Namangan muhandislik-qurilish

ikkilamchi
 
kuchlanishini  sezilarli  darajada  orttirilishini  talab  qilinadi.  Bundan  tashqari, 
dvigatellar  tejamliligini  oshirishga  intilish  ularda,  aksariyat  holda  suyultirilgan 
yonilg‟i aralashmasini ishlatishga majbur qiladi. Suyultirilgan yonilg‟i aralashmasini 
ishonchli  ravishda  o‟t  oldirish  uchun  o‟t  oldirish  shamining  elektrodlari  orasidagi 
tirqishni  kattalashtirish,  ya‟ni  uchqun  uzunligi  va  quvvatini  oshirish  kerak  bo‟ladi. 
O‟t  oldirish  shamining  elektrodlari  orasidagi  tirqish  0,8-1,2mm  ni  tashkil  qiladi. 
Demak,  dvigatelni  tejamli  ishlashini  ta‟minlash  uchun  ham  ikkilamchi  kuchlanish 
qiymatini oshirish zarur. 
SHunday qilib, aylanishlar chastotasi va tirqish darajasi katta bo‟lgan, tejamli 
ishlaydigan  hozirga  zamon  dvigatellariga  o‟rnatiladigan  o‟t  oldirish  tizimiga  ancha 
yuqori talablar qo‟yiladi. 
-  ikkilamchi  kuchlanish  qiymatini  orttirish  bilan  birga  ishonchlilik  darajasini 
va xizmat muddatini ko‟tarish; 
-  uchqun  razryad  energiyasining  qiymati,  dvigatelning  hamma  rejimlarida 
yonilg‟i  aralashmasini  ishonchli  o‟t  oldirish  uchun  yetarli  bo‟lishi  kerak  (15...50 
mDj va undan ortiq); 
- turli xil ekspluatatsiya sharoitida (o‟t oldirish shamlarining ifloslanishi, atrof 
-  muhit temperaturasining o‟zgarishi, tok manbai kuchlanishining kamayib - ortishi 
va hokozo) barqaror uchqun hosil bo‟lishini ta‟minlash; 
-  hamma  elementlar  katta  mexanik  yuklamalar  ta‟sirida  barqaror  ishlashini 
ta‟milashdan iborat.  
Hozirgi  zamon  avtomobillarda  elektron  o‟t  oldirish  tizimi  qo‟llanilgan  bo‟lib 
ular quydagilardan tuzilgan (rasm.1): 
- elektron boshqaruvi blokgi (EBU); 
- datchilar (tirsakli valni aylanish burchagini, drossel zaslonkani xolati haqida) 
- detonatsii, (sovitish suyuqlikgi temperaturasi); 
- induktsion g‟altak (umumiy yoki bir nechta g‟altak xar bir tsilindrga); 
- yuqori tok kuchlanishni taqsimlagich (umumiy g‟altakda); 
- yuqori kuchlanishli o‟tkazgich; 
- o‟t oldirish shami. 
Umumiy ma‟lumot: 
Avtomobillarning  texnik  iqtisodiy  ko‟rsatkichlari  ko‟p  jihatdan  dvigatelning 
yonilg‟i  bilan  ta‟minlanish  tizimidagi  mexanizm  va  uzellarning  texnik  holatiga 
bog‟liqdir. 

---

 
94 
Ta‟minlanish  tizimini  tekshirishda,  birinchidan    ta‟minlash    tizimidagi 
nosozliklarni qaysi mexanizm va uzellarga bog‟liqligi  aniqlansa, ikkinchidan, uning 
texnik  soz  holatini  ta‟minlovchi  yonilg‟i  o‟tkazgichlarning  zichlikligi,  yonilg‟i  va 
havo  filtrlarning    holati,  yonilg‟i    nasosini,  injektorni  tekshirish  va  sozlash  ishlari 
bajariladi.  Avtomobillarga  rejaviy  ogohlantirish  tizimi  va  servis  xizmat  ko‟rsatish 
usullarida  xizmat  ko‟rsatiladi.  SHuning  uchun  biz  avtomobillarga  texnik  xizmat 
ko‟rsatish davrida ta‟minot tizimi bo‟yicha bajariladigan ishlar tarkibi bilan tanishib 
chiqsak maqsadga muvofiq bo‟ladi. 
 
 
 
3.21 - rasm. Benzinli dvigatellarni sochish (purkash) tizimi. 
Benzin  va  dizel  avtomobil  dvigatellarida  injektorli  elektron  tizim  yonilg‟ini 
sochish  (purkash)  uchun  qo‟llaniladi.  Sochish  (purkash)  tizimi  benzin  va  dizel 
dvigatellarini  konstruktsiyasi  bo‟yicha  boshqa  –  boshqa  turga  bo‟linadi.  Benzinli 
dvigatellarda sochish (purkash) tizimi elektronli va mexanik boshqarilishi mumkin.  
Benzinli  dvigatellarda  asosan  elektron  tizimli  sochish  (purkash)  tizimi 
qo‟llanilgan, chunki bu tizimda yonilg‟ini tejash juda yaxshi amalga oshiriladi, atrof 
muhitga  chiqayotgan  gazlar  miqdori  kamayishi,  dvigatel  quvvatini  oshirilishi, 
avtomobil  dinamikasi  ko‟tarilishi,  dvigatelni  sovuq  xolatda  ishgatushirshni  va 
tezlatishni yaxshilaydi.        
Yonilgini tsilindrga berish, forsunka (injektor) orqali amalga oshiriladi. Uning 
ishlashini rostlash (sozlash), elektron boshqarish blokida amalga oshiriladi. 
Injektor  elektron  blok  yordamida  yonilg‟i  miqdorini  beradi,  shuning  uchun 
dvigatelni ish rerjimi doimo yaxshi buladi. Bazi bir har-xil daraklgichlar orqali elektr 
signallar  elektron  blokga  keladi,    shuning  uchun  dvigatel  ish  tartibi  boshqariladi. 
Dvigatelga tushayotgan har - xil yuklanishlarda va avtomobilni tezligida unga kerak 
bo‟ladigan yonilg‟ini miqdorini aniklaydi.