Namangan muhandislik-qurilish



Download 7,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet59/252
Sana24.01.2022
Hajmi7,74 Mb.
#408115
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   252
Bog'liq
elektir javoblari

 
 
3.4 - rasm. Kontakt-tranzistorli o‟t oldirish sxemasi:
 
 
1 - tranzistor; 2 - impulsiy transformator; 3 - rezistor (2 Om); 4 -kondensator; 
5  -  rezistor  (20  Om);  6  -  diod;  7  -  stabilitron;  8  -  elektrolitik  kondensator;  9  - 


 
69 
induktsion  g‟altak;  10  -  uchqundan  o‟t  oldirish  svechalari;  11-  yuqori  kuchlanishli 
tok  taqsimlagichi;  12  -  uzgich;  13  va  15  -  rezistorlar  (0,5  Om  dan);  14  -  startyor 
uchirgichi;  16  -  tranzistor  kommutatori;  17  -  o‟t  oldirish  uchirgichi;  18  - 
akkumulyatorlar batareyasi
.
 
G‟altak  SE107  qo‟shimcha  ikki  sektsiyali  rezistor  bilan  ishlaydi.  Rezistorlar 
konstantan  simdan  yasalgan  (qarshiligi  0,5  Om  dan),  o‟zaro  ketam  -  ket  ulangan. 
Dvigatelni  ishga  tushirishda  uchirgich  14  rezistorlardan  birini  avtomatik  uzadi,  bu 
dvigatelni ishga tushirish vaqtida startyorni ta‟minlaydigan tokning kamayishiga yo‟l 
kuymaydi.
 
 
Yuk  avtomobiliga  o‟rnatiladigan  R4-D  yoki  R13-D  uzgich  -  taqsimlagichi 
uzgich, sakkiz uchqunli taqsimlagich, markazdan qochirma va vakuum rostlagichlar 
hamda oktan-korrektordan iborat. Bu asboblarda kondensatorlar yo‟q. Agar kontakt - 
tranzistorli o‟t oldirish tizimga uzgich - taqsimlagich o‟rnatilayotganda kondensator 
olinsa,  R4-D  uzgich  -  taqsimlagichi  o‟rniga  R4-V  yoki  R4-V2  uzgich  - 
taqsimlagichini qo‟yish mumkin.
 
 
TK102  tranzistor  kommutatori  tranzistorli  ishga  tushirish  va  uni  teshilishdan 
himoya  qilishga  xizmat  qiladi.  Asbob  germaniyli  TG701-A  tranzistori,  germaniyli 
D7J diodi, kremniyli D 817V stabillitroni, ikkita sopol rezistor (2 va 20 Om)  sig‟imi 
1  mkF  bo‟lgan  kondensator,  sig‟imi  50  mkF  bo‟lgan  elektrolitik  kondensator  va 
impulьsiy transformatorlarni o‟z ichiga oladi.
 
 
TG701-A  tranzistorli  emitter  bilan  kollektor  orasidan  160V  gacha 
kuchlanishni, kollektordagi tok kuchini esa 12A gacha o‟tkaza oladi. Tranzistor 65


dan  ortiq  qizimasligi  lozim.  Diod,  stabilitron,  rezistorlar  va  kondensator 
tranzistorning himoya blokini tashkil qiladi.
 
 
Impulьsiy transformator ikkita: birlamchi (50 ta o‟ram, qarshiligi 0,14 Om) va 
ikkilamchi  (150  ta  o‟ram,  qarshiligi  70  Om)  chulg‟amdan  iborat.  Kommutator 
quyidagi chiqish qismlariga ega: M - mashina massasiga ulangan, T (taqsimlagich) - 
uzgich-taqsimlagichga  ulangan,  (g‟altak)  -  qisma  K  bilan  induktsion  g‟altakka 
ulangan, nomsiz qisma-g‟altakning mos ravishdagi qismasiga ulangan.
 
 
Dvigatelni  startyor  yordamida  ishga  tushirishda  o‟t  oldirish  uchirgichi  bir 
vaqtda startyorni ulash relesini zanjirga ulaydi, natijada qo‟shimcha rezistordan biri 
qisqaradi. Bu zanjirdagi tokning va induktsion g‟altakning ikkilamchi chulg‟amidagi 
kuchlanishning oshishiga sabab bo‟ladi, biroq startyorga keladigan tok kamaymaydi.
 
 
Uzgich  kontaktlari  aylanuvchi  mushtchalar  ta‟sirida  ajralgan  zahoti 
tranzistorni  boshqaruvchi  tok  bir  oyda  yo‟qoladi.  Bu  tranzistor  qarshiligini  keskin 
kamaytiradi va u berkitiladi. Past  kuchlanishli ish tokining zanjiri ham uziladi. SHu 
bilan bir vaqtda impulьsiy transformator ishga tushadi. Uzgich kontaktlari ajralganda 
impulsiy  transformatorning  ikkilamchi  chulg‟amida  ta‟siri  past  kuchlanishli  ish 
tokining yo‟nalishiga qarama-qarshi bo‟lgan o‟zaro induktsiya e.yu.k. paydo bo‟ladi. 
Natijada  tranzistorning  berkilishi    tezlashadi.  O‟zaro  induktsiya  e.yu.k.  impulьsli  
ishlaydi,  shu  e.yu.k.  hosil  qilgan  tok  esa  rezistorning  qiziqishiga  sarflanadi.  Bir 
vaqtda induktsion g‟altakning ikkilamchi chulg‟amida yuqori kuchlanishli tok hosil 
bo‟ladi  (17-30  ming  V).  Bu  tok  taqsimlagich  orqali  uchqundan  o‟t  oldirish 
svechalariga beriladi. 
 


 
70 
 
Bir vaqtda impulusliy transformatorda 100V gacha o‟zinduktsiya e.yu.k. hosil 
bo‟ladi.  Uzgich  kontaktlari  tutashganda  uning  ta‟sirida  kondensator  zaryadlanadi, 
ajralganda esa rezistorda zaryadsizlanadi. Rezistorning qizishi tranzistorni qizishdan 
saqlaydi. 
 
 
Tranzistorni  o‟zinduktsiya  toki  teshilishidan  oldini  olish  uchun  induktsion 
g‟altakning  birlamchi  chulg‟amiga  ketma-ket  ulangan  diodlar  va  to‟g‟ri 
o‟tkazuvchanlikning  qarama-qarshi  yo‟nalishiga  ega  bo‟lgan  stabilitron  parallel 
ulanadi.  Diod  past  kuchlanishli  tokni  g‟altakning  birlamchi  chulg‟amidan  o‟tmay 
stabilitron orqali o‟tishiga to‟sqinlik qiladi. Stabilitron esa o‟zinduktsiya tokini (agar 
uning  kuchlanishi  100V  dan  oshib  ketsa)  o‟tkazadi.  Natijada  g‟altakning  birlamchi 
chulg‟ami  zanjiridagi  umumiy  kuchlanish  uziladi.  Tranzistor,  shuningdek  past 
kuchlanishli  tok  zanjiridagi  impulьsiy  kuchlanish  oshganda  zaryadlanadigan 
elektrolitik kondensatorni shikastlanishdan saqlaydi.

Download 7,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish