Naqd pul aylanmasi, mazmuni va prinsiplari

5-rasm: Naqd pul tushumlari hajmi va tarkibi dinamikasi
mlrd.so`mda

Naqd pul aylanmasida bank kassalariga naqd pul tushumlari hajmi 251,7 trln. so`mni, bank kassalari va bankomatlardan chiqim qilingan naqd pullar 255,5 trln. so`mni tashkil etdi.
Naqd pul tushumlarining yalpi ichki mahsulotga nisbati 2019 yildagi 26,9 foizdan 2021 yilda 34,3 foizgacha oshishi kuzatildi. Mazkur ko`rsatkichning oshib borayotganligi, o`z navbatida aholi va tadbirkorlik subyektlarining bank xizmatlaridan foydalanish darajasi ortib borayotganligi bilan izohlanishi mumkin.
Shu bilan birga, 2021 yilda, o`rtacha nominal ish haqining 20 foizga o`sishi, nafaqa va boshqa ijtimoiy to`lovlar miqdorining 2 marta 10 foizdan oshirilishi hamda to`lov tizimlari infratuzilmasiga inovatsion texnologiyalarning joriy etib borilayotganligi bank kartalariga mablag`lar kelib tushish hajmini 1,7 barobarga oshib, qariyb 300 trln.so`mga yetishiga ta’sir etuvchi omillardan bo`ldi.
Ushbu davrda aholi tomonidan bank kartalaridan naqdlashtirib olingan mablag`lar 95 trln. so`mni (31,7 foiz) tashkil etdi.
6-rasm: Bank kartalariga kelib tushgan mablag`lar va ularni
naqdlashtirish hajmlari dinamikasi mlrd.so`mda

2021 yilda bank kassalaridan (shu jumladan, bankomatlardan) berilgan naqd pullar hajmining 2020 yilga nisbatan 75,3 trln. so`mga oshishi kuzatilgan bo`lsa, ushbu o`sishning asosiy qismi bank kartalaridan naqd pul yechish (32,9 trln.so`mga) hamda banklar tomonidan aholidan naqd chet el valyutasini sotib olish hajmlarining (22,2 trln. so`mga) oshishi hisobiga yuzaga keldi.
7-rasm: Banklardan naqd puldagi chiqimlar hajmi va ularning
maqsadlari bo`yicha tarkibiy dinamikasi mlrd.so`mda 
Banklar kassalaridan naqd pulga bo`lgan talabdan kelib chiqqan holda muomalaga qo`shimcha naqd pullar chiqarib borildi hamda ayrim davrlarda muomaladagi ortiqcha naqd pullarning qaytishi kuzatildi.