O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI
FIZIKA KAFEDRASI
«TASDIQLAYMAN»
O’quv ishlari bo’yicha prorektor
____________ D. Xolmatov
«___» ______________2020 yil
LAZERLI JARAYONLARNI KOMPYUTERDA MODELLASHTIRISH
Fanidan
ISHCHI O’QUV DASTURI
2020/2021 O’quv yili kunduzgi ta’lim shakli
2-Bosqich uchun
Bilim sohasi:
100000 - Gumanitar soha.
Ta’lim sohasi: 140000 - Tabiiy fanlar.
Mutaxassislik: 5A140202 – Fizika(Lazerlar fizikasi).
NAMANGAN – 2020
2
Fanning ishchi O’quv dasturi O’zbekiston respublikasi Oliy va o’rta maxsus
ta’lim vazirining 2020 yil -avgustdagi -sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan
namunaviy fan dasturi asosida tuzilgan.
Tuzuvchi:
Sh. Inoyatov
Fanning ishchi O’quv dasturi __________ kafedrasining 2020 yil __-
avgustdagi 1–sonli yig’ilishida muhokamadan o’tgan va fakultet Kengashida
ko’rib chiqish uchun tavsiya etilgan.
Kafedra mudiri:
B.Qo’chqorov
Ishchi o’quv dastur __________ fakultetining 2020 yil __-avgustdagi 1-
sonli Kengashida ko’rib chiqilgan va foydalanishga tavsiya etilgan.
Fakultet kengashi raisi:
X. Mavlyanov
Kelishildi:
`
O’quv- uslubiy boshqarma boshlig’i: ________________
3
O’quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o’rni
Kompyuterlarning fan texnikadagi o’rni, qo’llanish ko’lami kun sayin
kengayib bormoqda. Jumladan, fizika fanini o’rganish va o’rgatishda ham
kompyuterlar xizmatidan keng foydalanib kelinmoqda. Fizik tadqiqotlarning
talablarini qondirish uchun ilmiy tadqiqotlarni modellashtirish hozirgi vaqtga kelib
alohida fanning tarmog’i sifatida shakllandi. Ayniqsa lazerli fizika sohalarida
ko’plab mablag’ni talab etuvchi tajribalarni modellashtirib, bunday sistemani
tadqiq etishni biladigan mutaxassislar juda zarur.
Fanning maqsad va vazifalari
“Lazerli jarayonlarni komp’yuterda modellashtirish” fanining maqsadi –
talabalarga lazerli fizik jarayonlarni o’rganishda komp’yuterlarni qo’llashni va shu
asosda mulohazalash printsiplarini o’rgatishdan iborat.
Fanning vazifasi –komp’yuterda lazerli jarayonlar asoslarini tadqiq etish,
masalaning mohiyatini chuqurroq anglash, nazariy bilimlarni mustahkamlash,
mushohada qilish ko’nikmalarini takomillashtirishdan iborat.
Fan bo’yicha talabalarning bilimi, ko’nikma va malakalariga qo’yiladigan
talablar
Fanni o’zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida
magistr:
1.Modellashtirish metodologiyasi asoslarini, differentsial tenglamalarni sonli
yechish usullarini, ma’lumotlarni grafik ko’rinishda akslanirishni, masalaning aniq
qo’yilishi va uning taqribiy yechimlarini bilishi kerak;
2. Lazerli fizika xodisalari mohiyatini yaxshi bilgan holda ularning
komp’yuterli modelini ishlab chiqish, tadqiqiy va metodologik masalalarni
komp’yuter yordamida yechish, zamonaviy informatsion texnologiyalarini lazerli
fizika xodisa va jarayonlarida qo’llash ko’nikmalariga ega bo’lishi kerak.
Fanning o’quv rejadagi boshqa fanlar bilan o’zaro bog’liqligi va uslubiy
jihatdan uzviyligi
Lazerli jarayonlarni komp’yuterda modellashtirish fani mutaxassislikning
tayanch kursi hisoblanib 3-semestrda o’qitiladi. Dasturni amalga oshirish
bakalavriyat(radioelektronika
asoslari,
lazerli
fizika,
informatika),
umummetodologik(axborot texnologiyalari), mutaxassis(lazer fizikasi va texnikasi,
lazerli tajribalarni avtomatlashtirish, optoelektronika asoslari, lazerli texnologiya)
fanlaridan yetarli bilim va ko’nikmalarga ega bo’lishi talab etiladi.
4
Fanning ilm-fan va ishlab chiqarishdagi o’rni
Jamiyatning ilmiy-ishlab chiqarish imkoniyatlari tabiatdagi xodisa va
jarayonlarni o’rganishda komp’yuterlashtirishning salmog’i bilan belgilanadi.Ilmiy
tadqiqotlarni va texnologik protsesslarni boshqarish, tez va aniq informatsiyani
tahlil qilish uchun modellashtirilgan sistemani tayyorlaydigan va amaliyotga joriy
eta oladigan mutaxassislarni tayyorlashga bag’ishlangan o’quv fanlari davr
talabidir.
Fanni o’qitishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar
O’quv dasturida aks ettirilgan mavzular ma’ruza, seminar va laboratoriya
mashg’ulotlari shaklida olib boriladi. Fanni o’qitishda elektron materiallar,
zamonaviy elektron va raqamli qurilmalar, tajribaviy va multimedia namoyishi,
komp’yuter texnologiyasi, internet resurslari, shuningdek, ta’limning ilg’or
texnologiyalaridan foydalaniladi. Fanning dolzarb masalalari talabalarga mustaqil
ish sifatida o’zlashtirish uchun beriladi.
Mashg’ulotlarni olib borish jarayonida quyidagi pedagogik texnologiyalar
qo’llanilishi mumkin:
SHaxsga yo’naltirilgan ta’lim. Bu ta’lim o’z mohiyatiga ko’ra ta’lim
jarayonining barcha ishtirokchilarini to’laqonli rivojlanishlarini ko’zda tutadi. Bu
esa ta’limni loyihalashtirilayotganda, albatta, ma’lum bir ta’lim oluvchining
shaxsini emas, avvalo, kelgusidagi mutaxassislik faoliyati bilan bog’liq o’qish
maqsadlaridan kelib chiqqan holda yondoshilishni nazarda tutadi.
Tizimli yondoshuv. Ta’lim texnologiyasi tizimning barcha belgilarini
o’zida mujassam etmog’i lozim: jarayonning mantiqiyligi, uning barcha
bo’g’inlarini o’zaro bog’langanligi, yaxlitligi.
Faoliyatga yo’naltirilgan yondoshuv. SHaxsning jarayonli sifatlarini
shakllantirishga, ta’lim oluvchining faoliyatni aktivlashtirish va intensivlashtirish,
o’quv jarayonida uning barcha qobiliyati va imkoniyatlari, tashabbuskorligini
ochishga yo’naltirilgan ta’limni ifodalaydi.
Dialogik yondoshuv. Bu yondoshuv o’quv munosabatlarini yaratish
zaruriyatini bildiradi. Uning natijasida shaxsning o’z-o’zini faollashtirishi va o’z-
o’zini ko’rsata olishi kabi ijodiy faoliyati kuchayadi.
Hamkorlikdagi ta’limni tashkil etish. Demokratik, tenglik, ta’lim beruvchi
va ta’lim oluvchi faoliyat mazmunini shakllantirishda va erishilgan natijalarni
baholashda birgalikda ishlashni joriy etishga e’tiborni qaratish zarurligini bildiradi.
Muammoli ta’lim. Ta’lim mazmunini muammoli tarzda taqdim qilish orqali
ta’lim oluvchi faoliyatini aktivlashtirish usullaridan biri. Bunda ilmiy bilimni
ob’ektiv qarama-qarshiligi va uni hal etish usullarini, dialektik mushohadani
shakllantirish va rivojlantirishni, amaliy faoliyatga ularni ijodiy tarzda qo’llashni
mustaqil ijodiy faoliyati ta’minlanadi.
Axborotni taqdim qilishning zamonaviy vositalari va usullarini qo’llash
- yangi kompyuter va axborot texnologiyalarini o’quv jarayoniga qo’llash.
5
O’qitishning usullari va texnikasi. Ma’ruza (kirish, mavzuga oid,
vizuallash), muammoli ta’lim, keys-stadi, pinbord, paradoks va loyihalash usullari,
amaliy ishlar.
O’qitishni tashkil etish shakllari: dialog, polilog, muloqot hamkorlik va
o’zaro o’rganishga asoslangan frontal, kollektiv va guruh.
O’qitish vositalari: o’qitishning an’anaviy shakllari (mashg’ulotlik,
ma’ruza matni) bilan bir qatorda – kompyuter va axborot texnologiyalari.
Kommunikatsiya usullari: tinglovchilar bilan operativ teskari aloqaga
asoslangan bevosita o’zaro munosabatlar.
Teskari aloqa usullari va vositalari: kuzatish, blits-so’rov, oraliq va joriy
va yakunlovchi nazorat natijalarini tahlili asosida o’qitish diagnostikasi.
Boshqarish usullari va vositalari: o’quv mashg’uloti bosqichlarini belgilab
beruvchi texnologik karta ko’rinishidagi o’quv mashg’ulotlarini rejalashtirish,
qo’yilgan maqsadga erishishda o’qituvchi va tinglovchining birgalikdagi harakati,
nafaqat auditoriya mashg’ulotlari, balki auditoriyadan tashqari mustaqil ishlarning
nazorati.
Monitoring va baholash: o’quv mashg’ulotida ham butun kurs davomida
ham o’qitishning natijalarini rejali tarzda kuzatib borish. Kurs oxirida test
topshiriqlari yoki yozma ish variantlari yordamida tinglovchilarning bilimlari
baxolanadi.
«Kondensatsiyalangan muhitlar fizikasi» fanini o’qitish jarayonida
kompyuter texnologiyasidan, deyarli hamma ofis dasturlaridan foydalaniladi.
Ayrim mavzular bo’yicha talabalar bilimini baholash test asosida va kompyuter
yordamida bajariladi. “Internet” tarmog’idagi ilmiy jurnallardan, referatlardan
foydalaniladi, tarqatma materiallar tayyorlanadi, test tizimi hamda tayanch so’z va
iboralar asosida oraliq va yakuniy nazoratlar o’tkaziladi.
6
Umumiy va o`quv ishlari turlari bo`yicha hajmi.
UMUMIY O’QUV SOATI - 130 SOAT
SHU JUMLADAN:
MA’RUZA
- 26 SOAT
AMALIY M.
-
10 SOAT
SEMINAR
-
18 SOAT
LABORATORIYA -
18 SOAT
MUSTAQIL TA’LIM SOATI - 58 SOAT
Semestrlar bo'yicha mashg’ulot turlariga ajratilgan soatlarning
taqsimoti.
Semestr Yuklama
Mustaqil
ta’lim
Umu
miy
Ma’ru
za
Ama
liy
Semi
nar
Laborato
riya
3
130
72
26
10
18
18
58
Jami
130
72
26
10
18
18
58
Ma’ruza mashg’ulotlari mazmuni va unga ajratilgan soatlar
№
Mavzular
Qisqacha mazmuni
Soati
III smestr uchun ma’ruza mashg’ulotlari
1
Kirish
Fanning
vazifasi.
Fanning
mutaxassislikning
boshqa
bo’limlari
bilan bog’liqligi. Fanni o’rganishdagi
muammolar, uslubiy ko’rsatmalar.Fanni
o’rganishda
elektron
darsliklar
va
multimedialardan foydalanish.
2
2
Internet
tizimidan
foydalanish
Internet
tizimidan
foydalanish
va
ulardan
olinadigan
ma’lumotlarni
o’rganish xususiyatlari. Predmetlararo
bog’lanish. Baholash mezonlari.
2
3
Modellarning turlari.
Modellarning
turlari.
Tabiatdagi
jarayonlarni matematik modellarining
asosiy turlari.
2
4
Komp’yuterda
raqamlarni namoyon
Komp’yuterda
raqamlarni
namoyon
qilishda o’ziga xosliklarni e’tiborga
olish. Tenglamalarni raqamli yechish.
2
5
Algoritmlarni
tuzish
kriteriyalari.
Algoritmlarni
tuzish
kriteriyalari.
Komp’yuterli
model.
Komp’yuterli
modellashtirish
bosqichlari.
Modellashtirish-bilim olish usuli.
2
7
6
Eyler usuli. Qadamni
tanlash.
Eyler
usuli.
Qadamni
tanlash.
Usularning turg’unligi va aniqligi.
Oddiy grafika. Rangni tanlash.CHiziqlar
va oddiy shakllarni hosil qilish.
2
7
Grafik tuynuklar
Grafik
tuynuklar.
Kompьterda
grafiklarni chizish. Koordinat o’qlarini
o’tkazish va joylashtirish. Eyler usulini
differentsial
tenglamalar
tizimiga
umumiylashtirish.
2
8
Uch sathli lazer modeli.
Uch
sathli
lazer
modeli.
Tezlik
tenglamalari. Lazer modelining uzluksiz
generatsiya rejimida tahliliy tadqiq
qilish.
2
9
Statsionar rejim.
Statsionar
rejim.
Statsionar
rejim
turg’unligini tahlili. CHo’qqili rejimni
raqamli modellashtirish.
2
10
Tasodifiy
raqamlar
generatorlari.
Tasodifiy
raqamlar
generatorlari.
Ehtimollar taqsimoti bo’yicha bir tekis
qonuniyatga ega bo’lgan generatorlar
uchun
oddiy
algoritmlar.
Standart
mashina
generatorida
oldindan
belgilangan taqsimot qonuniga ega
bo’lgan
tasodifiy
raqamlarni
hosil
qilish(eksponentsial va Gauss taqsimoti
misollarida).
4
11
Monte-Karlo
usullari
Usullarni
aniq
integralarni hisoblashda
qo’llash.
Monte-Karlo usullari Usullarni aniq
integralarni
hisoblashda
qo’llash.
Tasodifiy ajralishini modellashtirish.
Markov jarayonlari. Optik spektrlar
tasvirini komp’yuterda modellashtirish.
Lazer nuri fotosanoqlar taqsimotini
komp’yuterli modeli.
4
Jami
26
Seminar mashg’ulotlar mavzulari va ularga ajratilgan soatlar taqsimoti
Seminar mashg’ulotlariga fanning bo’limlarini chuqurroq o’rganish va
muhokama qilish uchun mavzular tanlanadi. Seminar mashg’ulotlari mavzu
bo’yicha materiallarni o’rganish va ma’ruzalar qilish orqali amalga oshiriladi.
Seminar mashg’ulotlari quyidagi maqsadlarga qaratilgan bo’lishi lozim:
-
adabiyotlar bilan mustaqil ishlash;
-
Ma’ruza jarayonida qaralayotgan savollar bo’yicha kengroq va chuqurroq
mulohaza qilish;
-
seminar mavzulari bo’yicha talab darajasida referatlar yozish;
-
o’zaro savol-javob va muloqotlarda yuqori ko’rsatkichlarga ega bo’lish.
Quyidagi mavzular bo’yicha seminar mashg’ulotlari tashkil etiladi.
8
№
Mavzular
Qisqacha mazmuni
Soati
III smestr uchun seminar mashg’ulotlari
1
Progromma tuzish tillari
va ularni solishtirish.
Maple dasturi yordamida kompyuterga
dasturlash tiri yordamda kiritish, tahlil
qilish
va
ularni
qayta
ishlash
ko’nikmasini hosil qilish. Progromma
tuzish tillari va ularni solishtirish.
4
2
Kompьyuterli
modellashtirish etaplari.
Fizik jarayonlarni taxlil qilish, ularni
o’rganish. Har bir bosqichni etapma –
etap
kuzatib
borish.
Kompьyuterli
modellashtirish etaplari.
4
3
Monitorning
turli
videorejimlarini
o’rnatish.
Kompterda
monitor
bilan
ishlash
ko’nikmasini yaratish.
Monitorning turli videorejimlarini
o’rnatish.
4
4
Oddiy
differentsial
tenglamalarni yechishni
talab
qiluvchi
masalalarni
modellashtirish.
Kvant nuqtalarda, kichik o’lchamli
geterostukturalarda zaryad tashuvchilar
(elektron,
kovak,
ion
va x.
k.)
energiyasini
hisoblash va
ularning
energiyasini kvant nuqta yoki kvant o’ra
o’lchamiga bog’likligini topish.
Oddiy
differentsial
tenglamalarni
yechishni talab qiluvchi masalalarni
modellashtirish.
4
5
Lazerning
ishlash
printsipi, tenglamalari va
ularning
kompьyuterli
modeli.
Yarimo’tkazgichli kvant kaskadli qisqi
to’lqinli geterolazerlarni o’rganish.
Lazerning ishlash printsipi, tenglamalari
va ularning kompьyuterli modeli.
2
6
Lazer nuri fotosanoqlar
taqsimotining
kompьyuterli modeli.
tanlangan mavzu bo’yicha har xil
manbalarni (dissertatsiya, monografiya,
davriy nashrlardagi ilmiy maqolalar)
o’rganish qobiliyatini takomillashtirish
va ularning natijalari asosida tanqidiy
yondoshgan
tarzda
mustaqil
holda
materialni ifoda etish, ishonchli xulosa
va takliflar qilish.
Lazer nuri fotosanoqlar taqsimotining
kompьyuterli modeli.
2
18
Laboratoriya mashg’ulotlarini tashkil etish bo’yicha ko’rsatma
Laboratoriya mashg’ulotlari talabalarda mazkur fandan to’plangan bilimlarini
mustahkamlash va mustaqil holda tajribalar o’tkazish ko’nikma va malakalarini
shakllantirishga mo’ljallangan. Laboratoriya ishlari qurilmalarni yig’ish, ularning
ishlash printsiplarini o’rganish, kerakli parametrlarini o’lchash kabi vazifalardan
9
iborat. Laboratoriya mashg’ulotlarining maqsadi quyidagi talablarga javob berishi
lozim:
-
laboratori ishiga tegishli bilimlarga ega bo’lish;
-
laboratoriya ishining maqsadidan kelib chiqib, uning metodikasi bilan
tanishish;
-
laboratoriya ishiga tegishli eksperimental qurilmalar bilan mustaqil
ishlash;
-
to’g’ri, yuqori aniqlikda tajriba natijalarini olish va tahlil qilish;
-
bajarilgan ish bo’yicha belgilangan tartibda hisobot tayyorlash.
Quyidagi mavzular bo’yicha laboratoriya mashg’ulotlari tashkil etiladi.
№
Mavzular
Qisqacha mazmuni
Soati
III smestr uchun laboratoriya mashg’ulotlari
1
Optik kvant generatorini
ishini modellashtirish.
laboratori ishiga tegishli bilimlarga ega
bo’lish.
6
2
Spektr manzarani
modellashtirish.
laboratoriya ishining maqsadidan kelib
chiqib,
uning
metodikasi
bilan
tanishish.
6
3
Fotoelektr sanashli qayd
etish vositasida yorug’lik
maydonlarining
statistikasini o’rganish.
laboratoriya
ishiga
tegishli
eksperimental qurilmalar bilan mustaqil
ishlash. To’g’ri, yuqori aniqlikda tajriba
natijalarini olish va tahlil qilish;
bajarilgan ish bo’yicha belgilangan
tartibda hisobot tayyorlash
6
Jami
18
6. Amaliy mashg’ulotlarni tashkil etish bo’yicha ko’rsatma
Amaliy mashg’ulotlar talabalarda mazkur fandan to’plangan bilimlarini
mustahkamlash va mustaqil holda tajribalar o’tkazish ko’nikma va malakalarini
shakllantirishga mo’ljallangan. Amaliy mashg’ulot darslarida masalalar yechish,
ularning ishlash metodlarini o’rganish, kerakli parametrlarini topish kabi
vazifalardan iborat. Laboratoriya mashg’ulotlarining maqsadi quyidagi talablarga
javob berishi lozim:
-
Amaliy mashg’ulotda tegishli bilimlarga ega bo’lish;
-
Amaliy mashg’ulotda maqsadidan kelib chiqib, uning metodikasi bilan
tanishish;
-
Amaliy mashg’ulotda tegishli eksperimental qurilmalar bilan mustaqil
ishlash;
-
to’g’ri, yuqori aniqlikda tajriba natijalarini olish va tahlil qilish;
-
bajarilgan ish bo’yicha belgilangan tartibda hisobot tayyorlash.
Quyidagi mavzular bo’yicha Amaliy mashg’ulotlarni tashkil etiladi.
№
Mavzular
Qisqacha mazmuni
Soati
III smestr uchun amaliy mashg’ulotlari
10
Optik kvant generatorini
ishini modellashtirish.
Amaliy
mashg’ulotda
tegishli
bilimlarga ega bo’lish.
Amaliy mashg’ulotda maqsadidan kelib
chiqib,
uning
metodikasi
bilan
tanishish.
Optik kvant generatorini ishini
modellashtirish.
4
Spektr manzarani
modellashtirish.
Amaliy
mashg’ulotda
tegishli
eksperimental qurilmalar bilan mustaqil
ishlash.
to’g’ri,
yuqori
aniqlikda
tajriba
natijalarini olish va tahlil qilish.
Spektr manzarani modellashtirish.
4
Fotoelektr sanashli qayd
etish vositasida yorug’lik
maydonlarining
statistikasini o’rganish.
Bajarilgan ish bo’yicha belgilangan
tartibda hisobot tayyorlash.
Fotoelektr sanashli qayd etish vositasida
yorug’lik maydonlarining statistikasini
o’rganish.
2
Jami
10
MUSTAQIL ISH MAVZULARI VA SHAKLLARI
№
Mustaqil ta’limga oid topshiriq
mavzulari
Mustaqil ta’limga oid
tavsiyalar
Baja
ri
lish
mu
d
d
at
i
Soat
N
az
o
ra
t
tu
ri
1
Turli masalalarni modellashtirishda
EHM da raqamlarni namoyon
qilishning
o’ziga
xosliklarini
e’tiborga olish.
Adabiyotdan o’rganish
o’qish konspekt tuzish
1-
hafta
6
2
Differentsial tenglamalarni sonli
yechish.
Adabiyotdan o’rganish
o’qish konspekt tuzish
2-3-
hafta
6
3
Paskal tili.
Adabiyotdan o’rganish
o’qish konspekt tuzish
4-
hafta
6
4
Paskal tili operatorlari.
Adabiyotdan o’rganish
o’qish konspekt tuzish
5-
hafta
6
5
MathCAD sistemasi va muhiti
grafikasi.
Adabiyotdan o’rganish
o’qish konspekt tuzish
6-
hafta
6
6
Dinamik
sistemalar
klassifikatsiyasi.
Adabiyotdan o’rganish
o’qish konspekt tuzish
7-8-
hafta
6
7
Fazaviy fazo Bufurkatsiya.
Adabiyotdan o’rganish
o’qish konspekt tuzish
9-10-
hafta
6
8
Differentsial tenglamalar va diskret Adabiyotdan o’rganish
11-
6
11
akslantirish.
o’qish konspekt tuzish
hafta
9
Spontan va majburiy nurlanish.
Adabiyotdan o’rganish
o’qish konspekt tuzish
12-13-
hafta
6
10 Lazerlar, ularni ishlash printsipi.
Adabiyotdan o’rganish
o’qish konspekt tuzish
14-15-
hafta
4
Jami
58
NAZORAT SAVOLNOMALARI
III smestr uchun oraliq nazorat savollari
1.
Modellarning turlari.
2.
Tabiatdagi jarayonlar matematik modellarining asosiy turlari.
3.
Kompьyuterda raqamlarni namayon qilishda o’ziga xosliklarni e’tiborga
olish.
4.
Tenglamalarni raqamli yechilish. Algoritmlarni tuzish kriteriylari.
Kompьyuterli model.
5.
Kompьyuterli modellashtirish etaplari. Modellashtirish-bilim olish usuli.
6.
Eyler usuli.
7.
Qadamni tanlash.
8.
Usullarning turg’unligi va aniqligi Oddiy grafika.
9.
Rangni tanlash.
10.
CHiziqlar va odiy shakillarni xosil qilish.
11.
Grafik tuynuklar. Kompьyuterda grafiklarni chizish.
12.
Koordinat o’qlarini o’tkazish va joylashtirish.
13.
Eyler usulini differentsial tenglamalar tizimiga umumiylashtirish.
14.
Uch satxli lazer modeli.
15.
Tezlik tenglamalari.
16.
Lazer modelining uzluksiz generatsiya rejimida taxliliy tadqiq qilish.
17.
Statsionar rejim.
18.
Statsionar rejim turg’unligini taxlili.
19.
CHo’qqili rejimni raqamli modellashtirish.
20.
Tasodifiy raqamlar generatorlari.
21.
Extimollar taqsimoti bo’yicha bir tekis qonuniyatga ega bo’lgan
generatorlar uchun oddiy algoritmlar.
22.
Stanlart mashina geniratorida oldinlan belgilangan taqsimot qonuniga ega
bo’lgan tasodifiy raqamlarni xosil qilish (eksponentsial va gauss taqsimoti
misollarida).
23.
Monte-Karlo usullari.
24.
Usullarni aniq integrallarni xisoblashda qo’llash.
25.
Tasodifiy ajralishini modellashtirish.
26.
Markov jarayolari.
27.
Optik spekllar tasvirini kompьyuterda modellashtirish.
28.
Lazer nuri fotosanoqlar taqsimotining kompьyuterli modeli.
12
29.
Laboratoriya mashg’ulotlarida modellashtirish asoslari va maxsus dasturiy
ta’minot va mustaqil ravishda kompьyuterli tajribalar bajish.
30.
Olingan natijalar taxlil qilish.
31.
Laboratoriya mashg’ulotlarining tavsiya etiladigan mavzulari.
32.
Optik kvant generatori ishini modellashtirish.
33.
Spekl-manzarani modellashtirish.
34.
Fotoelektr sanashli qayd etish vositasida yorug’lik maydonlarining
statistikasini o’rganish
35.
Progromma tuzish tillari va ularni solishtirish.
36.
Kompьyuterli modellashtirish etaplari.
37.
Monitorning turli videorejimlarini o’rnatish.
38.
Oddiy differentsial tenglamalarni yechishni talab qiluvchi masalalarni
modellashtirish.
39.
Lazerning ishlash printsipi, tenglamalari va ularning kompьyuterli modeli.
40.
Lazer nuri fotosanoqlar taqsimotining kompьyuterli modeli.
III smestr uchun yakuniy nazorat savollari
1.
Uch satxli lazer modeli.
2.
Tezlik tenglamalari.
3.
Lazer modelining uzluksiz generatsiya rejimida taxliliy tadqiq qilish.
4.
Statsionar rejim.
5.
Statsionar rejim turg’unligini taxlili.
6.
CHo’qqili rejimni raqamli modellashtirish.
7.
Tasodifiy raqamlar generatorlari.
8.
Extimollar taqsimoti bo’yicha bir tekis qonuniyatga ega bo’lgan
generatorlar uchun oddiy algoritmlar.
9.
Stanlart mashina geniratorida oldinlan belgilangan taqsimot qonuniga ega
bo’lgan tasodifiy raqamlarni xosil qilish (eksponentsial va gauss taqsimoti
misollarida).
10.
Monte-Karlo usullari.
11.
Usullarni aniq integrallarni xisoblashda qo’llash.
12.
Tasodifiy ajralishini modellashtirish.
13.
Markov jarayolari.
14.
Optik spekllar tasvirini kompьyuterda modellashtirish.
15.
Lazer nuri fotosanoqlar taqsimotining kompьyuterli modeli.
16.
Laboratoriya mashg’ulotlarida modellashtirish asoslari va maxsus dasturiy
ta’minot va mustaqil ravishda kompьyuterli tajribalar bajish.
17.
Olingan natijalar taxlil qilish.
18.
Laboratoriya mashg’ulotlarining tavsiya etiladigan mavzulari.
19.
Optik kvant generatori ishini modellashtirish.
20.
Spekl-manzarani modellashtirish.
21.
Fotoelektr sanashli qayd etish vositasida yorug’lik maydonlarining
statistikasini o’rganish
13
22.
Progromma tuzish tillari va ularni solishtirish.
23.
Kompьyuterli modellashtirish etaplari.
24.
Monitorning turli videorejimlarini o’rnatish.
25.
Oddiy differentsial tenglamalarni yechishni talab qiluvchi masalalarni
modellashtirish.
26.
Lazerning ishlash printsipi, tenglamalari va ularning kompьyuterli modeli.
27.
Lazer nuri fotosanoqlar taqsimotining kompьyuterli modeli.
28.
Modellarning turlari.
29.
Tabiatdagi jarayonlar matematik modellarining asosiy turlari.
30.
Kompьyuterda raqamlarni namayon qilishda o’ziga xosliklarni e’tiborga
olish.
31.
Tenglamalarni raqamli yechilish. Algoritmlarni tuzish kriteriylari.
Kompьyuterli model.
32.
Kompьyuterli modellashtirish etaplari. Modellashtirish-bilim olish usuli.
33.
Eyler usuli.
34.
Qadamni tanlash.
35.
Usullarning turg’unligi va aniqligi Oddiy grafika.
36.
Rangni tanlash.
37.
CHiziqlar va odiy shakillarni xosil qilish.
38.
Grafik tuynuklar. Kompьyuterda grafiklarni chizish.
39.
Koordinat o’qlarini o’tkazish va joylashtirish.
40.
Eyler usulini differentsial tenglamalar tizimiga umumiylashtirish.
9. Mustaqil ishlarni tashkil etishning shakli va mazmuni
Darslik va o’quv qo’llanmalarining boblari va mavzularini o’rganish.
Tarqatma materiallar bo’yicha ma’ruza qismlarini o’zlashtirish. O’qish va nazorat
qilishninng turli usullari bilan ishlash va tanishish. Fanning boblari va mavzulari
bilan ishlash.
“Lazerli jarayonlarni kompyuterda modellashtirish” fanidan nazariy,
seminar va laboratoriya mashg’ulotlar o’tish davomida talabalarning ijodiy
jarayonga yo’naltirish, ularni tahlil qilish klassik asarlar ustida ishlash adabiy
jarayonni kuzatib borish, amaliy ishlarni o’tish chog’ida yangi namoyish
tajribalarini o’rganish, ilmiy ish olib borishga qulay jarayonlar va
texnologiyalarni o’rganish . Talabalarning ilmiy tadqiqot ishlarini bajarish bilan
bog’liq holda fanni muayyan boblari va mavzularini chuqur o’rganish.
10. Informatsion uslubiy ta’minot
10.1. Ko'rgazmali qurollar
Plakatlar;
EHM yordamida “Lazerli jarayonlarni kompyuterda modellashtirish”
kursining ba’zi masalalarini yechish, dasturdagi mavzularni o’tishda ta’limning
zamonaviy usullaridan foydalanish, o’quv jarayonini komp’yuterlashtirilgan
maxsus dasturlar yordamida multimedialardan va yangi pedagogik texnologiyalar
asosida tashkil etish nazarda tutilgan. Tegishli mavzular bo’yicha kafedradagi
ilmiy tadqiqot ishlarining natijalari va qurilmalari bilan tanishtiriladi.
14
10.2. Metodik qo’llanma va ko'rsatmalar
- Mirinoyatov M.M. “Lazer fizikasi va texnikasi”.
- Kotkin G.L., CHerkasskiy V.S. «Komp’yuternoe modelirovanie fizicheskix
protsessov s ispolьzovaniem MATLAV».
- Glazov A.I. «Osnovы komp’yuternogo modelirovaniya».
10.3. O’qitishning texnik vositalari.
O’quv kompyuterlari.
10.4 Nazorat ishlari mavzularining ro’yxati .
Oraliq nazorat savollari ma’ruza matnida berilgan.
Joriy nazorat ishlari seminar, amaliy va laboratoriya mashg’ulotlarida rejadagi
mavzular asosida turli xil mashqlar va topshiriqlarni bajarish tarzida o’tkaziladi.
Yakuniy nazorat ishida talaba berilgan savollarga og’zaki javobini varaqqa yoki
daftarga qisqacha yozadi.
Eslatma ; Mustaqil ishlar bir semestrda joriy nazorat orqali maksimal 10 ball
bilan beriladi . Nazorat qilish; masala yechish, laboratoriya ish bajarish, mustaqil
konspektlar bo’yicha savollarga javob berish hamda berilgan mavzu bo’yicha
referatni yozish va uni himoya qilish orqali amalga oshiriladi.
15
11. “Lazerli jarayonlarni kompyuterda modellashtirish” fanidan talabalar
bilimini
reyting tizimi asosida baholash mezoni.
“Lazerli jarayonlarni kompyuterda modellashtirish” fani bo’yicha reyting
jadvallari, nazorat turi, shakli, soni hamda har bir nazoratga ajratilgan maksimal
ball, shuningdek joriy va oraliq nazoratlarining saralash ballari haqidagi
ma’lumotlar fan bo’yicha birinchi mashg’ulotda talabalarga e’lon qilinadi. Fan
bo’yicha talabalarning bilim saviyasi va o’zlashtirish darajasining Davlat ta’lim
standartlariga muvofiqligini ta’minlash uchun quyidagi nazorat turlari o’tkaziladi:
joriyi nazorat (JN) – talabaning fan mavzulari bo’yicha bilim va amaliy
ko’nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Joriy nazorat fanning
xususiyatidan
kelib
chiqqan
holda
amaliy,
seminar
va
laboratoriya
mashg’ulotlarida og’zaki so’rov, test o’tkazish, suhbat, nazorat ishi, kollekvium,
uy vazifalarini tekshirish va shu kabi boshqa shakllarda o’tkazilishi mumkin;
oraliq nazorat (ON) – semestr davomida o’quv dasturining tegishli
(fanlarning bir necha mavzularini o’z ichiga olgan) bo’limi tugallangandan keyin
talabaning nazariy bilim va amaliy ko’nikma darajasini aniqlash va baholash usuli.
Oraliq nazorat bir semestrda ikki marta o’tkaziladi va shakli (yozma, og’zaki, test
va hokazo) o’quv faniga ajratilgan umumiy soatlar hajmidan kelib chiqqan holda
belgilanadi(ma’ruzalar hajmi 20 soatdan ortiq bo’lsa 2 marotaba);
yakuniy nazorat (YAN) – semestr yakunida muayyan fan bo’yicha nazariy
bilim va amaliy ko’nikmalarni talabalar tomonidan o’zlashtirish darajasini
baholash usuli. Yakuniy nazorat asosan tayanch tushuncha va iboralarga
asoslangan “Yozma ish” shaklida o’tkaziladi.
ON o’tkazish jarayoni kafedra mudiri tomonidan tuzilgan komissiya ishtirokida
muntazam ravishda o’rganib boriladi va uni o’tkazish tartiblari buzilgan hollarda,
ON natijalari bekor qilinishi mumkin. Bundayi hollarda ON qayita o’tkaziladi.
Oliy ta’lim muassasasi rahbarining buyrug’i bilan ichki nazorat va monitoring
bo’limi rahbarligida tuzilgan komissiya ishtirokida YAN ni o’tkazish jarayoni
muntazam ravishda o’rganib boriladi va uni o’tkazish tartiblari buzilgan hollarda,
YAN natijalari bekor qilinishi mumkin. Bunday hollarda YAN qayta o’tkaziladi.
Talabaning bilim saviyasi, ko’nikma va malakalarini nazorat qilishning reyiting
tizimi asosida talabaning fan bo’yicha o’zlashtirish darajasi ballar orqali
ifodalanadi.
“Kondensatsiyalangan muhitlar fizikasi” fani bo’yicha talabalarning semestr
davomidagi o’zlashtirish ko’rsatkichi 100 ballik tizimda baholanadi.
Ushbu 100 ball baholash turlari bo’yicha quyidagicha taqsimlanadi: YA.N.-30
ball, J.N.-40ball va O.N.-30 ball qilib taqsimlanadi.
Ball
Baho
Talabalarning bilim darajasi
86-100
A’lo
Xulosa va qaror qabul qilish. Ijodiy fikrlay olish.
Mustaqil mushohada yurita olish. Olgan bilimlarini
amalda qo’llay olish. Mohiyatini tushuntirish. Bilish,
aytib berish. Tasavvurga ega bo’lish.
71-85
Yaxshi
Mustaqil mushohada qilish. Olgan bilimlarini amalda
16
qo’llay olish. Mohiyatini tushuntirish. Bilish, aytib
berish. Tasavvurga ega bo’lish.
55-70
Qoniqarli
Mohiyatini tushuntirish. Bilish, aytib berish
Tasavvurga ega bo’lish.
0-54
Qoniqarsiz
Aniq tasavvurga ega bo’lmaslik. Bilmaslik.
Fan bo’yicha saralash bali 55 ballni tashkil etadi. Talabaning saralash balidan
past bo’lgan o’zlashtirishi reyting daftarchasida qayd etilmaydi.
Talabalarning o’quv fani bo’yicha mustaqil ishi joriy, oraliq va yakuniy
nazoratlar jarayonida tegishli topshiriqlarni bajarishi va unga ajratilgan ballardan
kelib chiqqan holda baholanadi.
Talabaning fan bo’yicha reytingi quyidagicha aniqlanadi:
100
'
Do'stlaringiz bilan baham: |