Narx siyosati amaliy topshiriqlar

Tayanch atamalar
Ma’nosi
1.	Ulgurji narx–ishlab	sotish hajmini o’zgartirmasdan, yuqori foyda olishga erishish uchun firmalar tomonidan foydalaniladigan narx
2	Shartnoma narx	birjada tovarlarni sotib olish va sotish bo'yicha ulgurji bitim amalga oshiriladigan narx. Bu talabga, tranzaksiya hajmiga va hokazolarga qarab o'zgarib turadigan erkin narx.
3	Nufuzli narx	(schyot-faktura) - sotib olish va sotish (soliqlarning turi va miqdori, chegirmalarning mavjudligi va darajasi, sug'urta shartlari) asosida belgilanadigan narxlar
4	Dеmping narx	faqat ma'lum bir hududda ishlab chiqariladigan va iste'mol qilinadigan mahsulotlar uchun belgilangan narxlar.
5	Dotatsiyalangan narx–	mamlakatning alohida hududlarida shakllanadigan narxlar (qishloq xo'jaligi mahsulotlari va xom ashyo, gaz, elektr energiyasi narxlari);tovarlar bеvosita istе’molchilarga sotiladigan narx.
6	Chеgaralangan narx –	U bozor narxidan sezilarli darajada farq qilishi mumkin (bir necha baravar yuqori), chunki u tovarning noyob va noyob xususiyatlari va xususiyatlarini aks ettiradi,
7	Nufuzli narx–	ishlab chiqaruvchilar tomonidan katta partiyadagi tovarlar bir yo’la ko’tarasiga sotilganda qo’llaniladigan narx.
8	Chakana narx–	– sotish hajmini o’zgartirmasdan, yuqori foyda olishga erishish uchun firmalar tomonidan foydalaniladigan narx.Bu narxni qo’llash uchun bozorda raqobat chеklangan bo’lib, monopol vaziyat mavjud bo’lishi zarur
9	erkin narxlar -	bu narx-navo ko'rinishidagi hujjatli shaklda belgilangan narxlar, ya'ni. narx ko'rsatkichlari;
10	Auksion narxi-	– bozorda o’z mavqеini mustahkamlash va raqiblarini bozordan siqib chiqarish uchun firmalar tomonidan foydalaniladigan maxsus narx.U «bozorga kirib olish narxi» dеb ham ataladi. Bu narxda rasmiy narxning bir qismidan kеchib yuboriladi
11	almashinuv narxi-.	sotuvchi va xaridorning roziligi bilan bеlgilanadigan,ular tomonidan tuzilgan shartnomada qayd qilingan narx.
12		o'xshash mahsulotlar uchun narxlarni belgilashda boshlang'ich baza sifatida foydalaniladigan narxlar. Ular ko'pgina narxlarning tabiiy o'zgarishi, inflyatsiya jarayonlari bilan bog'liq holda qo'llaniladi;
13	yalpi narxlar	davlatning narx aralashuvidan ozod qilingan va bozor sharoitlari, talab va taklif qonuniyatlari ta’sirida shakllangan narxlar.
14	mahalliy narxlar	davlat tomonidan yuqori va quyi chеgaralari bеlgilanib, shu doirada o’zgarishi mumkin bo’lgan narx. Bunday narx yordamida davlat inflyatsiyani jilovlaydi, narx darajasini nazorat qiladi
15	yagona narxlar -	davlat budjеti hisobidan maxsus arzonlashtirilgan narx.Bunday narxdan kam daromadli oilalar, bеva-bеchoralar, ishsiz va nogironlarni hayotiy zarur nе’matlar bilan eng kam darajada ta’minlab turishda foydalaniladi.
16	mintaqaviy narxlar	tovarlar bеvosita istе’molchilarga sotiladigan narx.
17	ro'yxat narxlari	davlat tomonidan belgilanadigan va tartibga solinadigan narxlar, ular butun mamlakat bo'ylab taqsimlanadi;

1. 
   Vaziyayli masala
   

«Katerpiller» firmasi ishlab chiqarayotgan qurilish uskunalariga narx belgilashda tovar qimmati xaqida iste’molchilar his qiladigan omillardan foydalanadi. U masalan, raqobatchilar traktori atigi 20 ming dollar turganda, o’z traktorini 24 ming dollar baholashi mumkin. Bunda «Katerpiller» firmasida sotuv hajmi raqobatchidan ko’ra ko’proq! Блиц -сўров 280 с Nima uchun iste’molchilar traktor sifatida «Katerpiller» tanlashini tushuntirshi uchun o’z variantingizni ayting.

Vaziyat masala 2
Kichik bir mamlakat X tovarni import qiladi. Uning jahon narxi 10 birlikka teng. Bu mamlakatda X tovar ichki taklifi egri chizig’i S=50 + 5 R tenglama bilan aniqlanadi, talab egri chizig’i esa quyidagi ko’rinishga ega: D=400-10 R. Faraz 281 с qilaylik, mamlakat X tovari har birligi uchun 5 birlikda maxsus bojxona boji joriy qildi. Bojxona bojining quyidagilarga ta’sirini hisoblab chiqing: a) iste’molchilar farovonligi; b) bu mamlakatda X tovar ishlab chiqaruvchilarning daromadlari; v) davlat byudjetining daromad qismi; g) butun mamlakat farovonligi.
Bojxona bojining quyidagilarga ta’sirini hisoblab chiqing:
a) iste’molchilar farovonligi;
b) bu mamlakatda X tovar ishlab chiqaruvchilarning daromadlari;
v) davlat byudjetining daromad qismi; g) butun mamlakat farovonligi.

Kichik muammolar echimini ifodalash uchun savollar:

Kompaniya tovar narxini qanday belgilaydi?
1.1 Talab va boshqa tashqi omillar narx belgilashga qanday ta’sir ko’satadi?
1.2 Mavjud tovarlar va yangi tovarlar uchun kompaniyalar qaysi narx shakllanish strategiyalaridan foydalanadi?
1.3 Kompaniyalar narx belgilashda qay tariqa xarajatlar, talab va raqobatga yo’naltirilgan usullardan foydalanadi

7.6-misol. Narxning elastikligi yuqori bo'lgan mahsulot narxini pasaytirish oqibatlarini aniqlash. Kompaniya mahsulotlariga talabning narx egiluvchanligi 1,9 koeffitsienti bilan tavsiflanadi. I chorakda ishlab chiqarish rejalashtirilgan hajmi 1000 dona. Mahsulotlarni ishlab chiqarish va sotish qiymati 1000 ming rubl, shu jumladan doimiy xarajatlar - 450 ming rubl. Ishlab chiqarish birligiga o'zgaruvchan xarajatlar - 550 rubl. Ishlab chiqarish birligining boshlang'ich narxi 1175 rublni tashkil qiladi. (QQSsiz). Savdoni oshirish uchun kompaniya narxni 50 rublga tushirishni rejalashtirmoqda. Mahsulotlarni dastlabki narxda sotishdan olingan daromad Mahsulotlarni dastlabki narxda sotishda korxona foydasi Narxlarni pasaytirish darajasi Talabning narx egiluvchanligi koeffitsientini hisobga olgan holda mahsulotlarni sotishning o'sish sur'ati Narxlar egiluvchanligi koeffitsientini hisobga olgan holda narxning pasayishi bilan mahsulot sotish hajmi Mahsulotlarni 50 rublga arzonlashtirilgan narxda sotishdan olingan daromad: Narxning pasayishi bilan mahsulot sotishdan tushgan daromadning o'zgarishi Ishlab chiqarish va sotish tannarxi 1081 dona. mahsulotlar: o'zgaruvchan xarajatlar 550 x 1081 \u003d 594 550 (rubl); doimiy xarajatlar 450 000 rubl; umumiy qiymati 1 044 550 rubl. (594 550 + 450 000). Mahsulotlarni arzonlashtirilgan narxda sotishdan olingan foyda Narx pasayganda foyda miqdorining o'zgarishi Shunday qilib, kompaniya narxni 4,25 foizga pasaytirish orqali sotishning jismoniy hajmini 8,1 foizga, mahsulotni sotishdan tushgan tushumni 3,5 foizga oshiradi. Bu uning bozordagi mavqeini saqlab qolish va mustahkamlash uchun muhim ahamiyatga ega. Biroq, kompaniya 3400 rubl miqdorida foyda yo'qotadi. Foyda miqdorining qisqarish darajasi unchalik katta emas (-1,9%), lekin agar korxonaning maqsadi maksimal foyda olish bo'lsa, unda narxni pasaytirish maqsadga muvofiq emas.
Источник: https://delovyelyudi.ru/uz/krossovki/vidy-cenovoi-politiki-cenovaya-strategiya-cenovaya-politika-opredelenie/