Намду филология факультети ўзбек тили йўналиши магистранти Солихўжаева Ҳавасхон Зокиржоновнанинг “Наманган шаҳри микротопонимиясининг тарихий-лисоний тадқиқи” мавзуидаги магистрлик диссертацияси режаси

xronologik tasnif qilish muhim ahamiyatga ega. 

Mikrotoponimlarning paydo bo’lish vaqti, davriga ko’ra muayyan guruhlarga 

bo’lish toponimlarning xronologik tasnifi hisoblanadi.

1

  

Z.Do’simov xronologik jihatdan toponimlarni quyidagi guruhlarga ajratadi: 

1. Toponim-arxaizmlar. 

2. Toponim-istorizmlar. 

3. Neotoponimlar.

2

  

N.Oxunov esa joy nomlarini xronologik jihatdan quyidagi ikki guruhga ajratib 

tahlil qiladi:  

1) eski nomlar; 2) yangi nomlar. 

N.Oxunov  eski  nomlarni,  vujudga  kelishi  nuqtai  nazaridan,  sho’ro  davri 

siyosatiga asoslangan holda, Oktyabr revolyutsiyasiga qadar yaratilgan toponimlar 

hisoblab,  ularni  o’z  ichida  bir  necha  guruhga  ajratadi.  U  neotoponimlarni  yangi 

nomlar sifatida izohlaydi. 

N.  Uluqov  fikricha,  toponimlarning  xronologik  tasnifida  ularning  yaratilish 

davrini  e’tiborga  olish,  nomlarni  o’z  ichida  tarixiy  nomlar  va  hozirda  ham 

qo’llanuvchi zamonaviy nomlarga ajratish ma’qulroq. 

3

 

Yuqoridagi  toponimlarning  xronologik  tasnifiga  doir  tadqiqotlarga  ijodiy 

yondoshgan  holda  Namangan  shahri  mikrotoponimlarini  xronologik  jihatdan 

quyidagicha tasniflash mumkin: 

1. Tarixiy mikrotoponimlar. 

2. Zamonaviy mikrotoponimlar.  

                                                 

1

 Бегматов Э., Улуқов Н. Ўзбек ономастикаси терминларининг изоҳли луғати. – Наманган, 2006. – Б. 91. 

2

 Дўсимов З. Топонимлар таснифи масаласига доир // Ўзбек тили ва адабиёти. – Тошкент, 1978. – № 8. – Б. 

20. 

3

  

---

 

35 

Shahar  mikrotoponimlarining  salmoqli  qismi  yangi,  zamonaviy  toponimlar 

bo’lsa-da,  tarixiy  nomlar  ham  kuzatiladi.  Sardoba,  Ota  Valixon  to’ra  masjidi, 

Azizxo’ja  eshon  masjidi,  Shayx  Ishoq  Eshon  masjidi,  Kurashxona,  Chorsu, 

Maddoh,  Degrezlik,  Chuqurko’cha,  Taxtako’prik,  G’ishtko’prik,  Kurashxona, 

Bordonqo’rg’on,  Boyariq  (hozirgi  Namangansoy)  kabi  nomlar  tarixiy  bo’lib, 

o’zida shahar tarixi va taraqqiyoti bilan bog’liq ma’lumotlarni tashiydi. 

Eskirgan  tarixiy  gidronimlar  esa  o’zbek  xalqiga  oid  turli  tarixiy  manbalarda 

kuzatiladigan, hozirgi o’zbek tilida dubleti mavjud suv ob’ekti nomlaridir. 

Mazkur  toponimlardan  Sardoba,  Degrezlik,  Chuqurko’cha  kabi  tarixiy 

nomlari hozir ham iste’molda. Hatto Sardoba mikrotoponimi uchun motiv bo’lgan 

qadimiy  suv  ob’ekti  o’zi  yo’qolib  ketgan  bo’lsa-da,    nomdan  nomlar  tug’ilib, 

mazkur  hududdagi  daha  va  unda  joylashgan  bozor,    oshxona  nomlari  yuzaga 

kelgan.  

Namangan  shahri  mikrotoponimlarining  bir  qismi  yangi,  zamonaviy 

gidronimlardir.  Zamonaviy  gidronimlar  sirasiga  so’nggi  yillarda  yuzaga  kelgan 

nomlar  kiradi.  Masalan,  Istiqlol,  Mustaqillikning  5  yilligi,  G’uncha,  Go’zal, 

Do’stlik,  Yangiobod,  Yangihayot,  Bunyodkor,  Hurriyat,  Charog’on,  Kamolot, 

Nurobod, Oromgoh kabi. 

Demak,  Namangan  shahri  mikrotoponimiyasi  boy  bo’lib,  unda  deyarli 

toponimlarning  barcha  turlari  mavjud.  Shahar  mikrotoponimiyasidagi    ijtimoy-

iqtisodiy hayot bilan bog’liq o’zgarishlarni tarixiy va zamonaviy aspektda  tadqiq 

etish tarix, geografiya, tilshunoslik fanlari uchun muhim ahamiyatga ega.