Nasos va turbinalar uchun Eyler tenglamasi. Reja: Nasoslar va turbinalar

cos/7, < 0. Bu holda (13.7) tenglamada qavs ichidagi miqdor birdan katta: H„ > .
2g

2. 
   Kuraklar ish g'ildiragi aylanishiga teskari egilgan, ya’ni cos/?, > 0
   

va cos/7, > 0. Bu holda (13.7) da qavs ichidagi miqdor birdan kishik: H„ <
2g

3. 
   Kuraklar radial yo‘nalishiga ega, ya’ni p₂ =90° va cos/7, =0. Bu holda qavs » ichidagi miqdor birga teng: H„ = 2g
   

Ko’rinib turibdiki, nazariy bosimning eng katta qiymati kuraklar ish g'ildiraklari aylanishi tomoniga egilganda bo'lib, eng kichik qiymat teskariga egilganda bo‘ladi. Leknn p₂ ning qiymati ortgan sari gidravlik yo'qotishlar ortib, nasosning gidravlik FIK i kamayib ketadi. Shuning uchun amalda nasoslarda nazariy bosim kam bo'lishiga qaramay, p₂ ni 90° dan kichik qilib olinadi. Amalda eng ko‘p qo‘llaniladigan burchaklar 16° dan 40° gacha qiymatlarda olinadi. Albatta p₂ ning kichrayishi ish g'ildiragining “reaktiv” ligini oshiradi. Bu esa turbinalar nazariyasida qo‘l keladi va aylanish sonining ortishiga sabab bo'ladi.
Foydali bosim
Ish g‘ildiragiga kirish va undan chiqishda parraklar orasidagi kanalning kengayib borishidan, kuraklar egriligining ortishi natijasida sirkulyasiya hosil bo'lishidan va boshqa sabablarga ko‘ra nazariy bosimning bir qismi sarf bo‘ladi. Natijada nasosning amaliy bosimi nazariy bosimga qaraganda kamroq bo'ladi. Nasos ish g‘ildiragidan amalda olinadigan bosim amaliy bosim deyiladi va H_a bilan belgilanadi.
Amaliy bosimning nazariy bosimga nisbati nasosning gidravlik foydali ish ko- effisientini beradi:

Gidravlik FIK 0,8 bilan 0,95 o‘rtasida o'zgaradi va yuqorida aytilgan sabablaming ta’siriga qarab turli qiymatlami qabul qiladi. Shunday qilib

Yuqorida keltirilgan bosim tenglamalariga ish g‘ildiragidagi kuraklar soni kirmaydi. Haqiqatda esa, kuraklar sonining yoki kam bo‘lishiga qarab, ular orasidagi kanal turlicha bo'ladi. Bu esa o‘z navbatida bosimga ta’sir qilmay qolmaydi. (13.8) tenglik yordamida hisoblangan bosim kuraklar soni sheksiz ko‘p bo‘lgan holga to'g'ri keladi, chunki u kanallarda oqayotgan suyuqlikning barcha zarralari bir xil trayektoriya bo‘yicha harakat qilgan holi uchun o‘rinlidir.
Kuraklar sonini bosim tenglamasiga kiritish yo‘li bilan nasosning foydali bosimi uchun tenglama olish mumkin:
bu yerda e - nasos kuraklari soni shekliligini hisobga oluvchi koeffisient bo'lib, u 0,6 — 0,8 ga teng.
Kuraklar sonining bosimga ta’sirini nazariy hisoblashga intilishlar natijasi tajriba natijalaridan uzoq bo‘lib, amaliy ahamiyatga ega emas. Kuraklar ma’lum darajada siyrak joylashganda s uchun tajribaga yaqin keluvchi quyidagi munosabatni keltirish mumkin:

No’malum koeffisient a ni hisoblash uchun G.F. Proskurin quyidagi formulani taklif qiladi.

bu yerda z - kuraklar soni; di, d₂ - ish g‘ildiragining ichki va tashqi diametrlari;

A. A. Lomakin
Keltirilgan usulda tekshirish natijasida kuraklar sonini taxminan aniqlash mumkin. Kuraklaming aniq soni tajribada aniqlanadi. Kuraklarning eng qulay sonini topish uchun K. Pfeyderer ushbu formulani keltiradi:
bunda r_m - kuraklar og‘irlik markazining radiusi; p_m, - Pi va p₂ laming o‘rta arifmetik miqdori; / - kuraklar uzunligi; к — koeffisient (uni 6,5 ga teng deb olish mumkin). Radial kuraklar uchun
d.-d, 2
Kuraklar soni, odatda, 6 tadan 12 tagacha bo‘ladi. Yo'naltiruvchi apparat kuraklarining soni ish g'ildiragi kuraklarining sonigateng bo‘lmaydi.
Turbina (frans. turbinus — uyurma) — ish jismi — bugʻ, gaz yoki suvning kinetik energiyasini mexanik ishga aylantiruvchi birlamchi dvigatel. Ish organi — rotor. Ish jismi oqimi rotor parraklariga taʼsir qilib, uni aylantiradi. Turbinaning aktiv (faol) va reaktiv, bir va koʻp pogʻonali turlari bor. Muqim (statsionar) bugʻ va gaz turbinalari elektr toki generatorlarini (turbogeneratorlar), markazdan qochma kompressorlar va havo haydovchi qurilmalarni (turbokompressorlar, turbohavo haydagichlar), taʼminlash, yonilgʻi va moy nasoslarini (tubronasoslar) harakatlantirish uchun qoʻllanadi. Transport bugʻ va gaz turbinalaridan kemalarda asosiy dvigatel sifatida foydalaniladi. Gaz turbinalari ham aviatsiya dvigatellari (turbovintli va turboreaktiv dvigatellar) sifatida, baʼzi hollarda (yuqori quvvatli dvigatellar zarur boʻlganda) lokomotivlar (gazoturbovozlar) va maxsus avtomobillarda ham qoʻllanadi. Gidravlik turbinalar gidroelektr styalarida elektr toki generatorlarini harakatlantirish uchun ishlatiladi (gidrogeneratorlar). Tejamliligi, ixchamligi, ishonchliligi va katta quvvat hosil qila olishi tufayli turbinalar energetikada porshenli bugʻ mashinalarining oʻrnini egalladi.