Navoiy davlat konchilik instituti nukus filiali materialshunoslik

Hisobot tarkibi
1. Ishning nomi
2. Ishning maqsadi
3. Qisqacha nazariy ma’lumotlar
4. 1-jadval shaklida hisob-kitoblar va o'lchov natijalari
5. Ish bo‘yicha xulosalar.
Nazorat savollari

1. 
   Metallni metall qoplamalar bilan korroziyadan himoya qilish mohiyati nimada?
   
2. 
   Galvanik o‘rnatishni prinsipini tushuntiring.
   
3. 
   Mis qoplamasining himoya xususiyatlari va uning samaradorligi qanday?
   
4. 
   Hozirgi, muayyan energiya iste’moli, qoplama qalinligi bo‘yicha misni qanday aniqlash mumkin?
   
5. 
   Qanday hollarda mis qoplamalari ishlatiladi?
   

13-TAJRIBA ISHI
GALVANIK RUH QOPLAMA


Ishning maqsadi: Po‘lat yuza qismida ruh qoplama elektrolitik (galvanik) usulini olish. Tok orqali ruhning chiqish oqimini aniqlash, olingan qoplamaning qalinligini hisoblash uchun maxsus energiya sarfi.
Qurilmalar va materiallar: Tajribada galvanik jihozini o'rnatish, ul’tratovushli vanna, 45x70mm o‘lchamdagi po‘lat namunalar, mayda o‘lchamli jilvir qog‘ozi, metall tozalovchi, izopropil spirti, tozalovchi qog'oz, analitik tarozilar, shtangensirkul, ruh qoplama elektrolitlari.

Nazariy ma’lumotlar:
Elektrolit eritmasida metall mahsulotlarning sirtiga yupqa ruh qatlamini to‘yintirish jarayoni galvanik ruh qoplama (ruhlash) deyiladi.
Ruh qoplama (ruhlash) - metall mahsulotini korroziyaga qarshi himoya qilishning asosiy usulidir. Qoida tariqasida, bu yo'l bilan himoyalanish turli xil markadagi uglerod va legirlangan po‘latlarda qo'llaniladi. Qurilma ishlab chiqarishda va amaliyotda galvanik ruh qoplama (ruhlash) usulida simli buyumlar va turli korpuslarni korroziyadan himoya qilish uchun ishlatiladi. Ruh qoplamasi mahsulotning umrini sezilarli darajada oshiradi va uni ta’mirlash va almashtirish harajatlarini kamaytiradi. Ruh qoplamasiga asoslangan mahsulotlarni himoya qilish jarayoni Zn va Fe ning elektrokimyoviy potentsialidagi farq bilan aniqlanadi.
Ruh qoplamasi ochiq ko‘k yoki kumushrang kulrang rangga ega. Mahsulotga estetik ko‘rinish berish va korroziya qarshiligini kuchaytirish uchun ruhlangan mahsulot, masalan xrom qoplama bilan korroziya qarshiligini pasayishiga olib keladi. Ushbu jarayon natijasida ruhlangan mahsulot yuzasida kamalak yoki ko‘k sariq rangli qo'shimcha mustahkam bog‘lovchi ruh oksidi plyonkasi hosil bo'ladi.
Galvanik ruh qoplama (ruhlash) uchun ishlatiladigan elektrolitlarning ikkita asosiy turi mavjud; kislotali va ishqorli. Kislotali elektrolitlarda ruh oddiy gidratlangan ionlar shaklida bo‘lib, katodlarda ozgina polarizasiyalash orqali amalga oshiriladi. Ishqorli elektrolitlarda ruh murakkab ionlar shaklida bo‘ladi, bu oqim katodi qoplashda kuchaytirib jarayon tezlashadi.
Kislota elektrolitlari juda barqarordir, yuqori oqim zichligi, ayniqsa, yuqori oqim chiqishi bilan (hatto elektrolitda kislotaning yuqori konsentratsiyalarida ham) aralashtirish bilan ta’minlanadi. Ishqorli elektrolitlarni chidamliligi bir muncha pastroq; Ulardagi ruxsat etilgan oqim zichligi cheklangan va oqim zichligi ortib borayotganligi samaradorlikni sezilarli darajada pasayishiga olib keladi.
Kislota elektrolitlarida katodli qoplashning ahamiyatsizligi tufayli, ruh qoplamalarining strukturasi gidroksidli bo‘lganlarga qaraganda ancha yaxshiroqdir. Biroq detal sirtiga tuyintirishda ikki barobarga va kislotali elektrolitlarda qoniqarli tuzilishga ega bo‘lgan ruh qoplamalarini olish imkonini beradi. Kislota elektrolitlarining asosiy kamchiliklari oqim va metallni murakkab shaklli mahsulotlarga teng taqsimlash. Natijada, cho‘zilgan oqim va boshqa oqim zichligiga ega bo‘lgan boshqa joylarda qoplamaning qalinligi chuqurliklarga qaraganda ancha yuqori. Shu bilan birga, ruh va boshqa metall qoplamalarning himoya xususiyatlari mahsulotlarning butun yuzasida o‘rtacha qalinlikda emas, balki bir yoki boshqa sohadagi namunalarning haqiqiy qalinlik to‘yingani bilan belgilanadi. Shu sababli murakkab shakldagi mahsulotlarni galvanik ruh qoplama (ruhlash) uchun kislota elektrolitlari tavsiya etilmaydi. Ular lentalar, o‘ramlar, javobgarligi past bo‘lgan detallar ega bo'lmagan mahsulotlar qoplash uchun muvaffaqiyatli ishlatiladi. Bunday holatda, elektrolitni kuchli aralashtirish bilan yuqori oqim zichligi qo‘llanilishi mumkin, ya‘ni jarayonni majburiy qoplama (ruhlash) usuli bilan.
Murakkab shakldagi mahsulotlar majmui elektrolitlarda galvanik ruh qoplama (ruhlash)da, katodli yuza qismiga to‘yintirishda barqarordir va shuning uchun oqim va metallning teng taqsimlanish imkonini beradi.
Kislotali ruh elektrolitlaridan sulfat gidroksidli - siyanid, aynan gidroksidli siyanidlar taqdim etiladi. Kislota xlorid va floroboratli ruh qoplamali elektrolitlari kamroq qo‘llaniladi.
Ushbu ishda quyidagi kimyoviy tarkibning elektrolitlari qo'llaniladi:
1. Ruh sulfat ZnSO₄ - 250 g / l;
2. Alyuminiy sulfat Al(SO₄)₃- 30 g / l
3. Bor kislotasi H₃BO₃- 30 g / l;
4. Ammoniy xlorid NH₄Cl - 15 g / l;
5. Distillangan suv – 1 l.
Kerakli oqim kuchini, elektroliz vaqtida, olingan qoplamaning qalinligi, metallning oqim chiqishi (Faraday qonunlariga binoan amalda bo‘shatilgan metallning nazariy jihatdan nisbati), 1 sm ruh qoplama uchun elektr energiyasi iste’moli quyidagi formulalar yordamida galvanik mis qoplama (mislash) tajriba ishida tasvirlanganlarga o‘xshash tarzda amalga oshiriladi ). ρ_Zn=7.14 - sink zichligi, g / sm³; Э_Zn=1.22 - sinkning ekvivalent og'irligi, g / mol.