Namangan muhandislik-qurilish

 
3.7 - rasm. Markazdan qochma rostlagichni umumiy ko‟rinishi.
 
1 - uzgich quloqlari; 2 - quloqcha ftulkasi; 3 - suriluvchi plastina; 4 - 
yukchalar; 5 - yukchalar o‟qi; 6 - tayanch plastina; 7 - yurituvchi valik; 8 - siquvchi 
prujina.
 
а) б)
 
3.8 - rasm.Sozlagich detallarini joylashishi:
 
a) yukchalar joyida, b) yukchalar qochgan.
 
1 - uzgich quloqlari; 2 - quloqcha vtulkasi; 3 - suriluvchi plastina; 4 - yukchalar; 5 - 
yukchalar o‟qi; 6 - tayanch plastina; 7 - yurituvchi valik; 8 - squvchi prujina.
 
Yukchalar o‟qda erkin aylanadi va prujina bilan tortilib turiladi. Yuk barmog‟i 
vtulka bilan birga valikda erkin aylanadigan yuqorigi plastinka teshigiga kirib 
turadi. Uzgichning mushtchali shaybasi va taqsimlagich rotorning yuqorigi vtulkasi 
vtulka bilan birga aylanadi. SHunday qilib, shayba taqsimlagich rotori markazdan 
qochirma rostlagich orqali yuritish valigidan harakatlanadi.
 

---

74 
Dvigatelь tirsakli valining aylanish soni oshganda yukcha markazdan 
qochirma kuch tag‟sirida o‟z prujinalarining qisish kuchini yengib keriladi. Barmoq 
plastina teshigli devorini bosadi va u valikning aylanishi tomoniga bir oz suriladi. 
Mushtchali shayba va taqsimlagich rotori yuqorigi plastina bilan birga o‟sha 
tomonga aylanadi. Mushtchali shayba chiqig‟i tekstolit kolodkasi tovoniga oldinroq 
o‟tadi, bu uzgich kontaktlarining ilgariroq ajralishiga sabab bo‟ladi. SHu paytda 
g‟altakda paydo bo‟lgan yuqori kuchlanishli tok, shuningdek dvigatelь tsilindriga 
ilgari beriladi, chunki shu paytda taqsimlagich rotori qopqoq elektrodi qarshisida 
bo‟ladi. Tirsakli valining aylanish chastotasi kamayganda yukchaning markazdan 
qochma kuchi kamayadi, prujina ularni tortadi va yuqorigi plastina dastlabki holatga 
qaytadi. Masalan, taqsimlagich valigining aylanish chastotasi 300 ayl

min bo‟lganda 
markazdan qochirma avtomat o‟t oldirishni ilgarilatish burchagini 0 - 2

, 1300 
ayl

min bo‟lganda 7,5-10

, 1900 ayl

min bo‟lganda 11-13

atrofida o‟rnatadi.
 
Vakuum rostlagichi (3.9 - rasm) dvigatelga tushadigan yuklamaga qarab o‟t 
oldirishni ilgarilatish burchagini o‟zgartirishga xizmat qiladi. U korpus quvur prujina 
membrana va richagchadan tuzilgan. Quvur rostlagich korpusining ichki bo‟shlig‟ini 
karbyurator patrubogining ichki bo‟shlig‟iga tutashtiradi. Richagcha uzgich yuqorigi 
diskining shtiftiga kiygizilgan.
 
Dvigatel kichik yuklamada ishlayotganda karbyuratorning drosselь zaslonkasi 
deyarli berk bo‟ladi. Rostlagichning ichki bo‟shlig‟ida membrana oldida (prujina 
tomondan) siyraklanish hosil bo‟ladi. Normal atmosfera bosimi ta‟sirida membrana 
uzgich tomondan egilib, prujinani qisadi. Richagcha uzgichning yuqorigi diskini 
kulachokli shaybaning aylanishiga qarama - qarshi tomon buradi. Natijada uzgich 
kontaktlari yuqorigi disk burilishdan oldin ajraladi va o‟t oldirishni ilgarilatish 
burchagi kattalashadi. Siyraklanish kamayishi, ya‟ni yuklama oshishi bilan, yuqorigi 
disk bo‟shagan prujina tag‟sirida dastlabki holatga qaytadi.