Navoiy davlat pedagogika instituti fizika -matematika fakulteti matematika-informatika ta



Download 0,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/7
Sana17.12.2019
Hajmi0,99 Mb.
#30625
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
aniq integralni taqribiy hisoblash va uning tadbiqlari


2

0

. Trapetsiyalar formulasi. 

)

(x



f

 funksiyaning  



b

a

dx

x

f

)

(



 

integralini taqribiy hisoblash uchun, avvalo 

]

,

b



a

 segmentni 



b

x

x

x

x

x

a

n

n



,

,...,



,

,

1



2

1

0



 

nuqtalar 

yordamida 

n

 

ta 



teng 

bo`lakka 

bo`linadi. 

So`ng 


har 

bir 


)

1

,...,



2

,

1



,

0

(



]

,

[



1





n

k

x

x

k

k

 bo`yicha integralni  quyidagicha 









1

)



1

,...,


2

,

1



,

0

(



)

(

2



)

(

)



(

)

(



1

1

k



k

x

x

k

k

k

k

n

k

x

x

x

f

x

f

dx

x

f

 

taqribiy hisoblanadi. Natijada ushbu 



 

18 


...

)

(



2

)

(



)

(

)



(

2

)



(

)

(



)

(

...



)

(

)



(

)

(



1

2

2



1

0

1



1

0

1



0

2

1



1













x

x

x

f

x

f

x

x

x

f

x

f

dx

x

f

dx

x

f

dx

x

f

dx

x

f

b

a

x

x

x

x

x

x

n

n

 



)

(



...

)

(



)

(

2



)

(

)



(

2

)



(

2

)



(

)

(



...

1

2



1

0

1



1











n

n

n

n

n

n

x

f

x

f

x

f

x

f

x

f

a

b

x

x

x

f

x

f

 

formulaga kelamiz. Demak, 



.

)]

(



...

)

(



)

(

2



)

(

)



(

[

)



(

1

2



1

0









n

b

a

n

x

f

x

f

x

f

x

f

x

f

n

a

b

dx

x

f

                 (3)        

(3)  formula trapetsiyalar formulasi deyiladi. 

Bu taqribiy formulaning hatoligi 

)

(

,



x

f

R

n

 funksiya 



]

,

b



a

 da uzluksiz 

)

(x



f



 



hosilaga ega bo`lishi shartida ,  

 


))

,

(



(

12

)



(

2

3



b

a

f

n

a

b

R

n









 

bo`ladi.  

Demak, 

).

(



12

)

(



)]

(

...



)

(

)



(

2

)



(

)

(



[

)

(



2

3

1



2

1

0





f

n

a

b

x

f

x

f

x

f

x

f

x

f

n

a

b

dx

x

f

n

b

a

n











 



3

0

. Simpson  formulasi. Bu holda 

)

(x



f

 funksiyaning 



b

a

dx

x

f

)

(



 

integralini  taqribiy  hisoblash  uchun 

]

,

b



a

  segmentni 

,

,

,...,



,

1

2



2

1

0





k



k

x

x

x

x

a

 

b



x

x

x

x

n

n

n

k



2



1

2

2



2

2

2



,

,

...,



,

 nuqtalar yordamida 



n

2

 ta teng bo`lakka bo`lib, har bir 



)

1

,...,



2

,

1



,

0

(



]

,

[



2

2

2





n

k

x

x

k

k

 bo`yicha integralni quyidagicha   



 

19 




)

1



,...,

1

,



0

(

)



(

)

(



4

)

(



6

)

(



)

(

4



)

(

6



)

(

2



2

1

2



2

2

2



1

2

2



2

2

2



2

2

2















n

k

x

f

x

f

x

f

n

a

b

x

f

x

f

x

f

x

x

dx

x

f

k

k

k

k

k

k

x

x

k

k

k

k

 

taqribiy hisoblanadi. Natijada   













)



(

4

)



(

(

))



(

)

(



4

)

(



[(

6

)



(

...


)

(

)



(

)

(



3

2

2



1

0

2



0

4

2



2

2

2



x

f

x

f

x

f

x

f

x

f

n

a

b

dx

x

f

dx

x

f

dx

x

f

dx

x

f

b

a

x

x

x

x

x

x

n

n

 

))].



(

...


)

(

)



(

(

2



))

(

...



...

)

(



)

(

(



4

))

(



)

(

[(



6

))]


(

)

(



4

)

(



(

...


))

(

2



2

4

2



1

2

3



1

2

0



2

1

2



2

2

4

















n

n

n

n

n

n

x

f

x

f

x

f

x

f

x

f

x

f

x

f

x

f

n

a

b

x

f

x

f

x

f

x

f

 

hosil bo`ladi. Demak, 



    

...


)

(

)



(

(

4



)

(

)



(

[

6



)

(

3



1

2

0









x

f

x

f

x

f

x

f

n

a

b

dx

x

f

n

b

a

 

))].



(

...


)

(

)



(

(

2



))

(

...



2

2

4



2

1

2









n

n

x

f

x

f

x

f

x

f

                  (4 ) 

(4) formula Simpson formulasi deyiladi. 

Bu  taqribiy  formulaning  hatoligi 



n

R





)

(x



f

  funksiya 

]

,

[



b

a

  da  uzluksiz 

)

(

)



(

x

f

iv

 hosilaga ega bo`lishi shartida, 

))

,

(



(

)

(



2880

)

(



)

(

4



5

b

a

f

n

a

b

R

iv

n







 



bo`ladi. Demak, 

).

(



2880

)

(



))]

(

...



)

(

)



(

(

2



))

(

...



)

(

)



(

(

4



)

(

)



(

[

6



)

(

)



(

4

5



2

2

4



2

1

2



3

1

2



0



iv



n

n

n

b

a

f

n

a

b

x

f

x

f

x

f

x

f

x

f

x

f

x

f

x

f

n

a

b

dx

x

f













 

Misol. Ushbu 

dx

е

x



1

0

2



 

 

20 


integral  to`g`ri  to`rtburchaklar,  trapetsiyalar  va  Simpson  formulalari  yordamida 

taqribiy hisoblansin. 

◄ 

]

1



,

0

[



 segmentni 5 ta teng bo`lakka bo`lamiz. Bunda bo`linish nuqtalari 

0

,



1

,

8



,

0

,



6

,

0



,

4

,



0

,

2



,

0

,



0

5

4



3

2

1



0







x

x

x

x

x

x

 

bo`lib, bu nuqtalarda 



2

)

(



x

e

x

f



 funksiyaning qiymatlari quyidagicha bo`ladi:  

,

85214



,

0

)



(

,

96079



,

0

)



(

,

00000



,

1

)



(

2

1



0





x

f

x

f

x

f

 

.



36788

,

0



)

(

,



52729

,

0



)

(

,



69768

,

0



)

(

5



4

3





x



f

x

f

x

f

 

Har bir bo`lakning o`rtasini ifodalovchi nuqtalar 



              

9

,



0

,

7



,

0

,



5

,

0



,

3

,



0

,

1



,

0

2



9

2

7



2

5

2



3

2

1







x



x

x

x

x

 

bo`lib, bu nuqtalardagi funksiyaning qiymatlari quyidagicha bo`ladi: 



.

44486


,

0

)



(

,

61263



,

0

)



(

,

77680



,

0

)



(

,

91393



,

0

)



(

,

99005



,

0

)



(

5

9



5

7

2



5

2

3



2

1







x

f

x

f

x

f

x

f

x

f

 

 



 

 

 

 

 

 

 

 

21 


a) To`g`ri to`rtburchaklar formulasi bo`yicha 

74805


,

0

74027



,

3

5



1

)

44486



,

0

61263



,

0

77680



,

0

91393



,

0

99005



,

0

(



5

1

1



0

2











dx

e

x

 

bo`lib, 



003

,

0



300

1

25



12

1





n

R

 

bo`ladi. 



b) Trapetsiyalar formulasi bo`yicha 





85214



,

0

96079



,

0

2



36788

,

0



00000

,

1



(

5

1



1

0

2



dx

e

x

 





)

03790



,

3

68394



,

0

(



5

1

)



52729

,

0



69768

,

0



 

74437


,

0

72184



,

3

5



1



 

bo`lib,       



006

,

0



150

1

25



6

1







n

R

 

bo`ladi. 



v) Simpson formulasi bo`yicha 









96079


,

0

(



2

)

44486



,

0

61263



,

0

77680



,

0

91393



,

0

99005



,

0

(



4

)

36788



,

0

00000



,

1

[(



30

1

1



0

2

dx



e

x

 

74682



,

0

)



96108

,

14



07580

,

6



36788

,

1



(

30

1



)

03790


,

3

2



)

74027


,

3

4



36788

,

1



(

30

1



)]

52729


,

0

69768



,

0

85214



,

0











 

bo`lib,          

5

4

10



7

,

0



5

2880


12







n

R

 

bo`ladi. 



 

22 


 

Download 0,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish