Namangan viloyati Yangiqo’rg’on tumani Nanay qishlog’ida joylashgan 33-sonli maktab va Namangan Ixtisoslashtirilgan Olimpiya zaxiralari sport-maktabi tarix fani o’qituvchisi Ma’rufxonov Muhammadjon

Belgilangan vaqt.

1.	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2.	O`tilgan mavzuni takrorlash	12 daqiqa
3.	Yangi mavzu bayoni	14 daqiqa
4.	Mustahkamlash	12 daqiqa
5.	Baholash	2 daqiqa
6.	Uyga vazifa	2 daqiqa

Darsning borishi:

I.Tashkiliy qism. 3 daqiqa.O'quvchilar bilan salomlashish, davomatni aniqlash, darsga jalb qilish.

II. Uy vazifasini takrorlash. 15 daqiqa.

1 «Barcha yaltirab ko‘ringan narsalar oltin bo‘lavermaydi». xalq maqolini «ommaviy madaniyat» bilan bog‘lab tushuntiring?

O’quvchilarning javobi o’qituvchi tomonidan to’ldiriladi. Va faol o’quvchilar baholanadi.

Yangi mavzuning bayoni:

Reja:

1. 
   KSENOFOBIYA
   
2. 
   Islamofobiya
   

Ksenofobiya — (yunon. ksenos — begona; fobos — qo'rquv) yunon tili- da birorta «begona», «notanish» bo'lgan narsa yoki tushunchadan «qo'rqish» ma'nosini anglatadi.

Tibbiyotda bu so'z insondagi «notanish shaxs, narsa, hodisa va boshqalardan qo'rqish» yoki ulardan «nafratlanish» tuyg'ularini bildiradi. O'zi uchun begona bo'lgan narsalardan yotsirab qo'rqish, ayniqsa, yosh go'daklarda yaqqol namoyon bo'ladi.Notanish narsa va hodisalardan ehtiyotkorlik yuzasidan begonasirab, ular­dan yetishi mumkin bo'lgan xavf-xatardan qo'rqish insondagi o'z-o'zini himoya qilish xususiyati bilan bog'liq bo'lib, odatda, sog'lom insonda kuzatiladigan holatdir. Bu kabi o'z hayoti, nasli, turini begona va noma'lum xavf-xatardan himoyalash, biologik qo'rquv hissiyoti hayvonlarda ham mavjud. Ksenofobiya bu tabiiy bo'lmagan, insondagi biror notanish narsaga nisbatan haddan ortiq nafrat hissining yuzaga kelishi, asab tizimining izdan chiqishi holatidir.Insondagi ushbu psixologik xususiyat har qanday yangilikni, u yaxshi yoki yomon bo'lishidan qat'i nazar, undan hadiksiragan holda qabul qilishdan iborat. Masalan, yangilik kashfiyotchilaridan Galileo Galiley (1564-1642), Niko- lay Kopernik (1473-1543) kabi olimlarning olamshumul ixtirolariga bo'lgan munosabatni olishimiz mumkin. XIX asrda mahalliy xalqlar o'rtasida «Tunuka tom yopilgan uyga farishta kirmaydi», «kartoshka — musulmonning taomi emas» kabi mutaassibona fikrlar tarqalgan. Bu masala haqida gapirilganida kulib qo'yasiz. Ammo hozirgi XXI asrdagi sivilizatsiya jarayonlarining jadallashuvi davrida insonlar orasida ijobiy yangilikka nisbatan qo'rquv hissi yo'qolmaydi. Qo'rquvning obyekti o'zgaradi, xolos Diniy ksenofobiyadan tashqari etnik, milliy, irqiy ksenofobiya turlari mavjud. Biror xalqqa (etnosga) nisbatan hadiksirash, qo'rquv bilan qarash va shu qarashlar bilan bog'liq xatti-harakatlar etnik ksenofobiyaning bir ko'rinishidir.

Hozirgi kunda ommaviy axborot vositalarida «terrorizm» va «islom» so'zlari juda ko'p holatlarda birgalikda ishlatilmoqdaki, oqibatda islomdan qo'rqish — islamofobiya tushunchasi yuzaga keldi. Islamofobiya atamasi XX asrning oxirlaridan muomalaga kirib kelgan. Islamofobiyaning mafkuraviy jihati shundan iboratki, bunda bir tomondan dunyoviylik, ikkinchi tomondan vijdon erkinligi tamoyillarining ba'zi g'arb davlatlarida to'liq tartibga solinmaganligida ko'rinadi.Islamofobiya ba'zan «diniy kamsitish» (diniy diskriminatsiya) ko'rinishida namoyon bo'lishi mumkin. «Di­niy kamsitish» kishilarni diniy mansubligiga ko'ra, ularning haq-huquqlarini chegaralashdan iborat.Diniy ksenofobiyaning ko'rinishlari boshqa jahon dinlariga nisbatan ham ishlatiladi. Masalan, xristian­lik diniga nisbatan salbiy munosabat «xristianofobiya» so'zi shaklida, yahudiylik diniga nisbatan «yudofobiya» iborasi ishlatiladi.Ko'pincha, jamiyatdagi ksenofobiyaning paydo bo'lishiga ommaviy axborot vositalari sababchi bo'la di. Chunki ommaviy axborot vositalari vakillari, ko'pincha, shov-shuvga sabab bo'ladigan, kishilarda qiziqish uyg'otadigan ma'lumotlarni tezlik bi­lan yetkazishga harakat qiladilar. Bunda biror millat, irq, dinga oid tushuncha va istilohlarni salbiy munosabat uyg'otuvchi shaklda taqdim etish asosiy rol o'ynaydi. Ommaviy axborot vositalari qatoridan birinchi o'rinni egallagan Internet hozirgi kunda islom dini deganda, asosan, «urush», «jang», «qo'shin», «zo'ra- vonlik», «bosqinchilik» kabi ma'lumotni taqdim etmoqda.Masalan, islom nomidan faoliyat ko'rsatayotgan ekstremistik guruhlar- ning islom manbalarini buzib, o'z manfaatlariga mos ravishda talqin etishga urinishlari, ikkinchi tomondan bu kabi o'z manfaatlari yo'lida hech qanday muqaddas narsani, na din-u diyonatni, na millat va Vatanni tan olmaydigan guruhlarni «islom» deb atash, ular olib borayotgan xunrezliklarni «islomning shartlari» sifatida talqin etish islamofobiyaning kuchayishiga olib keladi. Islamofobiya — jamiyatdagi tinchlik va barqarorlikka raxna so- luvchi diniy ksenofobiyaning bir ko'rinishi bo'lib, u islom dini­ga, unga e'tiqod qiluvchilarga va shu din bilan bog'liq obyekt va tushunchalarga bir yoqlama, ya'ni salbiy jihatdan yondashuvning natijasidir.

Mustahkamlash:

1. « Din nima va din haqidagi ikki xil qarashni bir-biri bilan taqqoslang?

2. Dinning jamiyatdagi vazifalarini tushuntirib bering.

3. Din insoniyat taqdirida qanday rol o'ynagan?

TARIXGA NAZAR

AQSHda XIX asrda yuzaga kelgan «Ku-kluks-klan» guruhi qora tanlilarga qarshi oq tanlilar millatchiligi sifatida yuzaga kelgan edi. Bu guruh tomonidan qora tanlilarga nisbatan o‘tkazilgan tazyiq va terrorchilik harakatlari natijasida jamiyatda anchagina notinchliklar kelib chiqdi. «Oq irqchilik» nomi bilan mashhur bo‘lgan bu yashirin jamoa AQSHda 1861–1865-yillardagi fuqarolar urushidan keyin janublik sobiq askarlar tomonidan tashkil etilgan edi. Ular tomonidan nishonga olingan qora tanli «qurbon»ga dub daraxti shox-butog‘ i yoki apelsin urug‘lari tashlab ketilar edi. Bu belgini olgan qora tanli kishi aytilgan ishni qilishi yoki mamlakatni tashlab chiqib ketishi kerak edi. Aks holda uni muqarrar o‘lim kutar edi.