Насуллоев Элбек 2-лаборатория иши

tg  
бўлади, демак, эластиклик модулини график тарзда қуйидагича аниқлаш мумкин:
Е = tg
Пропорционаллик чегарасига намунада фақат эластик деформация содир бўлади. Агар нагрузка олинса, намуна дастлабки ҳолатига қайтади. Нагрузка Р _р қийматидан оширилса, намунанинг узайиши билан кучланиш орасидаги пропорционаллик бузилиб, намунада қолдиқ деформация пайдо бўлади. Намунада ана шундай қолдиқ деформация ҳосил қиладиган нагрузка эластиклик чегараси нагрузкаси (Р_э) деб аталади. Эластиклик чегарасида қолдиқ деформация қиймати жуда кичик (намуна дастлабки узунлигининг 0,005 процентигача) бўлганлигидан Р_э нагрузка Р_р нагрузкага жуда яқин туради (расмга қаранг).
Нагрузканинг қиймати Р_э дан оширилса, эгри чизиқ ўнг томонга анча оғиб, сўнгра деярли горизонтал вазиятга келади, бу ҳол намунанинг чўзувчи куч таъсир этмаса ҳам узая боришини кўрсатади. Бунда намуна гуё оқади, шунинг учун эгри чизиқнинг ана шу горизонтал қисмига тўғри келадиган нагрузка оқувчанлик чегарасидаги нагрузка (Р_ок) деб аталади. Агар намунани чўзишда эгри чизиқа горизонтал қисм ҳосил бўлмаса, намуна дастлабки узунлигининг 0,2 процентига тенг қолдиқ деформация ҳосил қиладиган нагрузка оқувчанлик чегарасидаги нагрузка деб қабул қилинади ва Р_0,2 билан белгиланади.
Оқувчанлик чегарасидаги нагрузканинг намуна кўндаланг кесим юзига нисбатан шу намуна оқувчанлигининг физик чегараси дейилади ва _ок билан белгиланади:
_ок = Р_ок / F₀; Мн / м² (10^-1кг/мм²),
бу ерда Р_ок -оқувчанлик чегарасидаги нагрузка, Мн ҳисобида;
F₀ -намуна кундаланг кесимининг юзи, м² ҳисобида.
Намунанинг қолдиқ узайиши дастлабки узунликнинг 0,2 процентига тенг бўлган пайтга тўғри келувчи кучланиш оқувчанликнинг шартли чегараси деб аталади ва _0,2 билан белгиланади:
