Namangan muxandislik-texnologiya

LABORATORIYA ISHI №4

YOG‟ KISLOTALAR TARKIBINI ANIQLASH

Ishning maqsadi: Gaz-suyuqlik xromatografida yog‟-kislotalar tarkibini taxlil qilish va hisoblash.

Gaz-suyuqlik xromatografiyasining boshqa taqsimlovchi xromatografiya usullaridan asosiy farqi shundaki, xarakatlanuvchi faza sifatida inert gaz ishlatiladi, xarakatsiz faza qattiq tutuvchiga adsorbstiyalangan holatda bo‟ladi. Xarakatsiz fazalardan biri (polietilenglikoladipat, PEGA, PEG sukstinat yoki repleks 400) o‟zining erituvchisida eritilib, xromatograf kolonkasiga to‟ldiriladigan qattiq tutuvchi fazalardan biriga (xromosorb 101-105, porapak T yoki stelit 545) singdiriladi. To‟g‟ri tayyorlangan qattiq tutuvchi faza sochiluvchan bo‟lishi va undan erituvchining xidi kelmasligi kerak. Qattiq tutuvchi faza kolonkaga oz- ozdan, ma‟lum va doimiy zichlikda to‟ldirilib, xarakatlanuvchi gaz fazasining qarshiliksiz o‟tishi mumkin bo‟lgan kanalchalar qolmasligi kerak. Tayyorlangan kolonkalarni ishlatishdan oldin bir necha soat ishchi haroratdan 25⁰S haroratda qazdirilib, ishlov beriladi. Bu vaqtda kolonka orqali xarakatlanuvchi gaz fazasi 5-

10 ml/min, tezlikda o‟tkazilib turiladi. Kolonkadan chiqayotgan gaz defektor ifloslanmasligi uchun havoga chiqariladi.

Bu usulda aralashma tarkibidagi moddalarni bir-biridan individual holatda ajratish maxsus qurilma – gazli xromatograflarda amalga oshiriladi. Xromatorgafning asosiy qismlari quyidagilar: xromatografiya kolonkasi, defektor va samopisest (yozuvchi uskuna). Xromatograf ishlashi uchun inert gaz baloni ulanadi. Quyidagi rasmda xromatografning prinstipial sxemasi keltirilgan.

Rasm. Gaz-suyuqlik xromatografining prinstipial tuzilishi.

1 – inert gazli balon; 2 – reduktor; 3 – aniq boshqarish ventili; 4 –

manometr; 5 – reometr; 6 – xromatografiya kolonkasi; 7 – kolonka uchun termostat; 8 – tadqiqot qilinayotgan aralashmani kiritish joyi; 9 – detektor; 10 – gaz o‟lchagich; 11 – termostat boshqaruvchisi; 12 – detektor boshqaruvchisi; 13, 16 – samopisest; 14 – asosiy chizig‟ini boshqaruvchisi; 15 – nazorat jixozlari paneli; 17 – xromatogramma.