Насослар ва насос станциялари

Nasos parametrlarini aniqlash va nasos tavsiflarini qurish 1–misol. Suv nasos bilan daryodan olinib, suv minorasining bakiga
q = 105 litr/soniya miqdorida 4–rasmda ko‘rsatilgan sxemaga binoan uzatiladi. Daryodan suv po‘lat quvurlardan yasalgan, diametri d_c = 500 mm va uzunligi l_s = 85 m ga teng bo‘lgan o‘zioqar ariqdan qirg‘oqdagi suv yig‘ish qudug‘iga kelib tushadi va undan, diametri d_vc=450 mm va uzunligi l_vs=60 m so‘rish quvuri (klapansiz qabul to‘ri bilan) orqali nasos oldiga keltiriladi. Nasos yordamida suv cho‘yan quvurdan yasalgan va diametrli oqim liniyasi bo‘ylab suv minorasi bakiga uzatiladi. Daryoda quyi suvlar sathining belgisi Z_GNV = 40 m, suv minorasi bakidagi oqim quvurining chiqish tirqishi belgisi Z_VB= 95 m.

4. 
   –rasm. Suv uzatish tizimining umumiy sxemasi
   

Nasos oqim kuchi va quvvatini, shuningdek elektr dvigatelining quvvatini aniqlash talab etiladi. Katalog bo‘yicha nasos tanlab olinadi. Nasos vali qayishqoq mufta yordamida dvigatel valiga ulangan.
E ch i m. Nasos erishishi kerak bo‘lgan N oqim kuchi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:

N=N_g+h_c+ h_bc+ h_H ,

Bunda: N_g –nasos yordamida suvning geometrik ko‘tarilish balandligi; h_c, h_bc, h_H – oqim kuchining o‘zi oqar, so‘riluvchi va oqimli liniyalardagi

yo‘qotishlari.
Nasos yordamida suvning geometrik ko‘tarilish balandligi N_g

N_g = Z_vb – Z_gnv= 95 – 40 = 55 m.

Oqim kuchining po‘lat quvurli d = 500 mm va d = 85 m o‘zi oqar liniyadagi yo‘qotishlari suv sarfi 105 l/s bo‘lganida quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:

h_c = 1,1A_c K_c l_c Q² = 1,1^. 0,04692^. 1,081^. 0,85^. 0,105² =0,05 m,
Bunda 1,1 – oqim kuchining mahalliy qarshiliklarga yo‘qotishlarini hisobga oladigan koeffitsient;
A_s – o‘zi oqar liniyaning solishtirma qarshiligi; quvurning diametri va materialiga bog‘liq ravishda 3–ilovaga binoan qabul qilinadi, A_s =0,04692
K_s – A_s ko‘rsatkichi uchun tuzatuvchi koeffitsient, ≠ 1 ekanligini hisobga oladi; sarf q = 105 l/s va d_s = 500 mm bo‘lganida 5–ilovaga binoan qabul qilinadi, K_s = 1,081;
l_s – o‘zi oqar liniya uzunligi, l_s = 85 m; Q – suv sarfi, m³/c da, Q = 0,105 m³/c.
D_vs = 450 mm va l_vs = 60 m bo‘lgan, klapansiz qabul to‘rili so‘ruvchi liniyadagi suv sarfi 105 l/s bo‘lganida oqim kuchi h_vs yo‘qotishlari mazkur formulaga binoan aniqlanadi:
^{ 2} 0,62²

h_vs=1,1A_vsK_vsl_vsQ²+ζ _{qab. t.} ^{. ВС  1,1 0,080011,053  60  0,1052  3}
2g


2  9,8
 0,12м

Bunda U_vs = 0,62 m/s bo‘lganida K_vs = 1,053; 5–ilovaga binoan qabul qilinadi; ζ _{qab. t.} – klapansiz qabul to‘rining gidravlik qarshiligi koeffitsienti; 6–ilovaga
binoan qabul qilinadi.
Cho‘yan quvurlarda d_n = 350 mm va l_n = 1000 m bo‘lgan, suv sarfi 105 l/s bo‘lganida oqim kuchi h_vs yo‘qotishlari

h_n = 1,05 A_n K_n l_n Q² =1,05^.0,4151^.0,998^.1000^.0,105²= 4,78 m,

Bunda U_n = 1,08 m/s bo‘lganida K_n = 0,998; 5–ilovaga binoan qabul qilinadi. Nasos oqim kuchi

N = N_g + h_s+ h_vs+ h_n=55+0,05+0,12+4,78=59,95 m.

Nasos quvvati quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:

n
_{N =} gQ  H
1000_H
 1000  9,8  0,105  59,75 _{ 81,98кВт,} 1000  0,75

Bunda
r – suv zichligi, 1000 kg/m³; Q – nasos uzatishi, m³/s;
ή_n – nasos FIK (foydali ish koeffitsienti) (nasosning quvvati taxminiy aniqlanayotganida η_n ≈ 0,75 deb qabul qilinadi).
Nasos bilan qayishqoq mufta orqali ulangan dvigatelning quvvati (uzatish FIK ή_n = 1,0, quvvat zahirasi koeffitsienti K₃ = 1,12) quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:

^Ndv
₌ N_H
_H
K  ^81,98 1,12  91,82кВт.
³ 1,0

Katalog bo‘yicha (1–ilova) berilgan q va H lar uchun aylanishi miqdori n = 1450 daq^–1 bo‘lgan D500–65 nasosi eng maqbul bo‘ladi.