Namangan viloyati aholisi va unga hos hususiyatlar

Tug‘ilishmng yosh koeffitsienti 
— bu x yoshdagi onalarda bir yilda 
tug‘ilgan bolalar sonining ushbu yoshdagi barcha ayollar soniga bo’lgan 
munosabati bo'lib, u quyidagi formula orqali aniqlanadi: 
F
x
=
𝑁
𝑥
𝑊
𝑥
1000
Bu yerda: Nx
 — x
yoshli ayollarda tug‘ilgan bolalar soni;

---

14 
W
x
— x yoshidagi ayollar soni. 
Nikoh va reproduktiv mayl me’yorlarining faol o‘zgarishlari sharoitida 
nikoh haqidagi qarashlarning o'zgarishi va rasmiy qayd qilinmagan juftliklaming 
keng tarqalishi sababli tug‘ilish va uning yoshi bo’yicha xususiyatlarining tahlilida 
onaning nikohlilik maqomi bilan bog’liq holda tug‘ilishning ro‘y berishi katta 
ahamiyatga ega. Bunday tahlilning to‘la shakli faqat aholini ro‘yxatga olgan 
yillarda o’tkazilishi mumkin, chunki o‘sha davrda turli yoshdagi ayollarning nikoh 
bo‘yichataqsimlanishiga doir ma’lumotlar jamlanadi. Tug‘ilishning joriy qayd 
qilinishi faqat mazkur yildagi umumiy tug‘ilganlar orasida nikohsiz tug'ilganlar 
ulushini aniqlash imkonini beradi. 
Nikoh da va nikohsiz tug‘ilish holati o‘rganilganda qator jihatlarni e’tiborga 
olish zarur. Birinchidan, ayollarning nikohlilik maqomi ularning so‘zlariga ko‘ra 
qayd qilinib, bunda hujjatlar bilan tasdiqlanish talab qilinmaydi.Biroq, fuqarolik 
holati dalolatnomalarini yozish idoralarida bola qayd etilayotganda esa onaning 
(ota-onaning) nikohlilik maqomi nikoh tuzilganligi haqidagi guvohnoma 
yordamida aniqlanadi. Ikkinchidan, nikohsiz tug’ilgan bolalar orasida quyidagi 
ikki toifa mavjud: ota-onaning birgalikda bergan arizasiga ko‘ra qayd etilgan va 
onaning arizasiga ko‘ra qayd etilgan bolalar. Birinchi toifa ko‘proq uchraydi. 
Nikohsiz tug‘ilishning keng tarqalib borishi norasmiy nikoh ittifoqlarining soni 
o’sishi bilan bog’liq. 
Tug‘ilishning yig’indi koeffitsienti hisoblariga ko‘ra, reproduktiv yoshdagi 
barcha ayollar farzand ko’radilar. Shu o‘rinda aytish kerakki, tug‘ilishni yig
’
indi 
koeffitsientining real nikohlilik, o‘lim, bevalik, ajralish, ayrirn ayollardagi 
bepushtlilik hollarini hisobga olgan holda tuzatish algaritmi 1983 yili 
A.B.Sinelnikov tomonidan tavsiya etilgan. Uning hisob-kitoblari natijalarining 
ko'rsatishicha, oddiy avlodlar almashinuviga erishish uchun bir samarali nikohga 
2,5-2,6 bola to‘g‘ri keladigan tug‘ilishning yig'indi koeffitsienti qiymati talab 
qilinadi. 

---

15 
Tug‘ilish darajasini ifodalashda farzandlilik koeffitsientining o’rni katta.