshiriqlar  va 

takliflar  orasidagi  bog’liqlikni  aniqlash  vah.k.)  asosida  amalga 

oshiriladi. 

 2.  Bilimlarni  mustahkamlash  va  aniqlashtirishaga  tushunchalar 

belgilarini  aniqlashtirish,  ularni  cheklash,  asosiy  belgilarni 

yordamchilardan farqlay bilish, o`rganilayotgan hodisalarni hisobga 

olish  va  solishtirish  bo`yicha  maxsus  mashqlar  tizimi  yordamida 

erishiladi va h.k. 

  3.  Bilimlarni  amalda  qo`llash  malakasini  shakllantirish  turli  xil 

topshiriq va mashqlarni, loyiha-konstruktorlik va ijodkorlik ishlarini 

(topshiriqlarning  sxema  bo`yicha  tuzilishi  va  ishlash  principini 

tushuntirish,  nosozliklarni  aniqlash  va  tuzatish,  topshiriqlar 

loyihasiga  o`zgartirishlar  kiritish,  loyihaning  yangisini  ishlab 

chiqish), eksperimental ishlarni bajarish orqali shakllantiriladi.