Namangan muhandislik-qurilish

 
3.3. Kontaktli o‟t oldirish tizimi. 
 
O‟t oldirish tizimidagi uzgich - taqsimlagich ko‟p xizmat talab etadi, chunki 
uning ishqalanuvchi qismlarini yeyilishi sababli, doimiy moylashni talab etadi.  
Taqsimlagichning 
qopqog‟ini 
ifloslanishi 
va 
yuqori 
kuchlanishli 
o‟tkazgichlarni uyalariga zich o‟tirmasligi, qopqoqning sirtini shikastlanishiga yoki 
izolyatsiyani  yo‟qolishiga  olib  keladi.  Katta  qiymatli  (3 

  4A)  to‟kning  tez  -  tez 
uzilishi, uzgichning kontaktlarini kuyishiga sabab bo‟ladi.  
Kontaktli o‟t oldirish tizimidagi taqsimlagichni dvigateldan yechib olinib: sirti 
tozalanadi;  qopqoqning  ichki  yuzasi  tozalanadi;  kontaktlarning  holati  va  tutashish 
holatidagi  o‟t  oldirishni  ilgarilatish  burchagi  va  o‟t  oldirishni  ilgarlatish 
avtomatining  ishlashi  tekshiriladi:  filts,  richagning  o‟qi  va  mushtchali  vtulkasi 
moylanadi.  
Kontakt  -  tranzistorli  o‟t  oldirish  tizimining  taqsimlagichigini  avtomobildan 
yechib  olmasdan,  changdan  tozalanadi.  qopqog‟ini  yechib  olib  ichki  yuzasi, 
kontaktlari  tozalanadi,  podshipniklari,  filьts,  richakcha  o‟qi  va  mushtli  mufta 
moylanadi.Kontaktli  va  kontakt  -  tranzistorli  taqsimlagichlarni  avtomobil  45 

  50 
ming  km  masofani  bosib  o‟tgandan  so‟ng,  avtomobildan  yechib  olinib 
chuqurlashtirilgan texnik xizmat ko‟rsatiladi.  
Zamonaviy  avtomobillarda,  shu  jumladan 
UZDM
  avtomobillarida  ham, 
magnit  -  elektr  datchikli,  kontaktsiz  -  tranzistorli  -  (TICO),  kontaktsiz  -  optik 
datchikli,  elektron  boshqaruv  blokiga  ega  bo‟lgan  (MATIZ)  va  magnit  -  elektr 
datchikli,  elektron  boshqaruv  blokiga  ega  bo‟lgan  (NEXIA)  o‟t  oldirish  tizimlari 
ishlatilmoqda. MATIZ avtomobilining o‟t oldirish tizimining tuzilishi, tashhislash va 
TXK to‟g‟risida qisqacha ma‟lumot berishni lozim topdik.  

---

 
67 
 
3.3-rasm. MATIZ avtomobilining o‟t oldirish tizimi 
1  -  o‟t  oldirish  g‟altagi;  2  -  o‟t  oldirish  svechasi  (shami);  3  -  markaziy  to‟k 
o‟tkazich;  4  -  svechalarga  to‟k  o‟tkazgichlar;  5  -  tayanchli  qisqich;  6  - 
mahkamlovchi qisqich; 7 - taqsimlagich; 8 - mufta; 9 - zichlagich; 10 - korpus; 11 - 
o‟q; 12 - fiksator; 13 - optik datchik; 14 - plastina; 15 - vtulka; 16 - teshikchali disk; 
17-qopqoq;  18  -  ekran;  19  -  rotor;  20  -  qopqoqning  zichlagichi;  21  - 
taqsimlagichning qopqog‟i.