Naotexnologiyaga kirish

klasterlar

  ko’rinishida mavjud  bo’lar  ekanlar. 

 

Sferik    geometriyali,   

i 

  atomlardan    tashkil    topgan    klasterni    qarab    chiqamiz.  

Bunday  klasterning  hajmini  quyidagi  ko’rinishda  yozish  mumkin:   

V

 =  πR

3

 = ν

i,  

                                           (2.1) 

bu  erda  R- nanoklasterning  radiusi,    ν – bitta  zarrachaga  to’g’ri  keluvchi  hajm. 

 

 

Bitta  zarrachaga  to’g’ri  keluvchi  hajmni  quyidagi  ko’rinishda yozish  

mumkin: 

ν =  π

a

3

,                                                        (2.2) 

bu  erda  

a

 – bitta  zarrachaning  o’rtacha  radiusi. 

 

 

Bu holda  ushbuni  yozish  mumkin: 

R = ai

1/3

 .                    

                          

(2.3) 

 

 

Juda  kopchilik   nanoklasterlar  uchun  

a

    o’lcham   taxminan  0,1 nm  ga 

teng.  (2.3) dan  foydalanib 1000 ta zarrachadan  tashkil  topgan  klaster  1 nm tartibidagi  

o’lchamga  egaligini  baholash  mumkin.

  

 

 

 

Nanoklasterlarning  muhim  xarakteristikasi  bo’lib  ular  sirtining  yuzasi  

hisoblanadi: 

S = 4πR

2

 = 4πa

2

i

2/3

.                                  

                     (2.4) 

 

 

Sirdagi    atomlarning    soni   

i

s

    sirt  yuzasi    bilan    quyidagi    munosabat  

orqali  bog’langan: 

S = s i

s

 = 4πa

2

i

s

, 

                                                      (2.5) 

bu  erda  

s

 – klaster sirtida  bitta  atom egallagan  yuza. 

 

 

Sirtdagi  atomlar  sonini   hajmdagi  atomlar soniga  nisbatini  qaraymiz: 

 

---

19 

 

(2.6)    formuladan    ko’rinadiki,  klaster  sirtidagi  atomlarning    ulushi  klaster 

o’lchamining  ortishibilan bilan tez kamayadi. Sirtning  sezilarli  ta’siri klasterlarlarning  

o’lchami 100 nm dan kichik bo’lganida  namoyon bo’ladi.  

Misol    tariqasida  ajoyib  antibakteritsidli    xossaga    ega  bo’lgan  kumushning 

nanozarrachalarini  keltirish  mumkin.  Kumushning    ionlari  zararli  bakteriyalar    va 

mikroorganizmlarni neytrallash xossasiga egaligi qadimdayoq  ma’lum  edi. Kumushning  

nanozarrachalari juda  ko’p boshqa moddalarga  nisbatan  bakteriya va viruslarga  qarshi 

kurashishi ming  marotaba samaraliroq ekanligi  aniqlangan. 

Kumushning  nanozarrachalari kosmetikada, tish  pastalarida, dezinfektsiyalovchi 

vositalarda  keng  qo’llanilmoqda. Ularning  unikal  xossalari  yuqori kimyoviy faolligi  

bilan tushuntiriladi.