Наманган мущандислик-педагогика институти

Фанни ўқитишдан мақсад – мeва ва сабзавотларни қуритиш жараѐнларини 
мукаммал ўзлаштириш, хом ашѐга қўйиладиган талабларни, қуритиш майдончасини 
тузилиши, ҳосилни тeриш, саралаш ва идишларга жойлаш, вақтинча сақлаш ва 
қуритиш,қуритилган маҳсулотларни қадоқлаш хақида маълумотларни ўрганишдир. 
Фаннинг вазифаси – мeва-сабзавотларнинг қуритишбоп навлари; мeва-
сабзавотларни қуритиш учун майдон ташкил қилиш; қуритиладиган мeва-сабзавот хом 
ашѐларига қўйиладиган талаблар; мeва-сабзавотларни сояки, офтоби ва сунъий усулларда 
қуритиш; мeва-сабзавот маҳсулотларини қуритишга тайѐрлаш; қуритиш анжомлари, 
матeриаллари ва қуритиш жараѐни; қуритилган маҳсулот турлари; қуритилган мeва-
сабзавот маҳсулотларини қадоқлаш ва сақлаш тартиби юзасидан кўникмалар ҳосил 
қилишдан иборат. 
 Умумий 
тушунчалар. Нам маҳсулотларни қуритувчи агент ѐрдамида 
сувсизлантириш жараѐни қуритиш деб аталади. Бу жараѐнда намлик буғланиш йўли 
билан қаттиқ фаза таркибидан газ (ѐки буғ) фазасига ўтади. 
Ҳўл мева ва сабзавотларни қуритиш жараѐнини саноатда ташкил этиш катта 
аҳамиятга эга. Қуритилган маҳсулотларни транспорт воситасида ташиш арзонлашади, 

---

уларнинг тегишли хоссалари яхшиланади, микроблар таъсирига кам ўчрайди, сақланиш 
имконияти юқори ва кам жойни талаб этади. 
Маҳсулотларни уч хил усулда: механик, физик-кимѐвий ва иссиқлик ѐрдамида 
сувсизлантириш мумкин. 
Механик усул билан сувсизлантириш 

таркибида кўп миқдорда сув тутган 
маҳсулотларни қуритиш учун ишлатилади. Бу усул билан сувсизлантиришда намлик 
сиқиш ѐки центрифугаларда марказдан қочма куч ѐрдамида ажратиб олинади. Одатда 
механик йўл билан намликни ажратиш 

маҳсулотларни сувсизлантиришда биринчи 
босқич ҳисобланади. Механик сувсизлантиришдан сўнг яна бир қисм намлик қолади, бу 
қолган намликни иссиқлик ѐрдамида, яъни қуритиш йўли билан ажратиб чиқарилади.