Nashrga ruxsat etaman

 
 Reja: 
1.
 
О„zbekistonda fuqarolik jamiyati asoslarining barpo etilishi. 
2.
 
Jamoat birlashmalari - fuqarolik jamiyatiningmuhim sharti. 
3.
 
Fuqarolarning 
о„zini о„zi boshqarish organlari faoliyatining 
konstitusiyaviy negizlari. 
1.
 
О„zbekistonda fuqarolik jamiyati asoslarining barpo etilishi. 
Demokratik islohotlar orqali О‗zbekiston fuqarolik jamiyatini qurmoqda. Bu 
shuni anglatadiki, kо‗plab vazifalar, boshqaruv funksiyalari о‗zini о‗zi boshqarish 
organlari va aholining turli guruhlari vakillari tomonidan amalga oshiriladi. 
«Fuqarolik jamiyati» va «jamiyat» tushunchalari bir xil emas. Jamiyat - bu 
davlatning barcha belgilarini о‗z ichiga olgan kishilik jamoasidir. Fuqarolik 
jamiyati - bu hukumatning tashqarisidagi jamiyatning bir qismi bо‗lib, ular 
fuqarolarning davlat tuzilmalari faoliyatiga ta‘sir kо‗rsatadigan siyosiy va jamoat 
tashkilotlaridagi birlashmalaridir. 
Boshqacha qilib aytganda, bular shaxs, oila, jamiyat, davlat manfaatlariga 
tegishli kо‗plab masalalarda о‗z nuqtai nazarlari va g‗oyalariga, fuqarolik 
pozitsiyasiga ega bо‗lgan odamlardir. Fuqarolik jamiyatining о‗zi ham, u haqidagi 
g‗oyalar ham о‗zgarib borgan va uzoq tarix davomida rivojlangan. 
Fuqarolik jamiyatining ikki asosiy va о‗zaro bog‗liq tomonlari mavjud: bular 
- ijtimoiy va institusional jihatlardir. Fuqarolik jamiyatining ijtimoiy tarkibiy qismi 
- bu uning tarixiy tajribasidir. U bevosita yoki bilvosita fuqarolik jamiyati 
institutlarining tipologiyasini shakllantirishga yordam beradi, masalan, shaxs, 
guruh, birlashma, sheriklik va boshqalar. Fuqarolik jamiyatining institusional 
tarkibi jamiyatning turli segmentlari, guruhlari, qatlamlarining manfaatlarini ifoda 
etuvchi turli xil jamoat tashkilotlarining tо‗plami sifatida namoyon bо‗lishi 
mumkin. 
―Avesto‖ da fuqarolik jamiyatini qurishning birlamchi omili erkak va ayolning teng 
huquqligi, oilaning barqarorligini ta‘minlashda degan g‗oyani ilgari surilgan.

---

Ta‘kidlash joizki, fuqarolik jamiyati faqat demokratiya sharoitida shakllanishi 
mumkin va demokratiya milliy va global qadriyatlarni himoya qilishda manfaatlar 
tо‗liq hisobga olinadigan fuqarolik jamiyatida rivojlanadi. Fuqarolik jamiyati 
qanchalik rivojlangan bо‗lsa, davlatning demokratik qirralarini shakllantirish 
uchun asoslar shunchalik kо‗p bо‗ladi. Fuqarolik jamiyati uning barcha 
institutlarining muvozanatli almashinuvi va о‗zaro ta‘sirini talab qiladi. 
Fuqarolik jamiyati siyosatshunoslikning ancha murakkab bir toifasi. Mashhur 
siyosatshunos A.A.Radugin fuqarolik jamiyatini «... ijtimoiy hayotning nodavlat 
qismi, odamlar bir-biri bilan bog‗langan va bir-biri bilan erkin mustaqil subyektlar 
bо‗lgan о‗zaro munosabatdir. Fuqarolik jamiyatidagi asosiy ishtirokchi - suveren 
shaxsdir», - deydi. 
Kо‗plab zamonaviy tadqiqotchilar fuqarolik jamiyati - bu davlat emas, balki 
jarayon ekanligiga qо‗shilishadi. Fuqarolik jamiyatining shakllanishi vaqt va 
makonda jadal rivojlanayotgan murakkab hodisadir. Ushbu qarash Markaziy Osiyo 
mamlakatlari aholisi uchun juda mos keladi. 
Fuqarolik jamiyatini shakllantirish doimiy ravishda davom etishi kerak, 
mamlakatda olib borilayotgan islohotlarning muvaffaqiyati va xalq ongida 
ma‘naviy va umuminsoniy qadriyatlarning mustahkamlanishi shunga bog‗liq 
bо‗ladi. 
Fuqarolik jamiyati va uning institutlari davlat va shaxs о‗rtasida vositachilikni 
ta‘minlaydi, xususiy va jamoat manfaatlarini ularning birlashtiradigan qadriyatlar 
asosida bog‗laydi. 
Qisqa davrda mamlakatda «fuqaro - jamiyat -davlat» tizimi qonuniy asosga 
qо‗yildi. Bu siyosiy jihatdan keng va atroflicha tahlilga ega bо‗lgan jarayon. Chunki, 
uning mohiyati jamiyatda demokratik jarayonlarni amalga oshirishni nazarda tutadi, 
eng muhimi, fuqaro manfaati bilan davlat hokimiyatini boshqarish о‗zaro 
muvofiqlashadi. Bu jamiyatda, insonning barcha huquqlari: xususan, davlat ishlarida 
qatnashish; e‘tiqod erkinligi; yig‗ilishlar; uyushmalar erkinligini amalda ta‘minlash 
siyosiy voqeylikka aylanadi. «Fuqaro» va «davlat» munosabatlaridagi mavjud 
begonalashish jarayonlariga barham berilib, ularni davlat hokimiyatini 
boshqarishga bо‗lgan ma‘sulligini hamda davlatning fuqarolar oldidagi javobgarligi 
vujudga keldi. 
Fuqarolik jamiyati faoliyatining muhim sharti - bu kо‗p qirrali ijtimoiy 
tuzilishdir. Bu kо‗p jihatdan davlatning barqaror rivojlanishiga va umumbashariy 
kelishuv zarurligi haqidagi g‗oyalarni chuqurlashtirishga yordam beradi. 
Zamonaviy demokratik davlatlarning asosiy vazifasi aholining turli guruhlari 
manfaatlarini tо‗liq hisobga olish va muvofiqlashtirish orqali butun jamiyatni 
birlashtirish, barqaror rivojlanish, barqarorlikka intilish orqali umumiy fuqarolik 
kelishuviga erishishdir. Ushbu strategik vazifalarni bajarish uchun davlatning 

---

muhim maqsadi - aholining keng qatlamlari qо‗llab-quvvatlaydigan mustaqil 
fuqarolik jamiyati institutlarini shakllantirish va rivojlantirishdir. 
Mustaqillikdan 
buyon 
tо‗laqonli 
fuqarolik jamiyatini shakllantirish 
О‗zbekiston Respublikasi intilayotgan eng muhim maqsadlardan biri bо‗lib kelgan 
va shunday bо‗lib qolmoqda. ―Biz uchun, fuqarolik jamiyati, - ta‘kidladi I.A. 
Karimov - bu ijtimoiy makon, unda qonun ustuvorligi hukmronlik qiladi, bu 
nafaqat 
qarama-qarshi 
bо‗libgina 
qolmay, balki shaxsning о‗z-о‗zini 
rivojlantirishiga, 
shaxs 
manfaatlarini 
rо‗yobga 
chiqarishga, huquq va 
erkinliklaridan maksimal darajada foydalanishiga yordam beradi. Shu bilan birga, 
boshqa odamlarning huquq va erkinliklarini buzilishiga yо‗l qо‗yilmasligi kerak, 
ya‘ni, erkinlik va qonunga bо‗ysunish bir vaqtning о‗zida ishlaydi, bir-birini 
tо‗ldiradi va bir-birini talab qiladi. Boshqacha qilib aytganda, davlat qonunlari 
inson va fuqaroning huquqlariga putur yetkazmasligi kerak, ammo qonunlarga 
hamma shubhasiz rioya qilishi kerak‖ - deydi.
Davlat boshqaruvi, iqtisodiyot, qonunchilik va ijtimoiy sohada davom 
etayotgan о‗zgarishlar fuqarolik jamiyati institutlarining rivojlanish darajasini 
hisobga olgan holda izchillik va bosqichma-bosqichlik bilan ajralib turadi. 
Odamlar ongida demokratik qadriyatlarni mustahkamlamasdan, demokratiya о‗z-
о‗zidan yoki tashqaridan kuchaygan holda rivojlana olmaydi. 
Suveren О‗zbekistonda fuqarolik jamiyati institutlarining yaratilishi aholining 
ongi о‗zgarishi bilan ularni yanada modernizatsiya qilish va liberallashtirishni 
hisobga olgan holda qonunchilik va tashkiliy asoslarni shakllantirishdan boshlandi.