Namangan muhandislik-qurilish



Download 7,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/252
Sana24.01.2022
Hajmi7,74 Mb.
#408115
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   252
Bog'liq
elektir javoblari

g/sm
3
  zichlikni  olish  uchun  2,5
l
  distillangan  suvga  1
kg
  qattaq  ishqor 
(o‟yuvchi  kaliy)  solish  kerak.  O‟yuvchi  litiy  1
l
  distillangan  suvga  20
g
  miqdorda 
qo‟shiladi. 


 
31 
Bunday  elektrolit  yozda  havo  harorati  30
0
  dan  oshmaganda  ishlatiladi.  Bundan 
issiq sharoitda elektrolit zichligi 1.20
g/sm
3
 gacha tushiriladi (muzlash harorati - 30
0
). 
Qishda  harorat  -  35
0
  dan  kam  bo‟lganda  o‟yuvchi  litiy  qo‟shilmagan,  zichlik 
1,27
g/sm
3
 bo‟lgan elektrolit (muzlash harorati - 53
0
) ishlatiladi. 
Zichligi  1,41
g/sm
3
  bo‟lgan  kaliy-litiyli  tayyor  elekrolit  keng  tarqalgan;  bunday 
eritmaning 1
l
 ga 0,8
l
 distillangan suv qo‟shib kerakli zichlikdagi elektrolit olinadi. 
Bunday  suv  oddiy  suvdan  olinadi.  Buning  uchun  har  litr  suvga  5  –  10
g
  qattaq 
ishqor  (o‟yuvchi  qaliy)  yoki  zichligi  1,23
g/sm
3
  bo‟lgan  (20  –  25
sm
3
)  elektrolit 
qo‟shiladi.  SHundan  keyin  suv  po‟lat  xivich  bilan  aralashtiriladi  va  bir  sutkadan 
keyin  eritmaning  ustki  quyqa  qismi  kelgusida  yana  ishlatish  uchun  yoki  elektrolit 
tayyorlash uchun yoki akkumulyatorlarni to‟ldirish uchun quyib olinadi. 
Temir - nikelli yangi akkumulyator batareyasini ishlatishga tayyorlash. Elektrolit 
quyishdan  oldin  akkumulyatorlarni  sektsiyaga  to‟g‟ri  yig‟ilganligi  va  shtirlardagi 
gaykalar  puxta  mahkamlanganligi  tekshirish  zarur.  Akkumulyatorlarga  elektrolit 
quyish  uchun  rezina  uchlik  kiydirilgan  po‟lat  voronkadan  foydalaniladi;  bunday 
forornkalar  plastinalarning  akkumulyator  qopqog‟i  bilan  tutashib  qolishga  yo‟l 
qo‟ymaydi. Quyishni osonlashtirish uchun 1,5 
l
 li belgisi bo‟lgan 2 
l
 li pshlat krujka 
ishlatiladi. 
Elektrolit  zichligi  uni  ishlatish  sharoitining  haroratiga  mos  tushishi  lozim. 
Elektrolitning  harorati  30
0
  dan  oshiq  bo‟lmasa,  uni  quyish  mumkin.  Elektrolit 
plastinalariga  shimilishi  uchun  kamida  ikki  soat  talab  qiladi,  keyin  elektrolit  sathi 
plastinalardan  5  –  6
mm
  yuqori  qilib  o‟rnatiladi  va  akkumulyator  zaryadlashga 
qo‟yiladi. 
Ishqor  bilan  ishlaganda  juda  ham  ehtiyot  bo‟lish  kerak,  chunki  u  organik 
to‟qimalarni;  chunonchi  teri,  soch,  sherstni  buzadi.  Uni  neytrallash  uchun  bor 
kislotasining  eritmasi  ishlatiladi.  Ishqor  bilan  faqat  rezina  qshlqop,  fartuk  va 
ko‟zoynakda ishlash mumkin. 
Zaryadlash  rejimi,  ya‟ni  tok  qiymati  va  zaryadlash  vaqti  akkumulyatorlar 
barareyasini  saqlash  muddatiga  va  harorat  sharoitlariga  bog‟liq.  Agar  saqlash 
muddati yarim yildan oshmasa, bir marta “kuchli zaryadlanadi”, ya‟ni 40A tok bilan 
5  soat  davomida,  keyin  tokni  20A
 
gacha  tushirib,  yana  3  soat  davomida 
zaryadlanadi.  Ikki  yilgacha  saqlanasa,  bitta  va  hatto  uchta  trenirovka  tsikli  va  40A 
tok  bilan  3  soat  davomida,  20A  bilan  yana  3  soat  davomida  “normal  zaryadlash” 
o‟tkaziladi. 
Agar temir-nikelli akkumulyatorlar past haroratda ishlatishga berilsa, trenirovka 
tsikllar  soni  2  va  undan  ham  ko‟p  marta  oshiriladi.  SHundan  keyin  “kuchli 
zaryadlash” o‟tkaziladi. 
Bundan  tashqari  20A  tok  bilan  har  sektsiyada  3V  kuchlanish  qolguncha 
“trenirovka zaryadlash” va 24A tok bilan 25
0
 haroratda har sektsiyada 3V kuchlanish 
qolguncha  “kontrol  zaryadsizlanish”  o‟tkaziladi.  Tokning  qiymatini  zaryadsizlash 
vaqtiga ko‟paytirib amper-soatlar aniqlanadi. 
Tirnirovka  tsikllarda  “normal  zaryadlash”  va  “trenirovka  zaryadsizlash” 
o‟tkaziladi. 
Temir  –  nikelli  akkumulyatorlarning  bitta  sektsiyasini  zaryadlash  uchun  40A 
tokda 5,3V kuchlanish kerak. Zaryadlash vaqtida elektrolit harorati kuzatib boriladi. 
Elektrolit harorati 40
0
 ga ko‟tarilsa, uni sovitish uchun zaryadlash to‟xtatiladi. 


 
32 
Zaryadlash to‟gagach, elektrolit sathini plastinalarning eng yuqori uchidan 15
mm 
ko‟tarish  lozim.  Bunda  akkumulyatorga  kerakli  zichlikdagi  elektrolit  quyiladi. 
Kislatali  akkumulyatorlardan  farqi  temir  -  nikelli  akkumulyatorlarni  zaryadlashda 
gaz  ajralib  chiqishi  “qaynashi”  zaryadlanish  tamom  bo‟lganligini  bildirmaydi. 
SHuning  uchun  akkumulyatorlar  kislotali  akkumulyatorlardan  alohida  zaryadlanadi 
va saqlanadi.  
Starter  tipidagi  temir  –  nikelli  akkumulyatorlar  batareyasiga  qarov. 
Akkumulatorlarning  sirti  har  kuni  latta  bilan  artib  turiladi  va  u  toza,  quruq  holda 
saqlanadi, 
akkumulyatorlarning 
konteynerlarda, 
sektsiyalarning 
mashinada 
mahkamlanishi  klemma  va  simlarning  ham  puxtaligi  tekshirib  turiladi.  Elektrolit 
sathi  tekshirib  turiladi  va  kamygan  bo‟lsa,  distillangan  suv quyiladi.  Bunda quyish 
og‟zining  tiqinlaridagi  teshiklar  tozalanadi.  Elementlar  orasidagi  birikmalar 
mahkamlanadi va vazelin bilan moylanadi. 
Avtomobil 5 ming 
km
 yo‟l yurgach, quydagilar bajariladi:  
1. Elektrolit zichligi tekshiriladi.    
2. Regulyator kuchlanish tekshiriladi. U havoning harorati – 35
0
 bshlganda 14,5+ 
0,2V
v
; harorat – 35
0
 dan past bo‟lganda 15,0+0,3V bo‟lishi kerak. 
3.  Akkumulyatorlar  batareyasini  qishda  “kuchli”,  boshqa  vaqtda  “normal” 
zaryadlab turish kerak.
 
Qish  va  yozgi  ishga  o‟tilganda  temir-nikelli  akkumulyatorga  mavsumiy  qarov 
o‟tkaziladi.  Qish  sharoitida  ishlashga  o‟tilganda  quydagi  ishlar  bajariladi: 
akkumulyator  sektsiyalari  mashinadan  olinadi,  “kontrol  zaryadlash”  o‟tkaziladi, 
qolgan  sig‟im  aniqlanadi,  “trenirovka  tsikl”  o‟tkaziladiiiii  va  “kuchli  zaryadlanidi”. 
Qishki rejimda ishlashga o‟tishdan oldin ikki yilda bir marta elektrolit almashtiriladi, 
bunda sektsiya oldindan yuviladi, sektsiya yuvilgandan keyin tezda elektrolit quyish 
kerak. Qishda akkumulyator batareyasini o‟rab qo‟yish foydali. 
Yozgi  mavsumda  ishlashga  o‟tishda  elektrolit  zichligi  kamaytiriladi  va 
elektrolitda  o‟yuvchi  litiy  bshlmasa,  u  qo‟shiladi.  Rostlanadigan  kuchlanish 
qiymatini 14,2 – 14,5V gacha kamaytiriladi. 
Temir  -  nikelli  akkumulyatorlar  batareyasining  nuqsonlari  quydagicha: 
akkumulyatorlar baklari o‟rtasida potentsiyallar farqi borligi avval aytib o‟tilgan edi, 
shuning uchun kutilmaganda qo‟shni baklar orasiga metall buyum tushib qolsa ular 
qisqa ulanib zaryadsizlanadi.  
Temir  -  nikelli  akkumulyatorlarning  sig‟imi  qator  sabablarga  ko‟ra  kamayishi 
mumkin.  CHunonchi,  to‟la  zaryadlamaslik,  uzoq  muddat  elektrolitni  almashtirmay 
ishlatish,  yozda  elektrolitga  o‟yuvchi  litiy  qo‟shmaslik  oqibatida,  bu  hollarda 
akkumulyatorlarning ish qobiliyatini tiklash mumkin. 
Quydagi  sabablarga  ko‟ra  akkumulyatorlar  sig‟imi  qaytarib  bo‟lmaydigan 
darajada  yo‟qoladi:  elektrolitga  hatto  oz  miqdorda  bo‟lsa  ham  kislota  tushsa, 
akkumulyator  sathi  pasayib  ketgan  elektrolit  bilan  ishsa,  plastinalar  shishib  ketsa, 
akkumulyatorni  suvda  yuvilgan  plastinalar  bo‟lsa-yu,  elektrolit  to‟ldirilmagan 
bo‟lsa.  Yuqoridagi  sabablar natijasida plastinalarning  yo turli qutubdagi  plastinalar 
qisqa ulab qoladi. Sektsiyadagi bunday akkmulyatorni benuqsoni bilan almashtirish 
kerak. 
Agar trenirovka tsikli o‟tkazilganda “kontrol zaryasizlash”da akkumulyatorning 
sig‟imi  nominal  qiymatidan  30%  kamayib  ketsa  ham  akkumulyator  almashtiriladi. 


 
33 
Agar  sihim  30%  oshiq,  lekin  50%  dan  kam  bo‟lsa,  u  quydagicha  tiklanadi. 
Akkumulyator  14A  tok  bilan  1V  kuchlanish  qolguncha  zaryadsizlanadi,  elektrolit 
tokiladi va distillangan suv quyib 24 soat saqlanadi. Keyin suv tokiladi, agar suvda 
quyva  ko‟p  bo‟lsa,  yana  2  –  3  marta  yuvilada  va  1,27  g/sm3  zichlikdagi  yangi 
elektrolit  quyiladi.  Keyin  ikkita  trenirovka  tsikli  o‟tkaziladi  va  “kuchli 
zaryadlanadi”. Bu holda elektrolit zichligi kamayadi, chunki plastinalarni yuvganda 
qolgan suv bilan aralashadi. 
Nazorat savollari. 
1. Qo‟rg‟oshin-kislatali akkumulyator batareyasini vazifasini tushuntiring ? 
2. Qo‟rg‟oshin-kislatali akkumulyator batareyasinituzilishini tushuntiring ? 
3. Qo‟rg‟oshin-kislatali akkumulyator batareyasini belgilanishini tushuntiring ? 
4. Qo‟rg‟oshin-kislatali akkumulyator batareyasini qanday suyuqlik quyiladi ? 
5. Elektrolit qanday tayyorlanadi ? 
6. Qo‟rg‟oshin-kislatali akkumulyator batareyasini ichki qarshiligini tushuntiring 

7. Temir – nikelli akkumulyatorlar batareyasining tuzilishini tushintiring ? 
8.  Temir  –  nikelli  akkumulyatorlar  batareyasi  qanday  markalanadi,  u  nimani 
bildiradi ? 
9. Temir – nikelli akkumulyatorlar uchun elektrolit qanday tayyorlanidi ? 
10.  Temir  –  nikelli  akkumulyatorlar  batareyasiga  zaryadlash  va  zaryadsizlash 
ishlari qo‟llaniladi.   

Download 7,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish