|
Февраль 2022 10-қисм
Тошкент
‘‘ЎЗБЕКИСТОНДА МИЛЛИЙ ТАДҚИҚОТЛАР: ДАВРИЙ АНЖУМАНЛАР:’’
Mehnat tarbiyasi uchun maktab davri eng qulay fursatdir.
Mehnat tarbiyasida, avval aytilganidek, mehnat ta’limi va kasbga yo’naltirish jarayonlarining
ham o’rni katta. Yosh avlodni mehnatsevarlik ruhida tarbiyalash masalalari bugungi ijtimoiy-
iqtisodiy o’zgarishlar natijasida mehnat jarayoni va mehnat tarbiyasiga o’smirlarning munosabatlari
o’zgarib borayotgani globallashuv davrida ularning mehnat tarbiyasida milliy an’analarga nisbatan
uzoqlashuv tahdidlari masalalari ko’ndalang turibdi.
Ilg’or pedagogic tajribani umumlashtirish asosida oilada mehnat ta’limining maxsus dasturini
ishlab chiqish va sinovdan o’tkazish bo’yicha tajriba yetakchi tadqiqot usuli bo’ldi.
Buning uchun mehnat salbiy munosabatning oldini olish va bartaraf etish jarayonining
modeli tuzildi va maktab o’quvchilarining mehnat fa’oliyatining asosiy ob’yektlari aniqlandi.
Eksperemental tekshirish asosida oilada mehnat tarbiyasining yagona kompleks metodologiyasi
yaratildi, bu “Oilada mehnat tarbiyasidagi kamchiliklarni bartaraf etish” uslubiy tavsiyalarida
belgilangan.
Maqsad: oilada kichik yoshdagi o’smirlarni mehnat tarbiyasidagi kamchiliklarining mohiyati,
oldini olish yo’llari va shartlarini aniqlash.
Fransuz adibi Jyul Vern aytganidek, “kimki bolaligidan mehnat-hayot qonuni ekanini bilsa,
demak u yoshligidanoq to’kilgan ter evaziga non yeyilishini tushunib, jasorat qilishga qodir
bo’ladi, chunki unda kerakli kun va kerakli soatda buning uchun iroda ham, kuch ham topiladi”.
Yurtimizni isloh etish va yangilanish bo’yicha belgilab olingan yuksak maqsadlarimizga
erishish yo’lida tom ma’noda hal qiluvchi kuch, tayanch va suyanch bo’lishga qodir, demokratik
va iqtisodiy taraqqiyotimizni taqdirini hal etadigan barkamol avlod avvalo, oilada yetishib chiqadi.
Oila maktab o’quvchilarini maktab va mehnat jamoalari bilan hamkorlikda ishlashga tayorlash
vazifasini bajaradi. Umumta’lim va kasb-hunar maktablarini isloh qilishda qonunchilikda aks
ettirilgan.
Maktab yosh avlodni zamonaviy ishlab chiqarish sharoitida ishlashga tayorlash shart,
talabalarni fan asoslari, ularni xalq xo’jaliginining turli sohalarida qo’llanilishi haqidagi bilimlar
bilan qurollantirish.
Maktab o’quvchilarini politexnika bilan qurollantirish maktabning yetakchi vazifalari
hisoblanadi.
“Bolaning bilim olishiga bo’lgan qiziqishi, havasini oshirishda u tarbiyalanayotgan muhit
muhim o’rinni egallaydi”.M.Ulug’bek.(Buyuk allomalar bola tarbiyasi haqida).
Umumta’lim maktabini isloh qilish qoidalariga muvofiq, oila ham, maktab ham quyidagi
vazifalani hal qilish uchun javobgardir.
Bolalarga mehnatga muhabbat va mehnatkashlarga hurmat tuyg’ularini shakllantirish, maktab
o’quvchilarini ongli kasb tanlashga undash, tabiatni muhofaza qilishga g’amxo’rlik qilish, ularni
mulkni hurmat qilishga, har xil turdagi
ishlarga gigiyena va sog’liqni saqlash normalari va talablariga rioya qilishga o’rgatish.
Ota-onalarning o’zlari oilada bolalar mehnatini tashkil qilish uchun mas’uldirlar, ularni ishlab
chiqarish jamoalari ishga jalb qilish, yashash hududlarini obodonlashtirish uchun ota-onalar va
bolalarning birgalikdagi ishlari.
Bularning barchasi bolalarni mehnatga o’rgatishdagi oilaning roli oshib borayotganini
ko’rsatadi. Biroq, oilaviy ta’limni tahlil qilish shuni ko’rsatdiki, ko’pincha ota-onalar o’z pedagogic
burchlarini bajarishga tayor emaslar.
Bundan tashqari, har bir oila turli sabablarga ko’ra bolani to’g’ri tarbiyalamaydi. Ammo ko’pincha
mehnat ta’limidagi pedagogic xatolar ota-onalarning pedagogic-psixologik bilimsizligidan kelib
chiqadi.
Bu hodisa maktab ta’limida kamchiliklar bo’lsa, agar maktab oilaning zaif tomonlari va
xatolarini qoplamasa namoyon bo’ladi.
Oila tarbiyasida qanday kamchilik va xatolar bo’lishidan qat’iy nazar, agar maktab ham ma’lum
kamchiliklarga yo’l qo’ysa bu xatoliklarga hissa qo’shadi.
Oila maktab o’quvchilarini mehnatga tayorlash bo’yicha o’z funksiyalrini maktab va mehnat
jamolari bilan uzviy birlikda amalga oshiradi, bu qonunchilikda umumiy ta’lim va kasb-hunar
maktablarini isloh qilishda o’z aksini topadi.
Mehnat qilish jarayonida to’qnashadigan munosabatlar silsilasi jamiyat hayotining ham moddiy,
ham aqliy tomonlarini o’z ichiga oladi. (Umurzoqov.B. Rahimov.M. Mehnat munosabatlari va
mentalitet. T.O’zb. nashriyoti.2005y)
77
Do'stlaringiz bilan baham: |
