Нашрга тайёрлаган: Хадича Мисга Нашриёт

Табиий сут топилмаса:
Чақалоқни 2-3 ойдан бошлаб, оз миқдорда янги сиқилган сабзи, ги-
лос, олча, олма, нок, узум, анор, тарвуз сувини таом сифатида ичиш-
га ўргатиш керак. Мева сувларини сув билан аралаштиришни эсдан 
чиқармаслик керак. Даставвал 1/2 мева суви + 1/2 сув, кейин 2/3 мева 
суви + 1/3 сув, кейин эса 3/4 мева суви + 1/4 сув. Сут ўрнига қатиқ бери-
лади. 3 ойлик чақалоққа рандаланиб, яхшилаб эзилган банан, қобиғи би-
лан бирга эзилган олхўри, қобиғи билан бирга эзилган шафтоли, қобиғи 
билан бирга эзилган анжир берилиши мумкин.
5-6 ойлик чақалоққа:
2 ош қошиқ қуритилган тут (тут туршаги) + 6-7 дона бодом ёки 2 
дона ёнғоқ яхшилаб майдаланади ва етaрли миқдорда сув билан аралаш-

---

346
Ҳомила, туғиш ва чақалоқ парвариши
тирилиб, кунига бир марта қошиқ билан едирилади.
Ёки:
Ошқовоқ қобиғи билан оз миқдор сув билан паст оловда пиширила-
ди. Яхшилаб майдаланган 2 дона ёнғоқ билан ёки 6-7 дона бодом билан 
аралаштирилади ва кунига 1 марта берилади. Бир куннинг ўзида ҳам 
бодом, ҳам ёнғоқ берилмайди, тартиб билан берилади.
Янги униб чиққан буғдой эзилиб, 10 дақиқа қайнатилади. Совугандан 
кейин сузилиб, асал билан аралаштирилади ва чақалоққа берилади.
Она сутидан кейин энг табиий ва ҳазми энг осон озуқалар ана шулардир.
Боланинг барча тишлари чиқмагунча овқат, гўшт, тухум, пишлоқ бе-
рилмаслиги керак. Аммо овқат бериш зарур бўлиб қолса, чайнаб бериш 
керак. Чақалоқ аxлатининг ўткир ва ёмон ҳидли бўлиши ҳазмсизликдан 
далолат беради. Овқатлар ҳазм бўлган бўлса, чақалоқнинг аxлати ҳид 
тарқатмайди.
Она сутидан маҳрум чақалоқлар тиш чиқарганда жуда азобланиша-
ди. Тез-тез ҳарорат кўтарилиши, ич кетиши, тиш ва қулоқ оғриқлари ку-
затилади. Буларнинг олдини олиш ёки камайтириш учун чақалоқнинг 
бўйнини ва бошини ёғлаш, қулоғига ва бурнига зайтун ёғидан томизиш 
керак (