Navoiy davlat pedagogika instituti magistratura bo`limi o`zbek tili va adabiyoti mutaxassisligi



Download 0,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/73
Sana23.06.2021
Hajmi0,8 Mb.
#99118
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   73
Bog'liq
rauf parfi sheriyatida badiiy sanatlar

                              Otashin muzlarda isinaylik , yur. 

                                                                            (SD. 72-bet ) 



Otashin  so‘zi    “qalb  harorati  bilan  isitilgan,  qizg`in,  jo‘shqin;  ehtirosli, 

alangali”  (O‘TIL.III.154-bet)  ma`nosini  anglatadi.  Muz  so‘zi  “suv  nol 

darajasigacha sovish natijasida qotgan holati, yax” (O‘TIL.II.629-bet)  ma`nosini 

ifodalaydi.  Otashin  leksemasidagi  issiq  semasi,  muz  leksemasidagi  sovuq 

semasiga ziddir. Isimoq o‘ziga issiqlik olib, harorati ko‘tarilmoq” (O‘TIL.II.229-

bet)  ma`nosini  bildiradi.  O‘z  navbatida  muz  leksemasidagi  sovush  semasi  bilan 



isimoq leksemasidagi haroratli semasi  ham ziddir. Yozuvchi bir misraning o‘zida 

so‘zning leksik ma`nosidan foydalanib, o‘zaro zid bo‘lgan bir necha so‘zni qo‘llay 

olgan. Bu hodisa oksyumoron hodisasi sanaladi.   

Adabiyotimizda  oksyumoron  deb  ataluvchi  hodisada  ham  mantiqan  biri 

ikkinchisini  inkor  etadigan,  bir-biriga  mazmunan  zid  bo‘lgan  ikki  tushunchani 

ifodalovchi so‘zlar o‘zaro qo‘shib qo‘llaniladi.   Oksyumoron  grekcha so‘z bo‘lib, 

“o‘tkir  lekin  bema`ni”  degan  ma`noni  bildiradi.  Ular  ayrim  adabiyotlarda 

“okkozional  birikma”,  “noodatiy  birikmalar”  yoki  “g`ayriodatiy  birikmalar”

1

  deb 


ham  yuritiladi.  Bunday  birikmalar  individualligi,  yangiligi,  ko‘nikilmaganligi  va 

ohorliligi bilan tasvir ifodaliligini ta`minlaydi. Otashin muz, yong`inli daryo, so‘qir 



lomakon,  qora  nur,  yalang`och  shuur,  yaxlagan  sarob  (R.Parfi),  oppoq  tun, 

so‘zsiz  suhbat  kabi  birikmalar  oksyumoronga  misol  bo‘ladi.  Bunday  g`ayriodatiy 

                                                             

1

  Abduraxmonov H,  Mahmudov N. So’z estetikasi. Toshkent:”Fan”, 1981. 38-47-bet.  




 

45 


birikmalar  antitezaning  bir  ko‘rinishi  sifatida  talqin  qilinadi.  Ma`lumki,  istalgan 

ikki so‘zni biriktirish bilan oksyumoron  yuzaga kelavermaydi. Bunday birikmalar 

yozuvchining  badiiy  tafakkur  mahsuli  hisoblanadi.  Shuning  uchun  g`ayriodatiy 

birikmalarning  mantiqsizlik  bilan  bog`lash  mumkin  emas.  Ularga  estetik  hodisa 

sifatida yondashish zarur

1



 

 

Takrir  san`ati  she`rda  u  yoki  bu  so‘zni  takror  qo‘llashni  nazarda 

tutadi

3

.  Rauf Parfi ijodida takrirning turli ko‘rinishlarini uchratamiz : 




Download 0,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   73




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish