Navoiy davlat pedagogika instituti «ijtimoiy fanlar» kafedrasi

Ontologiya--- borliq haqidagi ta’limot. Falsafaning borliq to’q’risidagi fundamental tamoyillarini o’rganuvchi soxasi.
Borliq—Bir butun dunyo va undagi narsa va hodisalardan tortib, inson hayoti, ongi, kishilar faoliyatining barcha ob’ektiv va sub’ektiv sharoitlari, hatto jamiyatda sodir bo’ladigan butun jarayonlardan iborat hamma realliklarni o’z ichiga oladi. Falsafiy kategariyalar ichida boshlanq;ich kategoriyadir.
Metodologiya—biron fanda taqdim etiladign tadqiqot usullarining magmui. Ilmiy bilim va dunyoni o’zgartirish metodi haqidagi ta’limot.
Progress—quyidan yuqoriga, oddiydan murakkabga tomon rivojlanish taraqqiyotni ifodalaydi. Progres tushunchasi regres tushunchasining ziddidir.
Sofistika—qadimgi Yunonistonda mil.av. Y asrda shakllangan oqim, sofistlar ta’linoti ataylab turli tushunchalarni ishlatish orqali kerakli ma’no mazmunga, maqsadga erishish,ayyorlik qilish ma’nolarini anglatadi.—bilib turib,xato xato asoslardan yolq’on xulosalar chiqarish.
Eklektika--- turli qarama - qarshi nazariyalarni, qarashlarni aralash quralash qilib yuboruvchi tafakkur usuli.
Gnoseologiya--- yunonsha gnosis- bilim,ilm, logos- ta’limot, nazatiya demakdir.Falsafaning tarkibiy qismi, bilish nazariyasi, bilishning umumiy qonuniyatlari, usullari to’q’risida bazs yurituvshi falsafaning alohida sohasi.
Ong—yuksak darajada tashkil topgan materiyaning ya’ni inson miyasining maxsuli bo’lib, uning xususiyati voqelikni aks ettirishdan iboratdir. Ong- aql, tafakkur, falsafadagi markaziy kategoriyalardan biri.
Haqiqat—inson bilimlarida borliqning to’q’ri in’ikos etishi, predmetva hodisalar asli qanday bo’lsa ularni inson o’z miyasida xuddi shunday in’ikkos ettirgan bilimlaridir.
Induksiya--- tadqiqotchi o’z tafakkuridan tekshirayotgan predmet yoki hodisalar to’g’risidagi bir qan’cha juz’iy faktlardan, ular haqidagi ayrim bilimlardan umumiyroq bilimni hasil qiladi.
Deduksiya ----- Fikrda umumiy bilimlarda juz’iy, qisman bilimlarga kelishdir.
Gipoteza---- tekshirilayotgan prednet yoki hodisa to’q’risida ilgari surilgan ilmiy jihatdan asoslangan, ilmiy fakt va ma’lumotlarga sid bo’lmagan, lekin haqiqatligi hali isbotlanmagan ilmiy bilish shaklidir.
Nazariya--- haqiqatligi amaliy vanazariy jihatdan isbotlangan, borliqning biror sohasiga oid ma’lum q’oyalar,qarashlar, qonunlar va prinsiplarni muayyan tizimi tushuniladi.
Tarixiylik----o’rganilayotgan prednet yoki hadisaning paydo bo’lish, rivojlanish va emirilish jarayonlari birligini uning tarixiy tarraqqiyot jarayonida boshqa voqialar bilan aloqadorligini nazariy bilishga oid usuldir.