Навоий кон металлургия комбинати

Ёритилганликни тажриба асосида аниқлаш қуйидаги тартибда олиб борилади:
1. 3-4 та ёруғлик манбалари бўлган хонада 3-4 та назорат нуқталари белгиланади, бунда бири энг юқори, иккинчиси ўртача ва учинчиси энг кам ёритилганликка эга бўлсин.
2. Хона кундузги ёруғликдан ва бегона ёруғликлардан изоляция қилинади.
3. Асбоб фотоэлементи ўлчов нуқталарида горизонтал ҳолатда жойлаштирилади. Асбоб гальванометрида ҳам горизонтал ўрнатилади.
4. Асбоб кўрсаткичлари асосида ҳар бир назорат нуқтасидаги ёритилганлик уч марта қайтадан ўлчанади.
5. Ўлчаш натижалари жадвалга киритилади.

Ёритилганликни ҳисоб йўли билан аниқлаш учун ёритилганликнинг тўғри ва қайтарилган таркибларини аниқлашга асосланган текширув ҳисоби қўлланилади. Ҳисоб ўша юқоридаги назорат нуқталари учун олиб борилади.

Ҳисобни амалга ошириш учун:
1. Ёритгичнинг турини ва унинг ФИК, қуввати ва ёруғлик оқимини билиш.
2. Чизғич ёрдамида ёритгич ўқининг ҳисоб юзасидаги тасвиридан назорат нуқтасигача бўлган масофани ўлчаш.
3. Хонанинг ўлчамларини (шифт, пол ва деворлар юзаси) аниқлаш.
4. Маълумотномадан девор ва шифтнинг қайтариш коэффициентларини аниқлаш.
5. Ўрганилаётган ёритгич учун ёруғлик тақсимланишининг эгри чизиқларидан фойдаланиб, горизонтал текисликдаги ҳар бир назорат нуқтаси учун барча ёритгичлар ёритилганлигининг тўғри таркибини ҳисоблаш.
6. Ёритилганликнинг қайтарилган таркибини ҳисоблаш.
7. Ҳар бир нуқтадаги умумий ёритилганликни аниқлаш ва натижаларини жадвалга киритиш зарур бўлади.

8. 
   Ҳисоб натижаларини тажриба ўлчовлари билан солиштиринг.
   

Люксметрнинг тузилиши бўйича қисқа услубий кўрсатма
Асбоб қуйидагилардан иборат:
1. Ёруғликсезгирлик қатлами 20 см² бўлган К-20 туридаги селенли фотоэлемент бир ёруғлик сезувчи дейилади. Селенли фотоэлемент қулай фойдаланиш учун улагичдан ва олинадиган қопқоқдан иборат тўғри бурчакли рамкага жойлаштирилган. Поғонали ёруғлик фильтрларини алмаштириш қулай бўлиши учун қопқоқ қилинган ва рамка қобиғи билан боғланган. Поғонали ёруғлик фильтрлари иккита хира деворчалардан иборат, уларнинг орасида қора рангга бўлган эмульсия қатлами жойлашган (ёруғлик фильтрлари ёруғликнинг кўринарли қисми учун нейтралдир).
Поғонали фильтрлар тўплами (3 та) оқ тунукали махсус цилиндр қутида сақланади. Объектнинг ёритилганлиги 500 лк дан юқори бўлганда поғонали фильтрлар қўлланилади. Ҳар бир поғонали фильтрга рақамли кўпайтиргич тўғри келади. Поғонали ёруғлик фильтрларини танлаш ўлчанаётган ёритилганлик миқдорига боғлиқ ҳолда амалга оширилади.
2. Ёғочли ғилофга жойлаштирилган магнит-электр системали кўрсаткич гальванометридан.
Люксметр ёруғлик ўлчовчи чўғланма чироқ бўйича даражаланган. Гальванометр шкаласи люксда даражаланган. Ёруғлик фильтрини ишлатмасдан ўлчанадиган ёритилганликнинг энг катта қиймати 500 лк ни ташкил қилади.