Navoiy davlat konchilik instituti

Ishning bajarish tartibi
a) mehanizm ishlashi bilan tanishish, tezlanish masshtabini tanlash.

b) mehanizmning tezlanish rejalarini qurish va arfmitik ifodalarini aniqlash

v) mehanizm tarkibidagi hamma nuqtalarning burchak tezla-nishlarini aniqlash va ularning mehanizmda harakat yo`nalishini kursatish.

g) tezlanish rejasidan foydalangan holatda absalyut va nisbiy tezlanishlar qiymatlarini aniqlash.

d) keltirilgan turt punktdagi topshiriqlarni bajarish va batafsil suzlab berish.

Bajarilgan ish tug`risida hisobot

a) Ishning maqsadini tushuntirish.

b) Mehanizm ishlashi haqida qisqacha ma`lumot berish.

v) Mehanizmning kinematik shemasini chizish, talab etilgan holat buyicha tezlanish rejasini qurish va mehanizm zvenolarida burchak tezlanish yo`nalishlarini kursatish.

g) talabaning bajargan tajriba ishi tug`risida hulosasi.

Tekshirish uchun savollar

a) tekislikda harakat qiluvchi kup zvenoli mehanizm zvenolaridagi burchaktezlanish yo`nalishlari kinematik shemada nimaga asoslangan holda tasvirlanadi?

b) mehanizm tezlanish rejalarini qurish qay tartibda amalga oshiriladi?

v) tezlanish masshtab koefficentini tanlab olishdan maqsad?

Adabiyotlar.

1. 
   R.P.Rustamhujaev. Mehanizm va mashinalar nazariyasidan masala hamda misollar tuplami. Toshkent – «Ukituvchi» - 1978.
   
2. 
   H. H. Usmonhujaev. Mehanizm va mashinalar nazariyasi. «Uqituvchi» nashriyoti Toshkent – 1970.
   
3. 
   Mehanizm va mashinalar nazariyasidan tajriba ishlari uchun tayyorlangan kursatma
   

8 - T A J R I B A I SH I.
Mehanizm kinematikasini diagrammalar usuli bilan tekshirish.
Ishning maqsadi.

Talabalarning nazariy bilimlarini mustahkamlash, mehanizm zvenolarning ishlash jarayonida tutgan 12 holati bilan tanishish, mehanizm zvenolarining 12 – holatiga asoslangan holda, mehaniza kinematikasining yo`l, tezlik va tezlanish diagrammalarini qurishni urgatishdan, hamda talabalarni nazariy olgan bilimlarini yanada mustahkamlashdan iborat.

Mashg`ulot uchun jihozlar.

A) turli hil mehanizm maketlari.

B) mehanizi kinematik shemalari.

V) ulchash asboblar, chizg`ich va rezinka hamda cerkul va hisoblagichlar.

Umumiy ma`lumotlar.

Mehanizm biror nuqtasining to`la harakatlanish dovrini tekshirish uchun kinematikaviy diagramma usulidan foydalaniladi. Buning uchun ilgarilanma – qaytar harakatlanuvchi nuqtaning vaqt – siljishi S = S(t), vaqt tezligi V = V (t), hamda vaqt tezlanishi α = α (t) grafiklari tuziladi.

Mehanizm etakchi zvenosi vaziatining boshlang`ich holatiga kelishi, tezligi va tezlanishining esa boshlang`ich qiymatiga erishish uchun ketgan vaqt shu mehanizm etakchi zvenosining harakat dovri deyiladi.

Mehanizm etakchi zvenosining harakat dovri yoki kinematikaviy cikli zvenoning bir marta to`la aylanishi bilan aniqlanadi.

Agar yo`l diogrammasidan tezlik diogrammasi tezlik diogrammasidan tezlanish diogrammasi hosil qilinsa, diogrammalarning bunday ketma – ketlikda hosil qilinishi grafik differenciallash deyiladi. Agar diogrammalar hosil qilishda teskari ketma – ketlikka amal qilinsa, bunday usulga grafik integrallash usuli deyiladi. Grafik differenciallashning vatarlar, urinmalar va ortirmalar usuli bilan amalga oshiriladi. Mehanizm diagrammalar usulida uning dovriy harakati davomida tekshiriladi.

Mehanizm harakat dovri deb shunday vaqt oralig`iga aytiladiki, bunda zvenolarning holati, tezligi va tezlanishi dastlabki holatidagi qiymatlarini takrorlaydi. Bir davr maboynida krivoship o`z o`qi atrofida to`la aylanib o`tadi.

Krivoshipnig bir marta to`la aylanish vaqti qo`yidagicha hisoblab topiladi:
yoki