Navoiy davlat pedagogika instituti fizika-matematika fakulteti

ELEKTRON JADVALNI MODELLASHTIRISH

Elektron jadvalni modellashtirish turli xil mavzularda juda keng vazifalarni o‘z ichiga oladi.Elektron jadvallar – bu ob‘ektning miqdoriy xususiyatlarini hisoblash va qayta hisoblash bo‘yicha mashaqqatli ishni tezda bajarishga imkon beradigan universal vosita. Elektron jadvallardan foydalanishda modellashtirishda muammoni hal qilish algoritmi biroz o‘zgartirilib hisoblash interfeysini ishlab chiqish zarurati orqasida yashiringan. Nosozliklarni tuzatish bosqichi saqlanib qoladi, shu jumladan ma‘lumotlar xatolarini bartaraf etish hujayralar o‘rtasidagi munosabatlarda, hisoblash formulalarida. Qo’shimcha vazifalar ham paydo bo‘ladi: ekranda taqdimotning qulayligi ustida ishlash va agar kerak bo‘lsa ularni qog‘ozga chiqarish ularni varaqlarga joylashtirish.

Elektron jadvallardagi modellashtirish jarayoni umumiy sxema bo‘yicha amalga oshiriladi: maqsadlar aniqlanadi,xususiyatlar va munosabatlar aniqlanadi va matematik model tuziladi. Modelning xususiyatlari albatta maqsadga qarab belgilanadi: manba (modelning xatti – harakatlariga ta‘sir qiladigan), oraliq va natijada nimani olishni xoxlaysiz. Ba‘zan ob‘ektning tasviri diogrammalar chizmalar bilan to‘ldiriladi.

Hisoblash natijalarining dastlabki ma‘lumotlarga bog‘liqligini vizual ko‘rish uchun diogramma va grafiklardan foydalaning.

Sinov jarayonida aniq yoki taxminiy natija ma‘lum bo‘lgan malum ma‘lumotlar to‘plamidan foydalaniladi. Tajriba simmulyatsiya maqsadlariga javob beradigan dastlabki ma‘lumotlarni kiritishdir. Modelni tahlil qilish hisob – kitoblarning ning simulyatsiya maqsadlariga qanday mos kelishini aniqlashga yordam beradi.

DBMS muhitida modellashtirish

MBBT muhitida modellashtirish odatda quyidagi maqsadlarga ega:

Axborotni saqlash va o‘z vaqtida tahrirlash;

Ba‘zi mezonlar bo‘yicha ma'lumotlarni saralash;

Ma‘lumotlarni tanlashning turli mezonlarini yaratish;

Tanlangan ma'lumotni qulay taqdim etish.

Modelni ishlab chiqish jarayonida dastlabki ma‘lumotlar asosida kelajak ma‘lumotlar bazasining tuzilishi shakllantiriladi. Tariflangan xususiyatlar va ularning turlari jadvalda umumlashtiriladi. Jadvaldagi ustunlar soni ob‘ekt parametrlarining soni bilan belgilanadi (jadval maydonlari). Qatorlarning soni (jadval yozuvlari) bir xil turdagi tasvirlangan ob‘ektlarning qatorlari soniga mos keladi. Haqiqiy ma‘lumotlar bazasida bitta emas, balki bir nechta jadvallar bir-biriga bog‘langan bo‘lishi mumkin. Ushbu jadvallar ba‘zi bir tizimga kiritilgan ob‘ektlarni tavsiflaydi. Ma‘lumotlar bazasi tuzilishini kompyuter muhitida aniqlab va o‘rnatgandan so‘ng, ular uni to‘ldirishga o‘tadilar.

Tajriba davomida ma‘lumotlar saralanadi, qidiriladi va filtrlanadi va hisoblash maydonchalari yaratiladi.

Kompyuterning axborot paneli bosma-hisobotlarda ma‘lumotlarni aks ettirish uchun turli xil ekran shakllari va shakllarini yaratish qobiliyatini ta'minlaydi.

Har bir hisobotda ma‘lum bir tajriba maqsadiga mos keladigan ma‘lumotlar mavjud. Ma‘lumotni belgilangan mezonlar bo‘yicha har qanday tartibda, jami hisoblash maydonlarini kiritgan holda guruhlash imkonini beradi.

Olingan natijalar rejaga mos kelmasa, ma‘lumotlarni saralash va qidirish shartlarini o‘zgartirib, qo‘shimcha tajribalar o‘tkazishingiz mumkin. Agar ma‘lumotlar bazasini o‘zgartirish zarurati tug‘ilsa, siz uning tuzilishini o‘zgartirishingiz mumkin: maydonlarni o‘zgartirish, qo‘shish va o‘chirish. Natijada yangi model paydo bo‘ladi.