Navoiy davlat konchilik instituti

Bajarilgan ish tug`risida hisobot

a) Ishning maqsadini tushuntirish.

b) Mehanizm ishlashi haqida qisqacha ma`lumot berish.

v) Mehanizmning kinematik shemasini chizish, yuqorida keltirilgan besh punkitni batafsil tushuntirish.

g) Talabaning o`z hulosasi.
Tekshirish uchun savollar

a) Mehanizm deb nimaga aytiladi.

b) kinematik juft deb nimaga aytiladi, va ular necha gruhga bulinadi.

v) qanday shemaga mehanizm shemasi deb ataladi.

g) qanday kinematik juftlik qo`yi kinematik juftlar deb ataladi.

d) mehanizmni Asur gruppasiga ajiratish tartibi qanday tarzda amalga oshiriladi.

e) bosh mehanizm Asur gruppasi bulolmasligi sababi nimada.
Adabiyotlar.

1. 
   R.P.Rustamhujaev. Mehanizm va mashinalar nazariyasidan masala hamda misollar tuplami. Toshkent – «Ukituvchi» - 1978.
   
2. 
   H. H. Usmonhujaev. Mehanizm va mashinalar nazariyasi. «Uqituvchi» nashriyoti Toshkent – 1970.
   
3. 
   Mehanizm va mashinalar nazariyasidan tajriba ishlari uchun tayyorlangan kursatma
   

5- T A J R I B A I SH I.
Berilgan mehanizmni Asur gruppalarga ajiratish va ulchamlari asosida o`lik holatini aniqlb 12 holatini qurish.
Ishning maqsadi.

Talabalarning nazariy bilimlarini mustahkamlash, mehanizmlarning kinimatik, strukturoviy tuzilishlari va mehanizmlarning shartli belgilanishlari bilan yaqindan tanishtirish. Talabalarga mehanizmlarning erkinlik darajasini aniqlash va mehanizmlarning tiplarga, sinflarga hamda Asur gruppalarga ajiratib ularning 12 holat kurinishini tasvirlashni ishlash principini talabalarda shakillantirish.

Mashg`ulot uchun jihozlar.

A) turli hil mehanizm maketlari.

B) Turli hil mehanizi kinematik shemalari.

V) mehanizmlar tasvirlari tushurilgan devoriy

gazetalar.

G) ulchash asboblar, chizg`ich va rezinka hamda cerkul

Umumiy ma`lumotlar.

Mehanizm kinematikasida, asosan mehanizm holatlari, ularning eng chikka nuqtalari yoki o`lik nuqtalari aniqlanadi. Buning uchun talaba rahbar tomonidan berilgan mehanizmni kinematik shemasini qabul qilib olishi va shundan sung 13-shaklda tasvirlangan shemalar singari Asur gruppalariga ajiratib, mehanizmni quzg`aluvchanlik darajasini hamda tuzilish formulalarini aniqlash talab etiladi.

Mehanizmni shu talablar asosida teshirish mehanizm kinematikasini asosiy masalasi bo`lib hisoblanadi. Talaba bu ishlarni amalga oshirish bilan mehanizmni ishlashi va unda sodir buladigan harakatlar tug`risida Tula ma`lumotga ega bo`ladi.

Mehanizm zvenolarida asosan quyidagi harakatlar kuzatilishi mumkin.

1. 
   Mehanizm tarkibidagi zvenolar faqat uz o`qlari atrofida aylanma harakat qilish qobiliyatiga ega bulishi mumkun bunday zvenolarga krivoship, tishli va frikcion g`ildiraklar misol bulla oladi.
   
2. 
   Mehanizm zvenolari faqatgina ilgarilanma va qaytar harakat qila olish qobilyatiga ega bulishi mumkun, bunday mehanizmlarga porshin, polzun va zolotniklar misol bulla oladi.
   
3. 
   Mehanizm zvenolari aylanma, ilgarilanma qaytar harakat qila olishi mumkun bunday harakatlarga murakab harakat deb ataladi. Bunday harakda buladigan zvenolarga shatun kabilar misol bo`lla oladi.
   

Mehanizm kinematikasi tekshirar ekanmiz, uning kinematik shamasini chizamiz u qo`yida keltirilgan.

Mehanizmni kinematik shemasini chizish uchun uning model` bosh zveno koordinatasi, geometrik ulchamlari berilgan bulishi lozim. 1- shakl.

1-shakl. Krivoship shatunli mehanizmi.

Berilgan mehanizmni Asur gruppasiga ajratib, tartibi, klass

va kurinishlarini hamda tuzilishi bilan kuzgaluvchanlik darajasini topamiz. Buning uchun berilgan mehanizmning ohirgi zvenosidan boshlab Assur gruppasiga ajrataman.

Bu gruppaning kuzgaluvchanlik darajasi 0 ga teng.

Bu gruppaning kuzgaluvchanlik darajasi 0 ga teng.

1 ω

2- shakl.

Bu gruppaning kuzgaluvchanlik darajasi 1 ga teng.
endi umumiy tuzilish va kuzgaluvchanlik darajasini aniklaymiz: tuzilish formulasi quyidagicha buladi.

(0, 1)→(3, 2)→(4, 5)

Quzg`aluvchanlik darajasi esa,

W = 3n – 2R₅ – 1R₄ = 3.5 - 2.7 = 1

Shunga asosan mehanizmni quzg`aluvchanlik darajasi

W = 1 ga tengligi aniqlandi.

Mehanizmning kinematik shemasini chizish uchun avalambor chizma masshtabi tanlab olamiz. Buning uchun kuydagi formuladan foydalanamiz

M_e = ;[m/mm]

bu erda L_oa - berilgan ulcham