Namangan sharoitida Orhediya gulini urug’idan ko’paytirish

O‘simlik materiallarini sterillash. Urug‘lar, yuqori meristemalar, o‘simlikning turli qismlaridan olingan to‘qima bo‘laklarini sterillash uchun turli sterillovchi eritmalardan: 
15%-li, 10%-li va 5%-li kalsiy gipoxloridning suvdagi eritmalaridan foydalaniladi. 
O‘simlik qismlari sovun va ishqalagich bilan oqar suvda yaxshilab yuviladi, distillangan suvda chayiladi va absolyut spirtga bir necha sekundga solib olinadi. O‘simlik ob’ektlari sterillangandan so‘ng, sterillovchi moddalardan tozalash uchun distillangan suvda ko‘p marta chayilishi kerak.
Ozuqa muhitlari bosim ostida (avtoklavda) bug‘ bilan sterillanadi. Ozuqa muhitlari solingan probirkalar og‘zi paxta tiqinlar bilan yopilib, o‘rash qog‘oziga o‘raladi va 120⁰ C 1 atmosfera bosimda 20 daqiqa davomida avtoklavlanadi.
Orxideya gulini ko‘paytirishda dastlab bir necha, maxalliy sharoitimizga mos keluvchi navlarni tanlab oldik (Orchis purpurea, Orchis pallens, Orchis purpurea, tridentate va ophrys opifera, orxideya coriophora). Ushbu o‘simliklar o‘zining chiroyli va uzoq muddat ochilib turishi va jahon bozorida tan narxining yuqoriligi bilan ajaralib turadi.
Orxideya urug‘larining unib chiqishi uchun, umuman, quyuq sharoit mos keladi; lekin ba’zi Orxideya turlari yorug‘lik va fotoperiodik sharoitlarni talab qiladi, ba’zilari bu turning yorug‘lik va zulmatda bir xil darajada unib chiqishi mumkinligini ko‘rsatdi. In vitro sharoitda orxideya gulini ko‘paytirishning quyidagi afzalliklarga ega:
1 Orxideya urug‘lari juda kichikligi hamda urug‘ning ustki qismida endosperm kam bo‘lganligi sabab tabiiy holdan ko‘ra labaratoriyada in vitro usul yordamida ko‘paytirish yanada muvaffaqiyatli.
2 Tabiiy holda urug‘ kurtakning unib chiqishi va keyinchalik rivojlanish bosqichlarida zamburug ‘ bilan birga saqlab simbiotik hayot ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Biroq, hujayra kulturasi yordamida qo‘ziqoringa bo‘lgan ehtiyoj butunlay yo‘q qilinadi va assimbiotik nihol olinadi.
3 Ayrim maxsus maqsaddagi duragaylar natijasida mos ozuqa muhitida olingan cheklangan miqdordagi urug‘larning barchasini unib chiqish mumkin. Madaniy o‘simlik olish darajasi nihollarning o‘sish tezligini oshirish mumkin
4 oziqa muhitiga ekish yo‘li in vitro sharoitida urug‘larni unib chiqishi ta’minlanadi. SHu tariqa o‘simlikning ko‘payish vaqtini qisqartirish va ekzogen tasirlardan xoli genetic bir xil avlod o‘simliklari olinadi.
5. In vitro muxitida ekish va o‘sish tezroq, chunki sharoitlar to‘liq nazorat ostida bo‘ladi, shuningdek, zamburug‘lar va bakteriyalar bilan poygada omon qolishga hech qanday hojat yo‘q.
Orxideya urug‘larini in vitro muhitida unib chiqishi quyidagicha sodir bo‘ladi: dastlab stiril oziq muxitida embrion urug‘ po‘stidan oziq muhitiga botib boradi va suvni yutadi shishiradi. Hujayra bo‘linishidan keyin embrion urug‘ po‘stidan ajralib chiqadi.
Urug‘lar tanlab olinib sterillashga tayyorlandi. Sterilashda kalsiygipoxloridning 15 %, 10% va 5% li eritmalari va 70% spirtdan foydalanildi Urug‘larni ajratish ishlari bakteriotsid lampalar bilan sterillangan laminar bokslarda amalga oshirildi. Ish boshlashdan avval ish joylari, stol, ozuqali bankalar spirt bilan artib chiqiladi. Ekishda ishlatiladigan asboblar (pintsetlar, skalpel, ignalar) sterillanadi, buning uchun asboblar spirtga solinib, spirtovka alangasiga tutildi.
Urug‘lar bankalardagi ozuqa muhit yuzasiga joylashtiriladi. Banka og‘zi spirtovka alangasida sterillanib yopildi va urug‘lardan nihollarning rivojlanishi kuzatildi.

•