Navoiy davlat pedagogika instituti "pedagogika" fakulteti «pedagogika va psixologiya» kafedrasi

 

---

57

 

 

XULOSA 

Talabalarning  o’quv  faoliyatini  boshqarish,  bunday  faoliyatda  talabaning 

ichki  psixik  imkoniyatlari  to’liq  ro’yobga  chiqarishiga  erishish,  o’quv  faoliyatini 

talaba  uchun  ijobiy  his-tuyg’ular  manbasiga  aylantirish  zarurati  o’quv 

motivatsiyasining  tadqiq  etilishini  taqozolaydi.  Bu  sohadagi  ilmiy  tadqiqotlar 

psixologiya  fanini  yangi,  tadbiqiy  salohiyati  yuqori  bilmlar  bilan  boyitishgagina 

emas, balki pedagogik faoliyat amaliyoti, “o’qituvchi - talaba”, “talaba – ota-ona” 

munosabat tizimlarida  talabalarning  o’quv  faoliyati  muammolari  atrofida  vujudga 

keluvchi  destruktiv  nizolarning  oldini  olishga  va  bartaraf  etishga  xizmat  qiluvchi 

yondashuvlarning  amaliyotda  ro’yobga  chiqarilishi  uchun  muhim  ahamiyatga 

egadir.  Mazkur  tadqiqot  shunday  yo’nalishdagi  urinishlardan  biri  bo’lib,  unda 

o’quv  motivlari  ko’p  o’lchamli,  ko’p  darajali  va  iyerarxiyalashgan  tizim  sifatida 

tadqiq  etilib,  ularning  tarkibiy  tuzilishi,  motivatsiya  sohasida  nomoyon  bo’luvchi 

mintaqaviy  va  ta’lim  mazmuni  bilan  bog’liq  differensiatsiya,  o’quv  motivlariga 

korreksion-rivojlantiruvchi ta’sir ko’rsatishning metodik muammolari, bu sohadagi 

amaliy  ish  samaradorligini  belgilab  beruvchi  omillar,  muammosi  ilmiy  tadqiqoda 

ilgari  surilgan  bazaviy  g’oya  va  yondashuv,  ilmiy  konsepsiya  nuqtai  nazaridan 

ochib berildi. 

O’tkazilgan  nazariy  va  empirik  tadqiqotlarning  natijalari  quyidagi  umumiy 

xulosalarni shakllantirish uchun asos bo’ldi: 

1.  O’quv  faoliyatining  muhim  unsuri  siftida  motivatsion  komponent 

qadimdan  alloma  va  mutafakkirlar  e’tiborini  o’ziga  jalb  etib  kelgan  holdi 

zamonaviy  psixologiya  fanidagi  ko’plab  ilmiy  tadqiqotlarning  tadqiqot  predmeti 

bo’lgan. 

2.  O’quv  faoliyati  motivatsiyasi  bilan  bog’liq  muammolarni  ilmiy  tadqiq 

etishda  qator  metodologik  qiyinchiliklar  yuzaga  kelib,  ular  orasida  o’quv 

motivlarini tasniflash, o’quv motivatsiyasini ta’riflashda parametrlarning bir xilligi, 

ularning  bir-biriga  mosligi,  o’quv  faoliyati  motivatsiyasining  o’zgarishi 

jarayonidagi  miqdoriy  sakrashlarni  (keskin  o’zgarishlarni)  inobatga  olish,  sifat 

---

58

 

 

o’zgarishlarini  ta’riflashning  variantlari  va  bosqichlari  muammolari  alohida  o’rin 

tutadi.    

3. 

O’quv  motivlariga  shakllantirish  va  rivojlantirish  maqsadida 

yo’naltirilgan  maxsus  rejali  va  tizimli  ta’sir  samaradorligini  belgilab  beruvchi 

omillar  odatda  bir  biridan  ajratilgan  holda  tahlil  etilishi  ularning  munosabatlariga 

xos  xususiyatlarning  ta’sirlovchi  omil  sifatidagi  ahamiyatining  e’tiborsiz 

qoldirilishiga olib kelishi xavfi mavjud. 

4.  O’quv  faoliyati  motivatsiyasiga  shakllantiruvchi  rivojlantiruvchi  ta’sir 

ko’rsatish  maqsadida  o’tkazilayotgan  maxsus  chora  tadbirlar  turli  boshqa 

sohalarida ham ijobiy o’zgarishlarni kutish uchun muhim asos paydo bo’ladi.