Namunalar va ko‟rsatmalar mavzu: Asosiy makroiqtisodiy kо‘rsatkichlar va ularni hisoblash

 
2-masala
2000 yilda YAIM – 2300, xususiy investitsiyalar – 200 ni tashkil etgan. 2001 yilda bu 
kо„rsatkichlar muvofiq tarzda 2550 va 250 tashkil etdi. Avtonom soliqlar 120, davlat 
xarajatlari – 100 ga teng. Iqtisodiyotda haqiqiy ishsizlik tabiiy ishsizlik darajasidan 2% 
yuqori, YAIMning davriy ishsizlikka ta‟sirchanlik koeffitsiyenti 3 ga teng. Avtonom 
xarajatlar, muvozanatli va potensial YAIM, inflyatsion (retsession) farq, shuningdek 
farqni bartaraf etish uchun davlat xarajatlarini qanchalik о„zgartirish kerakligini 
aniqlang.
Yechish
:
Dastlab avtonom xarajatlar multiplikatorini topamiz
m=ΔY /ΔE (ΔI) =(2550-2300) / (250-200) =5
Bundan iste‟molga chegaralangan moyillikni topamiz
m=1/(1-MPC) , bundan MPC = 1-1/MRS =1-1/5 =0,8
2001-yilda avtonom xarajatlar quyidagi tarzda aniqlanadi:
A = a + I + G - bT = 160 + 250 + 100 – 0,8 x 120 = 414
Muvozanatli YAIM: Y = a+ b (Y – 120) + I + G, Y = 2070
Potensial YAIM ni aniqlash uchun YAIMning uzilishini topish zarur:

---

18 
Yuz
il
. = 3 x 2% = 6%, ya‟ni muvozanatli YAIM i potensial YAIMning 94%ni tashkil 
etadi. Demak, potensial YAIM Y
p
= 2202,1 teng.
Muvozanatli YAIM Potensial YAIM, ya‟ni retsession farq mavjud:
2202,1 – 2070 = 132,1.
Farqning 
bartaraf etish uchun zarur 
bо„lgan 
xarajatlar 
summasi quyidagi 
formuladan foydalanib topiladi:
132,1 = 
kо„paytirish zarur.
 
3-masala
Iqtisodiyot quyidagi ma‟lumotlar bilan ifodalangan:
Iste‟mol funksiyasi C = 800 + 0,9 (Y – T), davlat xarajatlari G = 500, investitsiyalar 
hajmi I = 360, soliqlar hajmi T=400. Quyidagilarni aniqlang:
a) muvozanatli YAIM;
b) soliqlar va davlat xarajatlari multiplikatorlari;
v) agar potensial YAIM 15000 teng bо„lsa, unga erishish uchun davlat xarajatlarini qay 
tarzda о„zgartirish zarur?
Yechish:
a) muvozanatli YAIM quyidagicha aniqlanadi:
Y = C +I + G Y = 800 + 0,9(Y – 400) + 360 + 500 Y = 13000.
B) Davlat xarajatlari multiplikatori:
m = 1 /( 1 – MPC) = 1 / 0,1 = 10.
Soliqlar multiplikatori quyidagi formula bо„yicha topiladi:
m
t 
= MPC / (1-MPS) = 0,9 / 0,1 = 9.
V) 
gontensial va real daromadlar о„rtasidagi farq 15000 
– 
13000 
= 
2000ni tashkil etadi, ya‟ni retsession uzilish mavjud. Uni bartarf etish uchun 
hukumat о„z xarajatlarini Y miqdorga oshirishi lozim
Y = G . m G = Y / m = 2000 / 10 = 200.